Sabała Jan (Nie okreslony) |
|
Sabała Jan, właśc. Jan Krzeptowski-Sabała (26 I 1809 Kościelisko - 8 XII
1894 Zakopane, poch. na starym cment.). Góral podh., słynny lud. gawędziarz,
muzykant i myśliwy. Właściwe nazwisko Gąsienica, przydomek Sabała (także Sablik
i Czakor), ale razem z braćmi nazwisko Gąsienica wcześnie zmienił (nieurzędowo)
na Krzeptowski; najbardziej znany jako Jan Sabała lub po prostu Sabała. Górali o
tym przydomku, czy nazwisku było i jest sporo na...
|
|
Sacin (Nie okreslony) |
|
Sacin lub Sacyn. Jedna z dawnych nazw » Szatana, występująca w pol.
literaturze.
|
|
sadź (Nie okreslony) |
|
sadź lub sadzelina, błędnie szadź. Kryształki i
igiełki śniegu osadzające się w postaci puszystych zwojów, deseni roślinnych lub
gwiazdek różnego kształtu na gałęziach drzew, płotach, drutach, na nierównych
chropowatych powierzchniach, nawet na śniegu. Kryształki takie tworzą się z b.
drobnych kropelek gęstej mgły wskutek obniżania się temperatury powietrza
(kondensacja pary wodnej) przy spokojnej bezwietrznej...
|
|
Sagorski Ernst (Nie okreslony) |
|
Sagorski Ernst (1847-1929 Altenburg). Niem. botanik, prof. w Pforta (Schulpforta) k. Naumburga. W 1887-90 prowadził badania bot. w Tatrach. On i Gustav Schneider są współautorami dwutomowej Flora der Centralkarpathen (Leipzig 1891); Sagorski jest autorem tomu II prócz części o rodzaju Hieracium, napisanej przez Schneidera
Sagorski ponadto opublikował: Die Rosen der Hohen Tatra und der nächsten Umgebung ("Deutsche Bot....
|
|
sala jaskiniowa (Terminologia) |
|
sala jaskiniowa lub po prostu sala. Termin jask. (w Tatrach mniej właściwy)
oznaczający to samo co » komora
jaskiniowa.
|
|
salamandra plamista (Nie okreslony) |
|
salamandra plamista (Salamandra salamandra ), płaz z rodziny
salamandrowatych (Salamandridae ), zwany przez górali jaszczurem.
Podobna trochę w kształcie do b. dużej i tłustej jaszczurki, dosięga
kilkunastu do 20 cm długości. Skórę ma nagą, śliską, aksamitnie czarną z dużymi,
nieregularnymi plamami koloru żółtopomarańczowego. Żyje w miejscach wilgotnych i
cienistych.Najbardziej znane jej siedlisko w Tatrach to...
|
|
Salamon (Nie okreslony) |
|
Salamon lub Alapi-Salamon (rodzina). Węg. rodzina
szlachecka, mająca niegdyś duże posiadłości w Szaryskiem (wsch. Słowacja) i na
Spiszu, także w samych Tatrach.
W 1856 zmarł baron Aleksander Horváth-Palocsay, właściciel państwa
niedzickiego (dunajeckiego), dóbr lendackich i dóbr ziemskich w Szaryskiem, nie
pozostawiając męskiego potomka. Wobec tego jego posiadłości odziedziczyła jedyna
córka Kornelia, wdowa...
|
|
Salamona, Schronisko (Nie okreslony) |
|
Salamona, Schronisko (ok. 1300 m), Schronisko pod Młynarzem. S. W
1877 Tow. Tatrz. chciało zbudować schronisko tur. na Polanie pod Wysoką w
Dolinie Białej Wody, lecz ówczesny właściciel tych terenów, baron Aladár
Salamon, dowiedziawszy się o tym zamiarze, sam w tymże roku dał postawić tu
3-izbowy domek myśl. i jedną izbę przeznaczył na użytek turystów; stąd budynek
ten nazywano Schroniskiem Salamona. W 1879 tereny te kupił książę...
