| obłaz (Nie okreslony) |
| |
obłaz, zdrob. obłazek. Termin topogr. występujący w pol. gwarach
lud. na Podtatrzu, także w Pieninach i w ogóle w Beskidach Zach. Jest związany z
czasownikiem obłazić (w znaczeniu obchodzić, omijać) i oznacza fragment
terenu górskiego, gdzie obchodzi się przeszkody, np. strome skały lub
jakiekolwiek stromizny.Termin ten był też używany przez górali pol. w Tatrach i
od niego pochodzą tam lud. nazwy geogr. jak Obłaz, Obłazy,...
|
|
| Obłaz (Nie okreslony) |
| |
Obłaz ( 1014 m) lub Stare Szałasisko. P. W Kuźnicach okolica nad
dolnym odcinkiem potoku płynącego z Doliny Jaworzynki, przy jego ujściu do
Bystrej i zarazem w miejscu, gdzie po przejściu mostu na Bystrej rozchodzą się
znakowane drogi na Boczań (i Nosal) i do Doliny Jaworzynki. Stoi tu budynek
dawnej leśniczówki.Na mapach i w literaturze nazwę Obłaz nieraz mylnie
przesuwano na teren sąsiedni, nawet na Nosalowa Przełęcz.
|
|
| Obłazkowa Jama (Nie okreslony) |
| |
Obłazkowa Jama (ok.1098 m). P. Najkrótsza z trzech Jaskiń
Pawlikowskiego u stóp Raptawickiej Turni w Kościeliskiej Dolinie, przy
znakowanej ścieżce do Mylnej Jaskini. Długość korytarzy 120 m. O.J. jest znana
od dawna; prawdopodobnie wzmiankowana przez Bogusza Z.Stęczyńskiego (1860), zaś
pierwszy opisał ją Jan Gwalbert Pawlikowski w 1887. W 1934 Stefan Zwoliński i
J.Zahorski odkryli jej Salę Końcową.
Nazwa Obłazkowa Jama...
|
|
| Obłazowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Obłazowa Przełęcz (ok. 2360 m); Studené sedlo; Dubkescharte; Dubke-rés.
S. Przełęcz tuż na pd.-wsch. od Małej Wysokiej, między nią a Baniastą
Turnią. Przejście przez O.P. (bez ścieżki) stanowi najłatwiejsze bezpośrednie
połączenie Staroleśnej Doliny z Wielicką Doliną, ale jest mało używane.Nazwa
słow. Studené sedlo pochodzi od słow. nazwy Staroleśnej Doliny: Velká Studená
dolina. Nazwą niem. i węg. jest upamiętniony...
|
|
| Obrochta Bartłomiej (Nie okreslony) |
| |
Obrochta Bartłomiej, potocznie Bartuś (15 VIII 1850 Zakopane, nie
Kościelisko - 1 V 1926 Zakopane). Słynny skrzypek podh. i przewodnik tatrz. Był
jednym z najlepszych muzykantów góralskich. Muzyką jego interesowali się Ignacy
Paderewski, Karol Szymanowski i in., a melodie nagrali lub spisali Juliusz
Zborowski, Adolf Chybiński i Stanisław Mierczyński.
Był przewodnikiem tatrz. od ok. 1878, II klasy przed 1882, I klasy przed
1892. Jako...
|
|
| Obrochta Jan (Nie okreslony) |
| |
Obrochta Jan, także Obrochta-Bartków (26 I 1879 Zakopane - 30 I 1958
tamże), najstarszy syn »Bartłomieja Obrochty. Skrzypek podh., przewodnik tatrz.,
ratownik górski i cieśla.
Od 1906 był przewodnikiem tatrz. II klasu i prowadził wycieczki aż do 1954.
Członkiem TOPR był od 1913, a uczestniczył w wyprawach ratunkowych już od 1910,
aż do 1946.
Był wybitnym skrzypkiem góralskim i po śmierci ojca prowadził jedną z
najlepszych...
|
|
| obrywy skalne (Geologia) |
| |
Mniejsze lub większe o.s., powodujące zwykle » lawiny kamienne, są dość częste w Tatrach. W
ciągu ostatnich stu lat większe o.s. zdarzyły się na wsch. grani Niebieskiej Turni, pod Zmarzłą Przełęczą od strony Pustej Dolinki, na grani i popod granią Wierchu pod Fajki od strony Doliny Pańszczycy, na pn.-wsch. filarze Mięguszowieckiego Szczytu, na dolnym uskoku
pd.-zach. grani Ciężkiego Szczytu, na
pn.-wsch. ścianach Wielkiej Jaworowej Turni i...
|
|
| obserwatorium na Kasprowym Wierchu (Nie okreslony) |
| |
obserwatorium na Kasprowym Wierchu, obecnie Wysokogórskie Obserwatorium
Meteorologiczne IMGW na Kasprowym Wierchu. P. Budowane od jesieni 1936 do
jesieni 1937, wznosi się na wysokość 1991 m n.p.m., prawie na samym wierzchołku
Kasprowego Wierchu.
