E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

Karłowicz Mieczysław

 
  Kategoria: 
Ludzie 

  opis  
  forum (0)  

Karłowicz Mieczysław (11 XII 1876 Wiszniew, pow. święciański, Litwa - 8 II 1909 w Tatrach, poch. 16 II w Warszawie), syn » Jana Karłowicza. Muzyk, jeden z największych pol. kompozytorów-symfoników, wybitny taternik i narciarz, współinicjator założenia TOPR.

Po raz pierwszy przyjechał do Zakopanego w 1889 jako 13-letni chłopiec i zaczął poznawać Tatry jeszcze za życia dra Tytusa Chałubińskiego. Z matką i rodzeństwem mieszkał wtedy w domu przew. Jana Stopki, a z przew. Janem Kubinem był na Czerwonych Wierchach i przeszedł przez Zawrat do Morskiego Oka .

Powtórnie spędzał lato w Zakopanem w 1892, mając wtedy lat 16. Tym razem mieszkał kolejno w "Klemensówce" i w "Hotelu Warszawskim" w Jaszczurówce. Chodził na wycieczki z przew. Janem Stopką, m.in. na Bystrą, Kominiarski Wierch, Świnicę, Kozi Wierch, Granaty i Rysy. Samotnie wszedł na rzadko wówczas odwiedzany Kościelec i powtórnie z młodszym od siebie o dwa lata Januszem Chmielowskim . Obaj też wspólnie (podpisując się: M.K. i J.Ch.) ogłosili swój pierwszy artykuł pt. Kościelec ("Kur. Zakop." 1892, nr 2), a sam K.opublikował również opis turystyczny Kominiarskiego Wierchu pt. Kominy (tamże 1892, nr 6), wraz z opisem trasy, którą na ten szczyt sam wyznakował farbą. Owego lata w Zakopanem wystąpił K. po raz pierwszy i drugi z publ. koncertem jako skrzypek, w sali dawnego Dworu Tatrzańskiego, zw. kasynem.

Wakacje 1893 i 1894 spędził K. znowu w Zakopanem. W 1893 z przew. Janem Kubinem wszedł na Łomnicę, może też na Rysy i Wysoką , a z rodzicami i z przewodnikiem był na Świnicy. W 1894 zamknął 18-letni K. swój pięcioletni pierwszy okres poznawania Tatr wspaniałą na owe czasy wycieczką z przew. Jędrzejem Walą młodszym, trawersując Gierlach z Wielickiej do Batyżowieckiej Doliny, i wchodząc na Mięguszowiecki Szczyt , uważany wówczas za najtrudniejszy ze zwiedzanych szczytów tatrz. i zaledwie osiem razy zdobyty. Wycieczkę tę opisał K. w obszernym artykule Wycieczka na króla Tatrzańskiego i na szczyt Mięguszowiecki ("Wędrowiec" 1895, nry 7-10). W lipcu tego lata uczestniczył K. w zakop. pogrzebie ks. Józefa Stolarczyka . Kończyła się jedna epoka tatern., a wkrótce miała się rozwinąć nowa.

Po ośmioletniej przerwie K. w 1902 wrócił w Tatry i bywał w nich teraz corocznie, a nawet w 1907 osiadł na stałe w Zakopanem. Lata 1902-09 były dla niego okresem b. intensywnego chodzenia po górach, lecz zgodnie z nową epoką w taternictwie czasem jeszcze z przewodnikiem, ale coraz częściej bez niego, samodzielnie, nawet samotnie, i także w zimie. Wszedł na wiele szczytów od Rohaczów i Osobitej aż po Jagnięcy Szczyt , nieraz nowymi drogami. Poznał Tatry jak mało kto w owych latach.

W 1906 z przew. Klimkiem Bachledą w nietypowych warunkach odbył 9-dniową wycieczkę na 9 wybitnych szczytów tatrz., co opisał pt. Po "młodym" śniegu ("Tat." 1907, nr 4), a w 1907 z przew. Józefem Gąsienicą-Tomkowym wszedł m.in. na Ostry Szczyt pd. ścianą, drogą zaliczoną wówczas do najtrudniejszych w Tatrach; wspomnienie o tej wycieczce ogłosił pt. W jesiennem słońcu ("Tat." 1908, nr 3). W okresie tym większość swych wycieczek odbywał bez przewodnika, m.in. dokonując pierwszych w ogóle wejść na szereg wybitnych turni: Wielka Kołowa Turnia (samotnie w 1907), Ciężka Turnia (w 1908 z Włodzimierzem Boldireffem), Zadnia Jaworowa Turnia (też w 1908 z Boldireffem). Swe samotne wycieczki tatrz. opisał K. pt. Z wędrówek samotnych ("Pam. TT" 1909).

Działalność K. w taternictwie zim. była krótkotrwała. Wspólnie z Romanem Kordysem dokonał on w 1908 pierwszych wejść zim. na Kościelec, przez Krzyżne na Wołoszyn i na Żółtą Turnię ; jest to (bez Żóltej Turni) tematem artykułu K.: Wśród śniegów tatrzańskich ("Słowo Pol." 7 II 1908 i "Zakopane" 1908, nr 4-5).Od 1905 K. był członkiem Sekcji Tur. TT . Uchylił się od wejścia do jej zarządu, ale uczestniczył w zebraniach i działalności. W 1908 prowadził na Giewont wycieczkę zbior. zorganizowaną przez STTT. Członkiem TT był już od 1893, uczestniczył w zakop. wiecach członków TT. Razem z Zaruskim w 1908 wyznakował farbą szlaki na Czarny Mięguszowiecki Szczyt i na Niżnie Rysy, oznaczając je ulubionym swym znakiem góralskiej » swastyki .

