E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

piętra roślinności

 
  Kategoria: 
Terminologia 

  opis  
  forum (0)  

Roślinność górska, zależnie od wysokości n.p.m., tworzy w Tatrach (i w in. górach) specyficzne zbiorowiska, różniące się swym składem i wyglądem. Zbiorowiska te zmieniają się w miarę wzrostu wysokości n.p.m. w związku z równoczesną zmianą klimatu. Te zmiany w rozmieszczeniu pionowym roślinności górskiej to jedna z najważniejszych jej cech fitogeograficznych. Zmiany te nie zachodzą stopniowo lecz dość nagle, niejako skokowo, co paręset metrów. Jako skutek tych zmian tworzą się jak gdyby piętra, leżące jedno nad drugim, i stąd nazwa "piętra roślinności" (dawniej nazywane "krainami roślinności"). Po pn. stronie Tatr układają się one w sposób następujący:

1. Piętro regli, tj. wielkich pagórów porosłych lasem, dzielące się na dwie części: piętro regla dolnego od ok. 700 od ok. 1250 m n.p.m. i piętro regla górnego od ok. 1250 do ok. 1550 m.

2. Piętro kosodrzewiny od ok. 1550 do ok. 1800 m.

3. Piętro hal czyli alpejskie od ok. 1800 do ok. 2300 m.

4. Piętro turni czyli subniwalne od ok. 2300 do 2663 m.

Piętro regli, to piętro leśne; zbiorowiskiem właściwym na tych wysokościach jest las. Regiel dolny obejmuje w Tatrach Pol. obszar leśny ok. 7000 ha. W naturalnej postaci las regla dolnego jest mieszany, jodłowo-bukowy ze świerkiem i domieszką jawora, jarzębiny, osiki i szarej olchy, a tu i ówdzie także mąkini. Na łąkach i polanach regla dolnego, jeszcze podobnie jak na niżu, rosną różne trawy (Gramineae), jaskry (Ranunculus), niezapominajki (Myosotis), firletki (Lychnis), kaczeńce (Caltha), mniszki (Taraxacum) itp., ale wchodzą już także właściwe górom goryczki (Gentiana), jaślinki (Soldanella), krokusy (Crocus), dziewięćsiły (Carlina) i in.

Z leśnych krzewów i roślin zielnych tego piętra występują: bez koralowy (Sambucus racemosa), powojnik alpejski (Clematis alpina), wiciokrzew czarny (Lonicera nigra) i wiciokrzew suchodrzew (L. xylosteum), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), na bardziej prześwietlonych miejscach złotogłów (Lilium martagon), żywiec gruczołowaty (Cardamine glanduligera, czyli Dentaria glandulosa), różne storczyki (Orchis), na skałkach rośnie pierwiosnek łyszczak (Primula auricula), na zboczach i murawkach ze żwirkiem goryczka krótkołodygowa (Gentiana Clusii), dębik ośmiopłatkowy (Dryas octopetala), skalnice (Saxifraga) i wiele in. Regiel górny, to prawie czysty drzewostan świerkowy. Obszar leśny obejmuje tu ok. 5000 ha w Tatrach Polskich. Regiel ten jest znacznie uboższy w gatunki krzewinek i roślin zielnych. Głównie rosną tu borówki, czarna i brusznica (także w reglu dolnym) (Vaccinium myrtillus i V. vitis-idaea), różne gatunki paproci (Filices), kosmatki (Luzula), gruszyczki (Pyrola), niektóre storczyki , zwł. bezzieleniowe (Neottia, Epipogium, Corallorhiza), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), widłaki (Lycopodium), podbiałek alpejski (Homogyne alpina, po góralsku hurdzyk), rutewka orlikolistna (Thalictrum aquilegifolium) itp.

Pomiędzy tym a następnym piętrem przebiega » górna granica lasu , wyznaczająca w związku z klimatem kraniec występowania lasu jako zbiorowiska.

Piętro kosodrzewiny (kosówki, kosodrzewu) jest zbiorowiskiem krzewów, zarośli. Główną rośliną tego piętra jest właśnie kosodrzewina, krzewiąca się bujnie i gęsto w niższych partiach tego piętra, a w miarę wzrostu wzniesienia n.p.m. coraz niższa i drobniejsza, przechodząca wreszcie w małe kępki. Wśród kosówki rosną dość często: róża alpejska (Rosa pendulina), porzeczka skalna (Ribes petraeum) i p. alpejska (R. alpinum), wierzba śląska (Salix silesiaca), a z roślin zielnych ciemierzyca (Veratrum ), jaskier platanolistny (Ranunculus platanifolius), goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiadea), tojady (Aconitum), różne paprocie (Filices), modrzyk alpejski (Cicerbita alpina lub Mulgedium alpinum), miłosna górska (Adenostyles alliariae).