Obserwacje były najpierw prowadzone przez stację meteor. niższego rzędu przy
górnej stacji kolei linowej, a od III do IX 1937 prowadzenie obserwacji
przenoszono stopniowo do Obserwatorium,...
|
|
| obserwatorium na Łomnicy (Nie okreslony) |
| |
obserwatorium na Łomnicy (Observatórium na Lomnickom štíte). S.
Zaczęto budowę w 1936, ukończono w 1940; było to wtedy obserwatorium
meteorologiczne (Meteorologické observatórium na Lomnickom štíte). Obserwacje
meteor. prowadzi się tu od 1 X 1940 (z przerwą od I 1945 do 31 XII 1946).W 1956
rozpoczęto budowę nowego skrzydła budynku (z kopułą astron.), ukończono w 1962,
ale już od 1960 działa tu obserwatorium będące filią...
|
|
| obserwatorium przy Łomnickim Stawie (Nie okreslony) |
| |
obserwatorium przy Łomnickim Stawie (Astro- nomické observatórium na
Skalnatom Plese). S. Budynek zaczęto stawiać w 1940, ukończono go w
jesieni 1943 i wtedy rozpoczęto działalność. W 1950 rozszerzono obserwatorium o
placówkę w Tatrz. Łomnicy. W 1953 Słow. Akad. Nauk (SAV) przejęła obie placówki
i przemianowała na Astronomický ústav Slovenskej akadémie vied (AÚ SAV); obecnie
instytut ten ma placówki: przy Łomnickim Stawie (od...
|
|
| obuwie turystyczne (Nie okreslony) |
| |
obuwie turystyczne. Pierwsi podróżnicy po Tatrach nie zwracali
szczególnej uwagi na obuwie, którego używali. Były to zwykłe buty, noszone także
i w in. okolicznościach; niektórzy przewodnicy i bardziej doświadczeni turyści
zwracali jednak uwagę nowicjuszom, aby zabierali na wycieczki obuwie mocne. Pod
koniec XIX w. uważano, że najlepiej jest używać starych wysłużonych butów, które
i tak się zniszczą, i takie rady podawano w ówczesnych...
|
|
| obuwik (Nie okreslony) |
| |
obuwik (Cypripedium calceolus ), z rodziny Storczykowatych
(Orchidaceae ). Jest to największy pol. storczyk. Kwiat ma
pięciodziałkowy, dolna działka jest pantofelkowato wydęta i stanowi tzw. warżkę,
żółtego koloru, pozostałe cztery są wydłużone, jajowatolancetowate barwy
czekoladowobrunatnej, purpurowo przeświecające. Liście dość duże, owalne,
podłużne, równolegle unerwione, lekko wzdłuż sfałdowane.
Występuje na...
|
|
| Ochorowicz Julian (Nie okreslony) |
| |
Ochorowicz Julian (23 II 1850 Radzymin k. Warszawy - 1 V 1917 Warszawa).
Psycholog, filozof (Szkoła Główna Warsz. i UW 1872, uniw. w Lipsku 1874, dr
filozofii), pionier parapsychologii, zajmował się mediumizmem, magnetyzmem,
hipnotyzmem i psychoterapią; był przeciwnikiem spirytyzmu. Literat; wynalazca w
dziedzinie elektroakustyki, telefonii, fototechniki, telegrafii bez drutu.
Przyczynił się (wsp. z Bogumiłem Hoffem) do rozwoju letniska Wisła....
|
|
| ochrona gatunkowa roślin (Nie okreslony) |
| |
ochrona gatunkowa roślin. Jest to ustawowa ochrona rzadkich lub
zagrożonych wyginięciem gatunków roślin na obszarze całego kraju. W Polsce
określa ją rozporządzenie Min. Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, wydane 30 IV
1983 na podstawie artykułu 15 ustawy o ochronie przyrody z 7 IV 1949
(zastępujące dawniejsze rozporządzenia z 1946 i 1957). Rozporządzenie to ma na
celu ochronę przed zniszczeniem i zupełnym wyginięciem w Polsce roślin...