|
|
Salatyn, Mały (Nie okreslony) |
|
Salatyn, Mały (ok. 2030 m); Malý Salatín. S. Wybitne wzniesienie w
pd.-wsch. grani Salatyńskiego Wierchu, stanowiące zwornik dla grzbietu Zadniego
Salatyna (biegnącego ku pn.-wsch.) i Wołowcowego Grzbietu (schodzącego ku
pd.-zach.).Mały Salatyn jest oddzielony od gł. wierzchołka Salatyńskiego Wierchu
Pośrednią Salatyńską Przełęczą (2015 m). Czasem jest określany jako niższy
wierzchołek Salatyńskiego Wierchu.
|
|
Salatyn, Skrajny (Nie okreslony) |
|
Salatyn, Skrajny, Przedni Salatyn; Predný Salatín.S. Wybitny długi
grzbiet, który od wierzchołka Brestowej Kopy (1934, 1902 m) w gł. grani tatrz.
zbiega początkowo ku pn.-wsch. poprzez p. 1888 m do p. 1801 m, a od tego
ostatniego ku pn. i kończy się w widłach Salatyńskiego Potoku i Małego
Salatyńskiego potoku na wys. ok. 1000 m, blisko dna Zuberskiej Doliny.Górna
część Skrajnego Salatyna (od p. 1801 m w górę) oddziela górny odcinek...
|
|
Salatyn, Zadni (Nie okreslony) |
|
Salatyn, Zadni; Zadný Salatín. S. Wybitny długi grzbiet, który od
wierzchołka Małego Salatyna (ok. 2030 m) w gł. grani tatrz. zbiega ku pn.-wsch.
w kierunku dolnej części Rohackiej Doliny i kończy się na wysokości ok. 1200 m.
Zadni Salatyn oddziela Salatyńską Dolinę od Zadniej Salatyńskiej
Doliny.
|
|
Salatyńska Dolina (Nie okreslony) |
|
Salatyńska Dolina, Skrajna (Przednia) Salatyńska Dolina, także Przednia
Spalona Dolina; Salatínska dolina, Predná Spálená dolina. S. Jedna z
większych pd.-zach. odnóg Rohackiej Doliny, ciągnąca się w górę między
grzbietami Skrajnego Salatyna i Zadniego Salatyna do podnóża Salatyńskiego
Wierchu i Brestowej Kopy.
|
|
Salatyńska Dolina, Zadnia (Nie okreslony) |
|
Salatyńska Dolina, Zadnia; Zadná Salatínska dolina, Zadná Spálená dolina,
Tmavá dolina. S. Jedna z orogr. lw. odnóg Rohackiej Doliny, ciągnąca się
w górę ku pd.-zach. między grzbietami Zadniego Salatyna i Skrajnego Spalonego
Grzbietu do podnóża Spalonej Kopy (2083 m), Skrzyniarek, Zadniej Salatyńskiej
Przełęczy i Małego Salatyna (w pd.-wsch. grani Salatyńskiego Wierchu). Płynący
zwężoną dolną częścią tej doliny potok wpada...
|
|
Salatyńska Przełęcz, Pośrednia (Nie okreslony) |
|
Salatyńska Przełęcz, Pośrednia (2015 m), Wyżnia Salatyńska Przełęcz.
S. Między Małym Salatynem (ok. 2030 m) a gł. wierzchołkiem Salatyńskiego
Wierchu (2047 m).
|
|
Salatyńska Przełęcz, Skrajna (Nie okreslony) |
|
Salatyńska Przełęcz, Skrajna (1872, 1870 m), Salatyńska Przełęcz;
Salatínske sedlo, sedlo Parichvost. S. W gł. grani Tatr Zach., między
Salatyńskim Wierchem a Brestową Kopą.
|
|
Salatyńska Przełęcz, Zadnia (Nie okreslony) |
|
Salatyńska Przełęcz, Zadnia (1885 m), Przełęcz pod Dzwonem; Sedlo u
Zvonu. S. Najniższa przełęcz między Spaloną Kopą a Salatyńskim Wierchem,
w gł. grani Tatr Zachodnich.
|
|
Salatyński Potok (Nie okreslony) |
|
Salatyński Potok, Potok Salatyn; Salatín, Salatínsky potok.