W dolnej części piętra kosówki, na pograniczu górnej granicy lasu, występuje brzoza karpacka (Betula carpatica) i jarzębina (Sorbus aucuparia ) w odmianie górskiej, obie jako pokaźne drzewa, a wraz z nimi w niektórych miejscach, zwł. w okolicach Morskiego Oka najwspanialsze górskie drzewo, limba.

Piętro halne , to wysokogórskie łąki, zarosłe trawami i barwnymi ziołami. Pojawia się tu sasanka alpejska (Pulsatilla alba), zawilec narcyzowy (Anemone narcissiflora), kukliki (Geum), kozłowce (Doronicum), prześliczne pełniki (Trollius), dzwonek alpejski (Campanula alpina), ostróżka tatrzańska (Delphinium oxysepalum), goździki górskie (Dianthus praecox i D. speciosus ), b. rzadka zielinka (Sibbaldia), jaskier alpejski i górski (Ranunculus alpestris i pseudomontanus), całe łany situ trójdzielnego (Juncus trifidus) i boimki dwurzędowej (Oreochloa disticha), a z krzewów jedynie jałowiec halny (Juniperus nana) o płaskich, niekłujących igłach, oraz drobne krzewinki malutkich karłowatych wierzb i borówki bagiennej (Vaccinium uliginosum). Łąki piętra halnego należą do najbarwniejszych kwiatowych zbiorowisk strefy umiarkowanej.

Piętro turniowe czyli subniwalne, najwyższe w Tatrach, posiada też najbardziej typową roślinność alpejską. Błędne jest mniemanie i dość częste opisy, że rosną tu tylko mchy i porosty, poza tym kamienie, skały i piarg. Wręcz przeciwnie, roślinność kwiatowa jest piękna i barwna, tworzy nieduże płaty murawek, wypełniających załomy i szczeliny skalne, a reprezentuje ją przeszło sto gatunków. Nawet na same wierzchołki najwyższych szczytów tatrz. wchodzi ok. 40 gatunków kwiatowych roślin, nie licząc zarodnikowych. Na tych wysokościach wzrost roślin jest niski, dużo form poduszkowych, rosnących kępkami i płatami, podobnie jak mech (» rośliny poduszkowe). Wśród nich wyróżniają się: lepnica bezłodygowa (Silene acaulis), liczne skalnice (Saxifraga), pierwiosnek maleńki (Primula minima), goryczka przezroczysta (Gentiana frigida), jaskier lodnikowy (Ranunculus glacialis), rojnik górski (Sempervivum montanum), różeniec górski (Rhodiola rosea ), całe płaty boimki dwurzędowej (Oreochloa disticha) i liczne in.

Pd. stoki Tatr różnią się nieco układem p.r. Nie rozwinął się tam regiel dolny z bukiem i jodłą (rosnącymi na wapieniu). Na podłożu krystalicznym tych stoków wykształcił się po ok. 1500 m las prawie wyłącznie iglasty, złożony ze świerków, sosny zwyczajnej i modrzewi, a w wyższych położeniach także i z limb znacznie obficiej występujących niż od pn. w Tatrach Pol. i tworzących nieraz całkiem pokaźne leśne drzewostany, jak np. w Młynickiej, Mięguszowieckiej i Furkotnej Dolinie. Domieszkę drzew liściastych głównie przy górnej granicy lasu stanowi brzoza karpacka i jarzębina, a w partiach niższych olcha szara. Piętro kosówki, halne i turniowe rozwinięte jest podobnie jak od pn. Tylko w Tatrach Bielskich i w grupie Siwego Wierchu (wapień) układ pięter roślinności zbliża się do tego, jaki występuje po pn. stronie Tatr.

Roślinność zielna pd. stoków Tatr podobna jest, jak po stronie pn., ale bujniejsza i rośnie sporo gatunków nie występujących lub b. rzadko występujących w Tatrach Polskich, np. pierwiosnek omączony (Primula farinosa) rośnie łanami na polankach i łączkach niżej położonych, śliczny pierwiosnek długokwiatowy (Primula longiflora) o bujnych różowolila gronach, zwł. w Tatrach Bielskich, ośmiał alpejski (Cerinthe glabra), zarzyczka (Cortusa), rzadka w Tatrach Polskich, tam występuje obficie, maleńki parocentymetrowy jaskier (Ranunculus pygmaeus) itd. Granice poszczególnych p.r., podobnie jak górna granica lasu, są zmienne, tworzą linie faliste, niekiedy się podnoszą, w innych miejscach opadają w zależności od różnych czynników, jak gleba, orografia terenu, ekspozycja itp.



Literatura:
Lit. - Bogumił Pawłowski: Szata roślinna gór polskich. W dziele zbior. "Szata roślinna Polski", t. 2, Wa.1959 i wyd. 2 w 1972. - Zofia Radwańska-Paryska: Zielony świat Tatr. Wyd. 2, Wa.1972.



KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024