|
|
| ochrona gatunkowa zwierząt (Nie okreslony) |
| |
ochrona gatunkowa zwierząt. Jest to ustawowa ochrona rzadkich lub
zagrożonych wyginięciem zwierząt z terenu całego kraju. W Polsce regulowało tę
sprawę rozporządzenie Min. Leśnictwa z 4 XI 1952 ze zmianami i uzupełnieniami z
20 X 1953, 9 III 1955 i 22 VI 1957, a obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra
Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 30 XII 1983 w sprawie wprowadzenia gatunkowej
ochrony zwierząt ("Dz. Ustaw" 1984, nr 2, poz. 11)....
|
|
| ochrona krajobrazu (Nie okreslony) |
| |
ochrona krajobrazu. Wiąże się z ochroną przyrody i elementów fizjogr.
danego obszaru. O o.k. mówi w oddzielnym artykule ustawa o ochronie przyrody z 7
IV 1949 obowiązująca do dziś. W parkach nar., jak wiadomo, łącznie z wszystkimi
elementami przyrody również cały ich krajobraz jest prawnie chroniony, i w
rozporządzeniu o TPN wśród celów stanowiących o utworzeniu parku wymieniona jest
również ochrona krajobrazu tatrz.U stóp Tatr, na...
|
|
| ochrona przyrody (Nie okreslony) |
| |
ochrona przyrody. Jest to właściwe, rzeczowe, oparte na nauk. podstawach
ustosunkowanie się do korzystania z zasobów i bogactw naturalnych, jakie
przedstawia dla człowieka przyroda. W gosp. aspekcie o.p. jest długofalową,
planową i racjonalną gospodarką zasobami przyrody.Przyroda się odnawia i
człowiek może ją eksploatować, czerpać z niej w dużym zakresie, gdy jednak
zakres ten zostanie przekroczony, gdy odbywa się gospodarka rabunkowa,...
|
|
| ochrona środowiska (Nie okreslony) |
| |
ochrona środowiska. Jest to ochrona warunków naturalnych, w jakich
przebywamy, żyjemy, ochrona naszego bezpośredniego otoczenia życiowego konieczna
w naszym życiu, niejednokrotnie warunkująca jego istnienie. Trzy zasadnicze
elementy składają się na to nasze otoczenie: powietrze, woda, gleba. Od ich
stanu zależy stan naszego bytowania, naszego zdrowia i samopoczucia.
Przez nadmierny i niewłaściwy rozwój przemysłu degradacja środowiska...
|
|
| Oddział PTTK w Zakopanem (Nie okreslony) |
| |
Oddział PTTK w Zakopanem. Powstał w 1950 jako kontynuacja Oddziału Zakop.
PTT. Siedziba: w Dworcu Tatrz. w Zakopanem. Teren działania: Tatry Pol. i Skalne
Podhale. Zrzesza ok. 1500 członków w 34 Kołach PTTK szkolnych i zakładowych.
Prowadzi szeroką działalność statutowo-programową i tur.-gospodarczą.
Zarząd Oddziału realizuje działalność programową poprzez komisje problemowe:
Komisja Turystyki Górskiej, Turystyki Narciarskiej, Ochrony...
|
|
| Oddział TT (PTT, PTTK) Beskid (Nie okreslony) |
| |
Oddział TT (PTT, PTTK) "Beskid" w Nowym Sączu.
Istniejące od 1906 » Towarzystwo Turystyczne "Beskid", na podstawie uchwały
swego walnego zgromadzenia z 24 II 1907 przyłączyło się do Tow. Tatrz.
(zatwierdziło to walne zgromadzenie TT 4 V 1907) i zmieniło swą nazwę na Oddział
Towarzystwa Tatrzańskiego "Beskid" w Nowym Sączu. Oddział ten w 1920
zmodyfikował swą nazwę na Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego...
|
|
| odhaczenie (Nie okreslony) |
| |
odhaczenie. W żargonie tatern.: 1. usunięcie haków (choćby tylko
asekuracyjnych) tkwiących w skale na drodze tatern.; 2. usunięcie na drodze
taternickiej haków służących do techniki sztucznych ułatwień a tkwiących w
skale, i zarazem przejście takiej drogi klasycznie, tzn. bez stosowania
sztucznych ułatwień.
|
|
| Ogon (Nie okreslony) |
| |
Ogon (ok. 1150-1200 m). P. Zwężająca się ku górze rówień na pd.
stokach Hrubego Regla, między jego pd.-wsch. grzbietem spadającym w stronę
Miętusiego Przysłopu a Zawiesistą Turnią. Górna część O. jako coraz węższy i
stromszy stok wznosi się ku Jaworzynce Miętusiej.O. należał dawniej do Miętusiej
Hali i w jego dolnej, bardziej poziomej części (powyżej schroniska pod Miętusim
Przysłopem) stał niegdyś szałas.Nazwa Ogona...
