W Tatrach nie jest kontynentalny, jak to czasem
podawano. Jest to klimat wysokogórski stref umiarkowanych, o wpływach
oceanicznych, o rocznej amplitudzie temperatury zmniejszającej się wraz ze
wzrostem wysokości n.p.m.
Dobowe wahania temperatury są b. duże, zwł. na jesieni.
Średnia roczna temperatura jest niewysoka: Nowy Targ 5,5 C, Poronin 4,6 C, Zakopane 4,9 C, Gąsienicowa Hala 2,4 C, Morskie Oko 2,5 C, Kasprowy Wierch -0,8 C, Łomnica -3,8
C. Ciśnienie powietrza obniża się w miarę wzrostu wysokości n.p.m. Maksimum
roczne ciśnienia przypada na sierpień-wrzesień, minimum na luty. Często zdarzają
się gwałtowne i nagłe spadki ciśnienia, zwł. przed burzą i wiatrem halnym, co
ciężko odczuwają ludzie chorzy na serce lub płuca. Cechą charakterystyczną
klimatu tatrz. jest również częste przechodzenie frontów.
Częste i silne bywają w Tatrach i na Podtatrzu wiatry tzw. panujące, wiejące z pn.-zach. i
zach., oraz wiatr typu fenowego, tu nazywany halnym. Wilgotność względna w Tatrach jest
duża, w położeniach wyższych podlega częstym wahaniom; niedosyt wilgotności
przeważnie niewielki; parowanie na ogół niezbyt duże, ale b. zmienne, zależne
zwł. od szybkości wiatru i od usłonecznienia; usłonecznienie (insolacja) b.
silne, ale zwykle krótkotrwałe (niewielka liczba godzin); zachmurzenie
najmniejsze w porze zimowej; mgły częste,
zwł. na wiosnę i jesienią; w dolinach górskich nierzadko "morza mgieł", wspaniałe widokowo.
Opady - po
Karkonoszach - największe w Polsce, rocznie 1200-1600 mm: maksimum przypada na
czerwiec; zarówno deszczowe jak i śniegowe opady bywają gwałtowne i obfite, grad
jest raczej rzadki, zwł. na Podtatrzu. Pokrywa śniegowa jest
gruba i trwa długo, im wyżej tym dłużej. Zima długa, im wyżej tym dłuższa,
zwykle od 5 do 7, na najwyższych szczytach do 9 miesięcy, bywa dość mroźna, ale
wpływ częstych zimowych inwersji temperatury jest czynnikiem łagodzącym; zwykle
jest słoneczna i przeważnie mało wietrzna, choć zdarzają się zimy stanowiące w
tym względzie jaskrawe wyjątki.
Wiosna późna, b. nagła (z powodu wiatrów halnych), wietrzna, o dużych skokach
temperatury i ciśnienia, w pierwszej połowie zwykle słoneczna, w drugiej często
chmurna i deszczowa.
Lato krótkie, dość chłodne, obfituje w opady deszczowe, wysoko w górach
zdarzają się nawet śnieżne, zwłaszcza ok. połowy sierpnia, kiedy dość często
zdarza się silne załamanie pogody. Burze występują najczęściej w pierwszej
połowie lata.
Jesień zazwyczaj bywa piękna ("tatrzańska jesień"), słoneczna, o chłodnych
nocach, dużych wahaniach dobowych temperatury i częstych halnych wiatrach, zwł.
pod koniec tej pory roku.
Pory roku, wyznaczone w klimatologii przez średnie miesięczne temperatury, wskazują,
że w Tatrach, a nawet w Zakopanem nie istnieje lato w sensie klimatologicznym,
bo żaden z miesięcy tzw. letnich nie wykazuje średniej temperatury
powyżej 15 C, co jest na niżu wskaźnikiem lata. A wysoko, na szczytach
tatrz. wg powyższego kryterium występuje tylko zima, trwająca ok. 9 miesięcy,
oraz 3 miesiące przedwiośnia i przedzimia łącznie. Oczywiście, dotyczy to,
powtarzamy, tylko średnich miesięcznych temperatur. W ciągu tej
"dziewięciomiesięcznej zimy", zwł. na jej krańcach, tj. w okresie początkowym i
końcowym, mogą występować b. ciepłe i piękne dni. Dni letnich w Zakopanem, kiedy
ciepłota powietrza sięga powyżej 25 C, jest przeciętnie 8. Dni z mrozem
całodobowym w Zakopanem jest rocznie ok. 52, na szczycie Łomnicy ok. 186. Dni
zimowych b. mroźnych, poniżej -20 C, jest w Zakopanem kilkanaście rocznie.
Innym charakterystycznym objawem układów temperatur w Tatrach są dosyć ciepłe
jesienie i dość chłodne wiosny, przy czym skala tego ciepła jesiennego zwiększa
się ku szczytom, gdyż październik jest cieplejszy średnio od kwietnia w
Zakopanem o 1,8 C, a na Łomnicy o 4,5 C.
Okres wegetacyjny dla roślin jest o 2 do 3 miesięcy krótszy w górach aniżeli na
niżu. Pn. strona Tatr ma klimat surowszy i bardziej wilgotny, zaś pd. strona łagodniejszy,
cieplejszy i suchszy; mniej wiatrów, więcej dni słonecznych w roku,
nieco wyższa temperatura roczna, mniej opadów. Zob. też: ciepłota,
ciśnienie, halny wiatr, opady, śnieżna pokrywa, wiatry.