S.Powstaje na pn. stokach Brestowej Kopy i płynie ku pn. dnem
Salatyńskiego Żlebu, ku Zuberskiej Dolinie. Poniżej wylotu Salatyńskiego Żlebu
skręca ku pn.-zach. i wpada do Zimnej Wody Orawskiej dopiero przy moście 925 m.
Lw. dopływy S.P. (w jego dolnej części): Koszarzyskowy Potok i strumyk z Długiej
Jamy. Pr. dopływ S.P.: Mały Salatyński Potok.
|
|
Salatyński Potok, Mały (Nie okreslony) |
|
Salatyński Potok, Mały; Malý Salatínsky potok. S. Zaczyna się w
Małym Salatyńskim Żlebie na wysokości ok. 1200 m, spływa nim do jego wylotu, po
czym skręca na zach. i wkrótce uchodzi do Salatyńskiego Potoku jako jego orogr.
pr. dopływ, poniżej ujścia Salatyńskiego Żlebu.
|
|
Salatyński Wierch (Nie okreslony) |
|
Salatyński Wierch (2050, 2047 m), Salatyn; Salatínsky vrch, Salatín.
S. Wybitny szczyt w gł. grani Tatr Zach. (w ich zach. części), od zachodu
pierwszy, który przekracza wys. 2000 m. Wznosi się między Rohacką Doliną a
Jałowiecką Doliną. Pierwsze wejście zim.: Józef Lesiecki i Leon Loria w
1911.Pochodzenie nazwy Salatyn (Salatín), która występuje też w Tatrach Niżnich,
nie jest znane; może pochodzi od nazwy rośliny. Podh. górale...
|
|
Salatyński Żleb (Nie okreslony) |
|
Salatyński Żleb, Żleb Salatyn, błędnie Długa Jama; Salatínský žlab,
Salatínska dolina, błędnie Dlhá Jama. S. Długi żleb zbiegający spod pn.
stoków Brestowej Kopy ku pn., ku Zuberskiej Dolinie. Żlebem tym płynie »
Salatyński Potok.
|
|
Salatyński Żleb, Mały (Nie okreslony) |
|
Salatyński Żleb, Mały; Malý Salatínsky žlab. S. Pierwszy żleb na
wsch. od dolnej części Salatyńskiego Żlebu. Zaczyna się na wsch. stokach dolnej
części Skrajnego Salatyna, na wysokości ok. 1250 m i zbiegu ku pn. uchodząc do
Zuberskiej Doliny na wysokości ok. 1050 m. Małym Salatyńskim Żlebem płynie »Mały
Salatyński Potok.
|
|
Sałyga-Dąbkowska Krystyna (Nie okreslony) |
|
Sałyga-Dąbkowska Krystyna (13 III 1930 Milanówek k. Warszawy), od 1979
żona » Romana Dąbkowskiego. Taterniczka, przewodnik tatrz., ratownik górski,
instruktor narciarski.
W Zakopanem mieszka stale od 1958, ale taternictwo uprawiała już od 1948, w
towarzystwie Ryszarda i Krzysztofa Berbeków, Macieja Popki i in., także na
nowych drogach, głównie w otoczeniu Morskiego Oka. Wspinała się również w zimie,
np. jednodniowe zim. przejście wsch....
|
|
Samkowa Czuba (Nie okreslony) |
|
Samkowa Czuba (1191, 1189 m). P. Lesisty regiel ograniczający od zachodu
dolną część Strążyskiej Doliny, którą oddziela od Suchego Żlebu. Nazwa pochodzi
od podh. nazwiska czy przezwiska Samek.
|
|
Samków Potok (Nie okreslony) |
|
Samków Potok, górny bieg potoku » Młynkowiec w Zakopanem. P.
