paprocie

paprocie (Filices ). Rośliny zarodnikowe o zielonych, najczęściej pierzastych liściach. U niektórych gatunków na liściach tych w pewnym okresie od spodu tworzą się brunatnawe kupki, zawierające zarodnie, w których mieszczą się zarodniki. U in. gatunków p. wyrastają specjalne liście zarodniowe, tzw. sporofile, różniące się od pozostałych, zwanych trofofilami.

W Tatrach rosną liczne p.; niektóre z nich występują i na niżu, inne są wyłącznie górskie. Najbardziej charakterystyczne to: paprotnik kolczysty (Polystichum aculeatum, P. lobatum ) o liściach zimotrwałych, podwójnie pierzastych, brzegiem pozazębianych, dochodzących czasem do wys. 1 m; paprotnik ostry (Polystichum lonchitis ), gatunek górski, o liściach też zimotrwałych, pojedynczo pierzastych, brzegiem ząbkowanych; jest on mniejszy niż poprzedni, rośnie nie tylko w reglach jak tamten, ale sięga też nawet po piętro turni. Oba one wykształcają kupki zarodniowe na spodzie zwykłych liści przyswajających (trofofili). Oddzielne liście zarodniowe tworzy podrzeń żebrowiec (Blechnum spicant ), paproć o liściach niezbyt długich, pojedynczo pierzastych, całobrzegich, rosnąca w górnym reglu i piętrze kosówki, dość rzadka.Pospolita w reglach jest nerecznica samcza (nie narecznica, rozpowszechniona przez pomyłkę w druku) (Dryopteris filix-mas ), wśród skałek reglowych różne gatunki paprotnic (Cystopteris ); gł. w Tatrach Zach. trafia się, choć niezbyt licznie, paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare ), przez górali słodyczką nazywana; w kosówce występują duże kępy wietlicy alpejskiej (Athyrium distentifolium, A. alpestre ) oraz b. podobna reglowa wietlica samicza (Athyrium filix-femina ).

B. rzadka jest maleńka, parocentymetrowa p. rozrzutka alpejska (Woodsia alpina ) występująca tylko b. wysoko, w skałach; dochodzi ona najwyżej ze wszystkich p., bo aż w piętro turniowe do blisko 2600 m.

Na łąkach, polanach i murawach skalnych pojawia się b. oryginalna paproć » podejźrzon księżycowy (Botrychium lunaria ) z jednym liściem płonnym i jednym zarodniowym. Również oryginalny jest »nasięźrzał (Ophioglossum vulgatum ) mający liść płonny niewielki, podługowaty, całobrzegi i liść zarodniowy wąski i szczupły; rośnie na podobnych siedliskach, co i podejźrzon. B. rzadki w Tatrach (a pospolity w Pieninach) jest też » języcznik (Phyllitis scolopendrium ) o liściach zimotrwałych, językowato wydłużonych; rośnie tylko na wapieniu.

---