Bury Jan (ok. 1867 Białka Tatrz. - ?). Góral z Białki Tatrz., uczył się w gimnazjum w
Nowym Sączu, w 1890 wrócił na stałe do swej rodzinnej wsi.
W 1890-97 matka jego, Anna Burowa, prowadziła schronisko
TT przy Morskim Oku ,
a B. tam często przebywał. W 1895 jego rodzice, Sebastian i Anna Burowie
zbudowali na zach. części moreny Morskiego Oka niby szopę, którą następnie
adaptowali i użytkowali jako własne schronisko tur., którym od samego początku
zarządzał B. ze swoją matką Anną, a potem ze swą żoną Wiktorią. Już w 1898 B.
przeprowadził pierwszą przebudowę i powiększenie owego schroniska, a potem
dalsze (np. w 1903). Ostatecznie schronisko składało się z trzech małych
budynków i różnych przybudówek.
TT procesowało się z Burymi, żądając zamknięcia i rozbiórki ich nielegalnie
zbudowanego i bezprawnie prowadzonego schroniska. Już przed I wojną świat. i
ponownie w 1926 Burowie otrzymali urzędowy zakaz prowadzenie schroniska i nakaz
jego rozbiórki, ale prowadzili je nadal. Dnia 8 VI 1930, w nieobecności B.,
władze usunęły Wiktorię Burową wraz z rzeczami Burych, a schronisko zamknięto i
opieczętowano. B. wnet zerwał pieczęcie i wprowadził się z powrotem do
schroniska. Wreszcie 6 XII 1930 władze usunęły ze schroniska B. i jego żonę
Wiktorię, po czym wszystkie budynki tego schroniska, będące zresztą w b. złym
stanie techn. i sanitarnym, natychmiast rozebrano.
Czynne w 1895-1930 schronisko Burego było bojkotowane
przez TT i wielu jego członków, jednakże turyści oraz góralscy przewodnicy i
woźnice z niego korzystali, zwł. gdy sąsiednie schronisko TT było przepełnione,
i po spaleniu tego ostatniego w 1898. O pożar obwiniano B., ale mu tego nie
udowodniono. Schronisko Burego i Anna Burowa są upamiętnieni w wierszu Jana Kasprowicza
Przewodnicy (w zbiorze Mój świat, Wa. 1926).
B. jest autorem rękopisu: Historja Morskiego Oka. Słynny proces graniczny
z Węgrami i księciem Hohenlohem o własność. Obrona górala Jana Burego, z Białki
(stron 52). Jest to apoteoza własnej osoby, wyolbrzymiająca udział B. w
sporze granicznym o Morskie Oko w 1890-1902, w wielu twierdzeniach zupełnie
sprzeczna z udokumentowaną rzeczywistością. Opierając się bezkrytycznie na tym
rękopisie, Zygmunt Lubertowicz ogłosił szkic Jak to polscy górale walczyli o
Morskie Oko ("Polska Zach." 1937, nr 274).
Rękopis szkicu Lubertowicza znalazł się w USA i na jego podstawie wydano,
znowu bezkrytycznie, broszurę pod nazwiskiem Lubertowicza: Walka polskich
górali o Morskie Oko. Rzeczywista opowieść tatrzańska na podstawie
pamiętników ś.p. Jana Burego (Kr. 1988), z dodatkiem wstępu i życiorysu Lubertowicza
oraz spisu literatury o sporze granicznym o Morskie Oko, tj. literatury, która
całkowicie przeczy temu, co napisali Bury i Lubertowicz
.
Zresztą już pierwsza publikacja szkicu Lubertowicza została krytycznie oceniona
przez Stanisława Barabasza w artykule O rolę Jana Burego w walce o Morskie
Oko
("Wierchy" 15, 1937), a jeszcze dawniej
sami Burowie (matka i syn) zostali ocenieni b. negatywnie w "Prz. Zakop
." (3, 1901, nry 17, 18, 23,
41).