Powstaje w źródle » Zimnik.
|
|
Sammlung von Natur- und Medicin- wie auch hierzu g (Nie okreslony) |
|
"Sammlung von Natur- und Medicin- wie auch hierzu gehörigen Kunst- und Literatur-Geschichten". Czasopismo nauk. wydawane jako kwartalnik we Wrocławiu w 1717-27 (następnie w Lipsku i Budziszynie) przez towarzystwo nauk. zwane Academia Naturae Curiosorum. W starszej literaturze tytuł tego czasopisma jest nieraz cytowany w skrócie jako "Breslauer Sammlungen" albo po łac.: "Acta Vratislaviensium", "Annales Physico-Medicorum",...
|
|
Samotniak (Nie okreslony) |
|
Samotniak (ok. 1620 m). P. Maleńki stawek, jeden z najmniejszych
wśród Gąsienicowych Stawów. Leży on ok. 30 m na pn.-zach. od Dwoiśniaka, na
grzbieciku fałdu terenu po przeciwnej stronie znakowanej ścieżki, która od
Murowańca prowadzi do Zielonego Stawu, przed odgałęzieniem ścieżki na Liliowe i
Suchą Przełęcz. Pow. ok. 0,002 ha, ok. 5 x 5 m, głęb. ok. 0,5 m.W literaturze i
na mapach stawek ten był nieznany aż do 1938, gdy limnolog...
|
|
Samuhel Stanislav (Nie okreslony) |
|
Samuhel Stanislav (1 VIII 1929 Banská Bystrica). Słow. taternik, przewodnik tatrz., ratownik górski, fotograf tatrz.
Taternictwo zaczął uprawiać w 1956, od 1959 dokonując wielu pierwszych wejść w lecie i zimie, najwięcej w masywie Gierlachu, np. lewym filarem jego pd.-zach. ściany w 1961. W 1962 osiadł na stałe u stóp Tatr zostawszy w owym roku zawodowym członkiem HS i przewodnikiem tatrz. (wkrótce klasy I).
Od 1962...
|
|
Sanguszko Eustachy (Nie okreslony) |
|
Sanguszko Eustachy (28 VIII 1842 Gumniska k. Tarnowa - 2 IV 1903 Gries k.
Bozen, Tyrol). Właściciel ziemski, książę, galicyjski polityk konserwatywny,
marszałek sejmu galicyjskiego 1885-95, namiestnik Galicji 1895-98, działacz Tow.
Tatrz.Był członkiem TT od 1875, prezesem 1885-90, b. aktywnie popierającym jego
działalność w różnych dziedzinach. W 1891 został członkiem hon. TT.
Lit. - "Pam. TT" 24, 1903 (Leopold Świerz).
|
|
Sanguszko Eustachy (Nie okreslony) |
|
Sanguszko Eustachy (26 X 1768 Lubelskie - 2 XII 1844 Sławuta, Wołyń).
Pamiętnikarz, poeta, wojskowy, właściciel wielkich dóbr ziemskich, książę, w
1812 uczestnik wyprawy Napoleona na Moskwę.Między 1815 a 1830 odbył wycieczkę w
Tatry, co stało się inspiracją do napisania dwóch wierszy o tematyce tatrz.
Jeden, Przechadzka, został opublikowany w dodatku do jego Pamiętnika,
1786-1815 (Kr. 1876), a drugi, Podróżny w Tatrach...
|
|
Sarbiewski Maciej Kazimierz (Nie okreslony) |
|
Sarbiewski Maciej Kazimierz lub Mathias Casimirus Sarbievius (24 II 1595
Sarbiewo k. Płońska - 2 IV 1640 Warszawa). Poeta, teoretyk poezji, jezuita,
prof. retoryki, filozofii i teologii Akad. Wileńskiej 1627-35, kaznodzieja
nadworny króla Władysława IV od 1635. Pisał wyłącznie po łacinie, miał przydomki
Horacy chrześcijański i Horatius Sarmaticus. Był szeroko znany w Europie,
tłumaczono jego wiersze na kilka języków.
W jego zbiorze...
|
|