Zakopane oraz Tatry i Podtatrze są pod względem turystyczno-krajoznawczym obszarem bardzo interesującym. Pewne jednak obszary są wyłączone z ruchu turystycznego i rowerowego z uwagi na fakt, że są terenami chronionymi jako park narodowy lub jako rezerwat przyrody. Ruch turystyczny na terenach chronionych ograniczają liczne przepisy i zarządzenia. Całe Tatry z wyjątkiem nielicznych enklaw są parkiem narodowym. Po polskiej stronie jest to Tatrzański Park Narodowy z siedzibą w Zakopanem, a po stronie słowackiej Tatransky Narodny Park z siedzibą w Tatrzańskiej Łomnicy.

Przy wejściu na teren TPN pobierane są opłaty w wysokości podanej w cenniku. Przy wejściu na teren TANAP-u nie pobiera się opłat. Płaci się jedynie w Tatrach Bielskich na szlaku z Doliny Monkowej na Szeroką Przełęcz Bielską oraz przy wejściu na teren symbolicznego Cmentarza pod Osterwą.

W okresie od 1 listopada do 15 czerwca Tatry Słowackie powyżej Magistrali Tatrzańskiej i powyżej schronisk są zamknięte dla ruchu turystycznego.

Turystyka piesza na szlakach znakowanych

W całych Tatrach istnieje gęsta sieć znakowanych szlaków turystycznych, z których mogą korzystać zarówno turyści indywidualni, jak i grupy wycieczkowe. W Tatrach Polskich liczą one łącznie około 250 km. Posiadają różne stopnie trudności od bardzo łatwych aż po trudne, eksponowane i ubezpieczone łańcuchami, drabinkami i klamrami. Te, o największym stopniu trudności nie są polecane dla dzieci, zwłaszcza najmłodszych. Dla nich najbardziej odpowiednie będą spacery po dolinkach reglowych, gdzie można poruszać się również z wózkami.

W zależności od doświadczenia górskiego można wędrować tymi trasami indywidualnie, natomiast grupy zorganizowane i wycieczki szkolne muszą być, zgodnie z obowiązującymi przepisami, prowadzone przez przewodników tatrzańskich posiadających ważną licencję TPN. Przewodnik zapewni większe bezpieczeństwo grupie, a ponadto udzieli wielu interesujących informacji na trasie. Przewodnicy Tatrzańscy mogą również prowadzić wycieczki znakowanymi szlakami turystycznymi na terenie Tatr Słowackich.

W Tatrach Polskich turyści indywidualni mają możliwość wejścia na niektóre szczyty i przełęcze poza szlakami znakowanymi, na terenach, na których dopuszczana jest działalność taternicka, pod warunkiem, że są prowadzeni przez przewodników tatrzańskich posiadających ważną licencję oraz wymagane kwalifikacje taternickie. Informacji o nich udzielają Centrum Informacji Turystycznej TPN przy Rondzie, tel. +48 (0-18) 20-637-99 oraz Biuro Turystyczne PTTK, ul. Krupówki 12, tel. +48 (0-18) 20-158-48. Przewodnicy mogą prowadzić od 1 do 5 osób, w zależności od trudności drogi i panujących warunków, w sezonie letnim od czerwca do października, a w zimowym - od grudnia do kwietnia.

W Tatrach Słowackich turyści indywidualni mogą korzystać z usług słowackich przewodników tatrzańskich, którzy prowadzą poza znakowanymi szlakami turystycznymi na najwyższe tatrzańskie szczyty. Można wejść na: Kieżmarski Szczyt, Kołowy Szczyt, Baranie Rogi, Łomnicę, Lodowy Szczyt, Pośrednią Grań, Staroleśny Szczyt, Jaworowy Szczyt, Gierlach, Batyżowiecki Szczyt, Zmarzły Szczyt, Wschodnie Żelazne Wrota, Kończystą, Wysoką, Szatana, Szczyrbski Szczyt i Solisko. Wejście takie musi być jednak każdorazowo zgłoszone osobiście lub telefonicznie w HS TANAP w Starym Smokowcu z podaniem nazwiska przewodnika, nazwy szczytu i ilości prowadzonych klientów.

Przewodnik musi się upewnić, czy wejście to mieści się w limicie 30 osób, które w jednym dniu mogą wejść na dany szczyt. Przewodnik może prowadzić maksymalnie 5 osób. Trasy na wymienione szczyty są dostępne tylko w okresie od 16 czerwca do 30 października. W okresie od 1 listopada do 15 czerwca Tatry Słowackie powyżej schronisk są zamknięte dla ruchu turystycznego. Po obu stronach granicy na terenie parków narodowych, trasy rowerowe występują w ograniczonym zakresie. Natomiast poza chronionym obszarem można uprawiać kolarstwo w pięknej, górskiej scenerii na drogach dojazdowych o łącznej długości kilkuset kilometrów. Tak długie wyprawy wymagają już jednak dobrego przygotowania kondycyjnego i wyposażenia w akcesoria umożliwiające zabranie bagażu wraz z ekwipunkiem.