| Rohatka (Nie okreslony) |
| |
Rohatka (2290, 2288 m); Prielom; Kerbchen; Rovátka. S. Wąska,
głęboko wcięta przełęcz w gł. grani Tatr Wys., między Małą Wysoką a Dziką
Turnią. Znakowana ścieżka tur. prowadząca przez R. stanowi dogodne połączenie
Staroleśnej Doliny zarówno z Doliną Białej Wody jak również (poprzez Polski
Grzebień) z Wielicką Doliną.Nazwa słow., niem. i węg. znaczą to samo: karbik.
Nazwa pol. Rohatka wynikła z nieporozumienia, a powstała...
|
|
| Rohbock Ludwig (Nie okreslony) |
| |
Rohbock Ludwig (ok. 1815? Norymberga - ok. 1875?). Niem. rysownik,
rytownik i akwarelista. W 1853-75 staloryty i chromolitografie krajobrazowe R.
ilustrowały dzieła jego własne i in. autorów, dotyczące różnych okolic Niemiec i
Szwajcarii.Wspólnie z J. Hunfalvym wydał bogato ilustr. dzieło Magyarország
és Erdély eredeti képekben (I-III, Darmstadt 1856-64) i to samo po niem.:
Ungarn und Siebenbürgen dargestellt in malerischen...
|
|
| Roj Wojciech (Nie okreslony) |
| |
Roj Wojciech (3 I 1839 Zakopane - 21 I 1924 tamże). Góral zakop., jeden z
najsłynniejszych przewodników tatrz. Roj (lub Raj, jak sam się podpisywał) w
pierwszym okresie swego życia zajmował się rolnictwem, kowalstwem, ciesielstwem,
ślusarstwem, także kopaniem węgla na Węgrzech.
Od przyjazdu Tytusa Chałubińskiego do Zakopanego zaczął się w życiu R. nowy
okres - przewodnicki. Stał się nieodłącznym przewodnikiem Chałubińskiego na...
|
|
| Roj-Kozłowska Helena (Nie okreslony) |
| |
Roj-Kozłowska Helena, także Rytardowa i Roj-Rytardowa (16 IV 1899
Zakopane - 19 VII 1955 tamże, poch. na starym cment.), od 1923 żona » Jerzego
Mieczysława Rytarda (Kozłowskiego). Góralka zakop., artystka lud., pisarka
(gwarą podh. i językiem lit.).
Po ukończeniu zakop. szkoły podst. i Szkoły Koronkarskiej, już od 1917 pisała
scenariusze regionalnych widowisk taneczno-muzycznych (Janosik 1917,
Legenda, Podhale 1938),...
|
|
| rojnik (Nie okreslony) |
| |
rojnik (Sempervivum ) z rodziny Gruboszowatych (Crassulaceae
). W Tatrach rosną tylko dwa gatunki: r. pospolity (S. soboliferum )
na wapieniu, i r. górski (S. montanum ) na granicie i kwarcycie. Obie
rośliny mają formę gęstych, licznych skupionych, "rojących" się różyczek o
grubych, pękatych listkach, spośród których wyrastają pędy kwiatowe wys. 10-30
cm (niższe u r. górskiego, wyższe u r. pospolitego); są one...
|
|
| Rokfalusy Lajos (Nie okreslony) |
| |
Rokfalusy Lajos (24 X 1887 Lewocza - V 1974 Salgótarján, Węgry). Węg.
taternik, alpinista, nauczyciel od 1906 w różnych szkołach, m.in. na Spiszu w
Krompachach i Nowej Wsi Spiskiej; w 1919 przeniósł się na Węgry, gdzie od 1922
przez wiele lat był dyrektorem szkoły w Salgótarján, aż do przejścia na
emeryturę.