Jako jeden z pierwszych zabierał głos w sprawach kultury tur. i stosunku turystów do ochrony przyrody, np. w artykułach Turyści "włamywaczami" ("Tat." 1907, nr 1) i W ważnej sprawie (tamże, nr 3). K. jest autorem rozpowszechnionej potem wypowiedzi: "Szanujcie ciszę i majestat gór". W swym taternictwie K. przywiązywał największą wagę do przeżyć estetycznych (a nie sportowych) i jest uważany za czołowego przedstawiciela takiego kierunku (» ideologia taternictwa). Nieraz podkreśla się, że K. był wzorem i ideałem turysty górskiego.

K. był też jednym z pionierów narciarstwa pol.; traktował narty nie sportowo, lecz jako ułatwienie w poruszaniu się po Tatrach w zimie. Nauczył się jazdy na nartach na pierwszym zakop. kursie narc., prowadzonym przez Mariusza Zaruskiego w grudniu 1907, a w rok później pomagał mu w szkoleniu narciarskim. Od 1907 był członkiem Zakop. Oddziału Narciarzy TT i w 1908-09 jego wiceprezesem.Odbył liczne wycieczki narc. w Tatry w 1907-09, nieraz samotnie. Używał nart do podejścia podczas swych wejść zim. na Kościelec, Krzyżne i Żółtą Turnię. Z Kordysem i Zaruskim w 1908 dokonał pierwszego przejścia na nartach trasy z Gąsienicowej Hali przez Liliowe, Zawory i Koprową Przełęcz do Szczyrbskiego Jeziora . Również i w dziejach fotografii tatrz. zajmuje K. wybitną pozycję. Jego piękne zdjęcia były reprodukowane m.in. w "Pam. TT" (1907-14), w "Tat." (od 1908), w zbior. wydaniach jego pism (1910, 1957 i nast.), a niektóre dopiero w kalendarzu ściennym wydanym w 1984.

Wiele swych dzieł symf. skomponował K. w całości lub częściowo w Zakopanem, dziesięć pieśni ułożył do słów poezji Kazimierza Tetmajera , a także utwór na fortepian do melodeklamacji tekstu tegoż: Na Anioł Pański. Uważa się na ogół, że wiele z przeżyć górskich K. znalazło swój wyraz w jego twórczości muzycz. Za najbardziej "tatrzańskie" utwory K. uchodzą Koncert skrzypcowy (1902) i Odwieczne pieśni (1906). Powtarzana wiadomość jakoby K. skomponował swą pieśń Zawód (do słów Tetmajera) nad Popradzkim Stawem , nie jest prawdziwa, gdyż kompozycja ta powstała w Berlinie (IV-V 1896). Z lud. muzyką podh. nie ma twórczość kompozytorska K. nic wspólnego.

Już w 1908 K. i Zaruski (pierwszy i gł. inicjator tej idei) przygotowali projekt Tatrz. Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR) , ale powstało ono dopiero po śmierci K.

Dnia 8 II 1909 w czasie samotnej wycieczki narc., mimo swego doświadczenia górskiego i ostrożności, K. zginął w lawinie śnieżnej na wsch. zboczach Małego Kościelca . Na miejscu katastrofy postawiono w 1909 pamiątkowy kamień granitowy (Kamień Karłowicza) z napisem: "Non omnis moriar" (nie wszystek umrę). Tu w rocznicę śmierci K. odbywają się uroczystości ze składaniem kwiatów.

W Zakopanem na Bystrem jest ul. Mieczysława Karłowicza (od ok. 1965); w 1902-05 K. mieszkał tam w wilii "Fortunka". Tablicę pamiątkową umieszczono na zakop. willi "Lutnia" (przy ul. Sienkiewicza), gdzie K. mieszkał od 1 I 1908. Od 1979 jest też w Zakopanem Szkoła Muzyczna im. Mieczysława Karłowicza, a druga w Krakowie. Upamiętniony on jest również wierszami, np. Grób Karłowicza Zygmunta Lubertowicza  (1922), Przy kamieniu Karłowicza w Tatrach Józefa Aleksandra Gałuszki (1932), Biała śmierć Stanisława Bąkowskiego (1933), Wspomnienie o Karłowiczu Leopolda Lewina (1969) oraz utworem muzycz. Wojciecha Kilara Kościelec 1909 (1976).

Wybór pism tatrzańskich K. wydano pt. Mieczysław Karłowicz w Tatrach (Kr.1910), pod anonim. redakcją Stefana Komornickiego , a komplet pism tatrz. K., z dodatkiem fragmentów jego korespondencji tatrz., ukazał się pt. W Tatrach (Kr.1957, 1959 i 1968, red. Jerzy Młodziejowski ). Książka ta stanowi jeden z klasycznych utworów literatury o Tatrach. Więcej tatrz. korespondencji K. wydali Adolf Chybiński  i Roman Kordys w "Wierchach" (już w 1924) oraz w swych książkach Chybiński i Anders (zob. niżej).



Literatura:
Roman Kordys: Karłowicz jako taternik. "Tat." 1909, nr 2. - Adolf Chybiński: Mieczysław Karłowicz (1876-1909). Kronika życia artysty i taternika. Kr.1949. - Henryk Anders: Mieczysław Karłowicz w listach i wspomnieniach. Kr.1960. - "SMP" 1, 1964 (Jan Prosnak). - "PSB" 12, 1966-67 (H. Anders). - "Ruch Muz." 1968, nr 8 i 9; 1969 nr 4 (Elżbieta Trenkler). - Z życia i twórczości Mieczysława Karłowicza. Studia i materiały pod red. Elżbiety Dziębowskiej. Kr.1970.



KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024