|
|
| ogród (Nie okreslony) |
| |
ogród. W gwarze podh. u dawnych tatrz. pasterzy i myśliwych słowo
ogród to termin topogr. oznaczający albo piętro
doliny (czasem z bujną roślinnością), albo taras na stromym stoku (nieraz
trawiasty), albo też położony wysoko wśród skał podcięty kocioł o dnie
piarżystym, niekiedy z płatami śniegu.W Tatrach termin ogród wszedł w skład niejednej nazwy geogr. o pochodzeniu lud.,...
|
|
| Ojrzyński Antoni (Nie okreslony) |
| |
Ojrzyński Antoni (8 VI 1871 - 16 VII 1967 Warszawa). Farmaceuta (UW,
mgr), aptekarz, krajoznawca, taternik, alpinista, działacz krajozn. i tur.,
zbieracz książek o Karpatach.
W Tatrach bywał od 1891 w lecie i zimie uprawiając głównie turystykę, ale też
taternictwo, co najmniej do 1917. Był też w górach Walii w 1908 (wejście na
Snowdon), w górach Skandynawii w 1909 (wejście na ich najwyższy szczyt Galdköpig
2561 m), w Alpach w 1910 (I...
|
|
| okap (Nie okreslony) |
| |
okap. W taternictwie oznacza dużą przewieszkę, która kształtem swym
przypomina wysunięty poza ścianę budynku okap dachu.
|
|
| okiść (Terminologia) |
| |
Gruba, puszysta warstwa śniegu, osiadła na gałęziach drzew, płotach,
drutach telefonicznych itd. po obfitym opadzie śnieżnym. Przed zmianą pogody
okiść osypuje się, bez widocznego powodu, drobnym lśniącym pyłem śnieżnym.
Bardzo obfita o. niejednokrotnie powoduje duże szkody w lasach tatrz.:
obłamywanie się gałęzi i całych konarów, a często także nawet dużych partii
wierzchołków jodeł i świerków.
|
|
| oko (Nie okreslony) |
| |
oko (liczba mnoga: oka), zdrob.: oczko. Termin wodny oznaczający maleńki
stawek, np. w tatrz. nazwach geogr.: Wole Oko, Kosowinowe Oczko.Nie ma jednak
ściśłej hierarchii wielkości, gdyż np. Szpiglasowe Stawki są mniejsze od
niedalekiego Wolego Oka, które otrzymało swą nazwę przez kontrast z ogromnymi w
stosunku do niego Pięcioma Stawami Polskimi. Natomiast nazwa Morskie Oko
największego stawu tatrz. jest wyjątkiem, bo ma zupełnie in. pochodzenie...
|
|
| Okopińska Anna (Nie okreslony) |
| |
Okopińska Anna (ur. 1948). Taterniczka, alpinistka (czł. Klubu Wys.
Warszawa), fizyk jądrowy (dr 1981) w Inst. Badań Jądrowych w Warszawie.W Tatrach
przechodziła wiele trudnych dróg (także pierwsze wejścia) i w 1970 dokonała I
przejścia grani Tatr Wys. w zespole kobiecym. Wspinała się też w Alpach w 1976 i
na Kaukazie w 1977.W Pamirze w 1972 weszła na Szczyt Korżeniewskiej (7105 m) i
Szczyt Komunizmu (7483 m) ustanawiając ówczesny kobiecy...
|
|
| okupacja (Nie okreslony) |
| |
okupacja (II wojna świat.). Podtatrze Pol. wraz z Tatrami Pol. w czasie
II wojny świat. zostało zajęte przez wojska niem. (którym towarzyszyły oddziały
armii słow.) już pierwszego dnia wojny, 1 IX 1939, gdyż obszar ten nie był
broniony przez wojska polskie.
Na terenie pow. nowotarskiego odbyła się tylko walka powietrzna, w której
został strącony samolot pol. w okolicy Orawki (dwaj pol. lotnicy, którzy wtedy
zginęli, są pochowani przy...
|
|
| Olbrzymi Wodospad (Nie okreslony) |
| |
Olbrzymi Wodospad; Obrovský vodopád; Riesenwasserfall, Riesensturz;
Óriás-vízesés. S. W Dolinie Małej Zimnej Wody, w lesie, w miejscu gdzie
powyżej Staroleśnej Polany Magistrala Tatrz. przechodzi po żelaznym mostku przez
Małą Zimną Wodę. Wysokość wodospadu ok. 20 m. Stacza się on wąską czeluścią
poprzez dolny próg Doliny Małej Zimnej Wody.
|
|
