Gnojek Jan

Gnojek Jan (25 XII 1910 Zakopane - 27 X 1942 Oświęcim).

Taternik , narciarz, w 1939-42 uczestnik ruchu oporu.

Gimnazjum ukończył w Zakopanem (1930), po czym krótko studiował na Politechn. Warsz. (1930-31). Choroba ojca (który jakiś czas pracował w fabryce nart braci Schiele, a potem prowadził własny warsztat kowalski) zmusiła go do powrotu do Zakopanego, gdzie kolejno pracował w warsztacie ojca, przy budowie kolei linowej na Kasprowy Wierch i jako konduktor na tejże kolei.

W 1929-34 należał do najaktywniejszych taterników. Towarzyszami jego wspinaczek byli m.in. Bronisław Czech , Antoni Kenar , Stanisław Motyka , W.H. Paryski , Tadeusz Pawłowski , Jan Sawicki , Wiesław Stanisławski , Jerzy Ustupski . W latach tych uczestniczył w licznych pierwszych wejściach, do najtrudniejszych włącznie, m.in. na ścianach Mnicha , Wyżniego Żabiego Szczytu , Małej Kończystej , Kaczego Szczytu , Gierlachu , Staroleśnego Szczytu , Małego Jaworowego Szczytu , Lodowego Zwornika , Śnieżnych Turni , Durnego Szczytu . Dokonał też pierwszych zim. wejść pn. ścianą Kozich Czub (z B. Czechem) i pd. ścianą Zamarłej Turni  (z J. Sawickim).

Towarzyszył B. Czechowi w wielu jego tatrz. wycieczkach narc. i rekordowych w owych latach szusach narc., np. ze stoków Granatów  do Koziej Dolinki . Był też entuzjastą długich i stromych zjazdów na butach po twardych śniegach, zalegających na wiosnę w żlebach , np. razem z S. Motyką zjechał w ten sposób z Żółtej Przełęczy żlebem do Doliny Pańszczycy , całym Zawratowym Żlebem oraz (swojego rodzaju rekord) pn. żlebem Wyżniej Koziej Przełęczy spod jego drugiego progu (dolny prog był wtedy całkowicie pod śniegiem); było to 14 VI 1930.

Po kampanii wrześniowej 1939 znalazł się z wojskiem pol. na Węgrzech. Przeszkolony tam w ośrodku pol. na szyfranta, wrócił w grudniu 1939 jako kurier przez Tatry (przez Pyszniańską Przełęcz ) do Zakopanego dźwigając ładunek banknotów dla pol. ruchu oporu; ładunek ten z Zakopanego do Krakowa przewiozła jego siostra, Maria Gnojkówna (taterniczka). W styczniu 1940 G. udał się do Krakowa, gdzie jako szyfrant działał pod nazwiskiem Adam Górski w pol. organizacji podziemnej do maja 1941, kiedy został aresztowany przez gestapo i uwięziony na Montelupich, a potem w obozie koncentr. w Oświęcimiu i tam rozstrzelany.

G. nic nie opublikował z wyjątkiem notatki o Wielickiej Kolebie ("Tat." 1931). W rękopisie zachowały się fragmenty jego wspomnień tatrz. i trochę przedwojennych listów do kolegów o sprawach tatern. i narciarskich.

---