Pawłowski Tadeusz Aleksander

Pawłowski Tadeusz Aleksander, przezwisko Pstruś (22 XI 1910 Warszawa - 17 IV 1992 Zakopane, poch. na starym cment.). Taternik, alpinista, ratownik górski, kier. TOPR i GOPR, z zawodu chemik (studia w UW i UJ 1938, mgr chemii).

Turystykę w Tatrach uprawiał od najmłodszych lat, taternictwo od 1926, gdy uczęszczał do gimnazjum w Zakopanem (matura tamże w 1930). W 1929-39 należał do najbardziej czynnych taterników. Towarzyszami jego wycieczek tatern. byli m.in.: Józef Krzeptowski (znany potem przewodnik i kurier), Jan Gnojek, Stanisław Motyka, Jan Sawicki, W.H. Paryski, Bronisław Czech, Antoni Kenar, Wiesław Stanisławski, Zofia Radwańska-Kuleszyna(-Paryska), Bolesław Chwaściński, Tadeusz Bernadzikiewicz.

Przeszedł wtedy prawie wszystkie dawne drogi nadzw. trudne w Tatrach i dokonał szeregu nowych wejść, np.: pn. ścianą Lodowego Zwornika (w 1930), pn.-wsch. ścianą Pośredniego Gierlachu (1930), pr. filarem wsch. ściany Rysów (1932), środk. częścią pd. ściany Małego Lodowego Szczytu (1936).

W 1937 i 1938 uczestniczył w wyprawach Klubu Wysokogórskiego w Alpy, w 1938 wspinał się też w Dolomitach, w 1939 był członkiem wyprawy w Ruwenzori. W końcu lata 1939 był po Stanisławie Motyce instruktorem i kierownikiem Szkoły Taternictwa Klubu Wys. na Gąsienicowej Hali. W okresie międzywoj. brał udział w wyprawach ratunk. TOPR.

Od X 1939 do II 1940 razem z żoną i Włodzimierzem Gosławskim prowadził schronisko w Starej Roztoce, które było wtedy jednym z punktów przerzutowych dla Polaków uchodzących na Węgry. Potem ukrywał się przed gestapo i po nieudanej próbie przedostania się na Węgry, dokonał tego w końcu kwietnia 1940 z kolegą taternikiem Jerzym Włoczkowskim (przez Zawrat, Gładką Przełęcz, Zawory i Tatry Niżnie), po czym przez Jugosławię i Turcję dostał się do Palestyny (VII 1940). Pozostałą część okresu wojny był w Wojsku Pol., walcząc m.in. pod Tobrukiem i Monte Cassino. W czasie służby wojsk. na krótkich wypadach wspinał się w różnych górach, m.in. w Libanie (1942), Kurdystanie (1943), Apeninach (1945) i Alpach (1946).

Wrócił do Polski w maju 1947.Od VII 1947 do 1952 był kierownikiem TOPR, a w 1952-60 pierwszym kier. GOPR. Prowadził wtedy wiele akcji ratunk. w Tatrach i był jednym z twórców nowoczesnego ratownictwa tatrz. Został instruktorem ratownictwa górskiego.Już od 1949 był przewodnikiem tatrz. I klasy i po 1960 pracował gł. jako przewodnik oraz instruktor taternictwa i przewodnictwa. Prowadził też schronisko na Ornaku (IX 1963-IV 1966).Wspinał się dalej w Tatrach i w in. górach: Kaukaz (1965), Alpy Austr. (1968 i 1971), góry Turcji (1969), Apeniny (1974), Pireneje (1974), hiszp. Sierra Nevada (1977), Riła (1979), Alpy Julijskie i Austr. oraz Dolomity (1980).

Od 1932 pisywał na tematy tatern., alpin. i ratownicze do "Taternika", "Wierchów", "Turysty" i in. czasopism. Wspólnie z Z. Radwańską-Kuleszyną(-Paryską) wydał Skalne drogi w Tatrach Wysokich (Wa.1938), stanowiące suplement do przewodnika Janusza Chmielowskiego i Mieczysława Świerza. Był jednym z trzech anonim. autorów satyrycznego "Tatapiernika" (1932). Jest współautorem książki zbior. o ratownictwie górskim Sygnały z gór (Wa.1973).W 1932 wszedł do zarządu Sekcji Taternickiej Klubu Sport. "Tatry" w Zakopanem, a od 1947 był w zarządach TOPR, GOPR, Koła Zakop. Klubu Wys., Koła Przewodników Tatrz. w Zakopanem, Oddziału Zakop. PTT i PTTK oraz w Radzie Przewodnictwa Tatrz. (do 1984).

Od 1980 był prezesem Klubu Seniora Grupy Tatrz. GOPR. Zostało mu nadane członkostwo hon. następujących organizacji: Sekcja Tatern. KS "Tatry" w 1932, a po wojnie GOPR (1972), Horská služba, Pol. Związek Alpinizmu, Koło Zakop. Klubu Wys., Koło Przewodników Tatrz. w Zakopanem.

Lit. - Sygnały z gór. Wa.1973. - Michał Jagiełło: Człowiek gór, Tadeusz Pawłowski. "Życie Warszawy" 1974, nr 59 (wywiad). - "Tatry" (Tatr. Lomnica) 31, 1993, nr 1 (Arno Puškáš).

---