Ochorowicz Julian

Ochorowicz Julian (23 II 1850 Radzymin k. Warszawy - 1 V 1917 Warszawa). Psycholog, filozof (Szkoła Główna Warsz. i UW 1872, uniw. w Lipsku 1874, dr filozofii), pionier parapsychologii, zajmował się mediumizmem, magnetyzmem, hipnotyzmem i psychoterapią; był przeciwnikiem spirytyzmu. Literat; wynalazca w dziedzinie elektroakustyki, telefonii, fototechniki, telegrafii bez drutu. Przyczynił się (wsp. z Bogumiłem Hoffem) do rozwoju letniska Wisła.

Od 1880 lub wcześniej często spędzał wakacje w Zakopanem, wygłaszał tam odczyty publiczne. W 1880 prowadził badania w Magurskiej Jaskini przypuszczając, że może tam znaleźć ślady zamieszkiwania człowieka, ale żadnych takich śladów nie odszukał, tylko kości niedźwiedzia jaskiniowego. W listopadzie 1880 donosił o tym na posiedzeniu Tow. Przyrodników im. Kopernika we Lwowie i ukazała się o tym jego notatka: O grocie magórowej w Tatrach pod względem antropologicznym ("Kosmos" 6, 1881).W 1887 (?) uczestniczył w wycieczce w Tatry, opisanej przez Stanisława Witkiewicza w jego książce Na przełęczy. Opisana tam i zilustrowana jest scena, w której O. hipnozą stara się przezwyciężyć strach jednego z turystów przed dalszą drogą.

Żoną O. od 1888 była Maria Helena Leszczyńska; wzięli rozwód ok. 1899 i ona wyszła powtórnie za mąż w 1900 lub 1901 za Henryka Monata. Pisywała do magazynów kobiecych i była autorką szeroko znanej książki kucharskiej. Bywała często w Zakopanem i tam zmarła w 1925 ("Kur. Warsz." 1925, nr 256, s. 11, nekrolog).

Cennym źródłem wiadomości o O. jest jego Dziennik (110 grubych zeszytów) prowadzony od 1865; znajduje się on w Bibliotece Zakładu Nar. im. Ossolińskich we Wrocławiu.

Lit. - Stanisław Eljasz-Radzikowski: Człowiek jaskiniowy w Tatrach. "Pam.TT" 23, 1902. - R. Wajdowicz: Julian Ochorowicz jako prekursor telewizji i wynalazca w dziedzinie telefonii. Wr. 1964. - W. Bobrowska-Nowak: Julian Ochorowicz na drogach i bezdrożach psychologii. "Kwart. Hist. Nauki i Techn." 16, 1971, nr 1. - "PSB" 23, 1978 (Janusz Krajewski).

---