Zamarła Turnia

Zamarła Turnia (2179, 2179 m). P. Niewielki szczyt oddzielony od Małego Koziego Wierchu Zmarzłą Przełęczą, a od Kozich Czub Kozią Przełęczą. Orla Perć przechodzi pn. stokami Z.T. omijając jej wierzchołek. Pierwsze wejście (od pn.): Janusz Chmielowski i przew. Klemens Bachleda w 1904 (wcześniejsze wejście jest niepewne).

Sławę zawdzięcza Z.T. swej pd. ścianie opadającej ku Pustej Dolince krzesanicami, które z powodu niezwykłej gładkości są osobliwością tatrz. Ściana ta w porównaniu z in. w Tatrach nie jest wysoka (ok. 140 m), ale przez długi czas uchodziła za nie do zdobycia. Po licznych próbach różnych taterników przeszli ją pierwsi Henryk Bednarski, Józef Lesiecki, Leon Loria i Stanisław Zdyb w 1910.

Wyczyn ten odegrał przełomową rolę w dziejach taternictwa i przez wiele lat droga pd. ścianą Z.T. uchodziła za najtrudniejszą w Tatrach. Przez pierwsze 10 lat po jej zdobyciu powtórzono ją zaledwie 5 razy, ale do 1935 przebyto ją już ok. 70 razy, a do chwili obecnej setki razy. Dzisiaj droga ta nadal jest zaliczana do najpiękniejszych wspinaczek w Tatrach, chociaż wiele dróg tatrz. przewyższa ją długością i trudnościami. Z biegiem lat porobiono na pd. ścianie Z.T. szereg in. dróg (m.in. trawers w poprzek ściany), ale klasyczna droga Bednarskiego pozostaje wśród nich jako jedna z czołowych.Na ścianie tej, która stała się "modna", było sporo wypadków, z których największy rozgłos miały śmiertelne tragedie Stanisława Bronikowskiego w 1917, Mieczysława Szczuki w 1927 i sióstr Skotnicówien w 1929. Z.T. jest tematem wierszy Juliana Przybosia i Michała Choromańskiego oraz powieści sensacyjnej Stanisława Piaseckiego W potrzasku (Poz. 1929). Realizowano też na niej filmy.

Lit. - Jan A. Szczepański: W 25-lecie zdobycia południowej ściany Zamarłej Turni. "Tat." 19, 1934-35, nr 5. - Andrzej Skłodowski i Marek Wołoszyński: Zamarła Turnia... Przewodnik wspinaczkowy. Wa., Kr. 1992.

---