Taternictwo uprawiał od 1906, stając się wkrótce jednym z czołowych
taterników węg. tego okresu. Dużo się wspinał z...
|
|
| Rokitniak (Nie okreslony) |
| |
Rokitniak (ok. 970-1200 m). Lesiste zbocze po pd. stronie dolnego odcinka
Miętusiej Doliny, między Krowim Żlebem a długim grzbietem, który z
Upłaziańskiego Wierszyka (1203 m) zbiega ku pn.-zach. w kierunku wylotu
Miętusiej Doliny.Nazwa pochodzi od rosnącej tu rokity
; rokita w gwarze podh. to nazwa
prawie wszystkich gatunków wierzby (Salix ).
|
|
| Rokosz Mieczysław (Nie okreslony) |
| |
Rokosz Mieczysław (5 II 1942 Maków Podhalański). Historyk (UJ, dr),
pracownik naukowy Katedry Nauk Pomocniczych Historii UJ, zajmujący się m.in.
geografią historyczną. Członek różnych towarzystw nauk. (np. Pol. Tow. Hist. i
Podh. Tow. Przyjaciół Nauk), oraz czł. i działacz towarzystw i komitetów
zajmujących się ochroną zabytków i przyrody (np. Pol. Klub Ekologiczny od X
1980). Były taternik i aktywny krajoznawca (Tatry, Karpaty, Alpy,...
|
|
| rolnictwo (Terminologia) |
| |
Po pn. stronie Tatr w zasadzie powinny ustać uprawy
rolne od wysokości ok. 700 m n.p.m., na tej wysokości zwykle już nieopłacalne.
Mimo to jednak po pol. stronie Tatr, zwł. przed II wojną świat. coraz częściej
wkraczano z pługiem i siewem lub sadzeniem w głąb gór. Np. na Wyżniej Miętusiej Kirze, na Siwej Polanie, na Rusinowej Polanie coraz większe kawałki ziemi
obracano na użytek rolny. W Gubałowskim
Pasmie na Palenicy uprawa orna sięgała...
|
|
| Romaniszyn Bronisław (Nie okreslony) |
| |
Romaniszyn Bronisław (21 VII 1880 Baligród k. Leska - 19 I 1963 Kraków).
Śpiewak operowy i koncertowy (studia w Wiedniu i Paryżu), pedagog (prof. Państw.
Konserw. Muzycz. w Katowicach 1929-39 i Państw. Wyższej Szkoły Muzycz. w
Krakowie od 1945), wybitny działacz ochrony przyrody, taternik.
W 1914-28 był w wojsku, m.in. w Legionach Polskich. Po I wojnie świat. był
członkiem pol.-czechosł. komisji delimitacyjnej, wyznaczającej granicę...
|
|
| Romer Eugeniusz (Nie okreslony) |
| |
Romer Eugeniusz (3 II 1871 Lwów - 28 I 1954 Kraków, poch. na Salwatorze).
Znakomity pol. geograf, wybitny kartograf i klimatolog (UJ 1889-91, uniw. w
Halle 1891-92 i we Lwowie 1892-93, dr 1894), prof. Uniw. Lwow. 1908-31 i UJ
1946-47, czł. koresp. AU 1916, czł. PAU 1919 i PAN 1952. Jako ekspert (geograf i
kartograf) uczestniczył w rokowaniach pokojowych w Paryżu 1919 i Rydze 1921.
Prowadził badania nauk. w Europie, Azji i Ameryce. Pracował naukowo...
|
|
| Roniewicz Piotr (Nie okreslony) |
| |
Roniewicz Piotr (27 I 1936 Warszawa). Geolog (UW 1959, dr 1964),
sedymentolog, od 1981 prof. nadzw. UW. Badacz budowy geol. Tatr i autor wielu
prac z tej dziedziny. Prowadził też badania sedymentologiczne na Podhalu i w
Górach Świętokrzyskich oraz studia w strefie brzegowej Bałtyku, Morza Czarnego i
Pacyfiku (w Australii). Promował wiele prac dyplomowych i dokt., wykonywanych w
Tatrach i na Podhalu.
Jest autorem kilkunastu prac nauk. o...
|
|
| Ropa (Nie okreslony) |
| |
Ropa ( 1416 m). P. Lesiste wzgórze na końcu pn.-zach. ramienia
Trzydniowiańskiego Wierchu, na pd. od Chochołowskiej Polany (za Chochołowskim
Potokiem).
|
|
| ropuchy (Nie okreslony) |
| |
ropuchy. Ropucha zwyczajna (Bufo bufo ) z rodziny ropuchowatych
(Bufonidae ), jest podawana tylko, jako rzadka, z podnóża Tatr (Zakopane,
Stary Smokowiec, Jaszczurówka, Jaszczurzyca), była jednak widziana w Zadnich
Koperszadach, na wysokości ok. 1650 m, gdy składała jaja w wysychającej dużej
kałuży.Prócz r. zwyczajnej widywano też na Podtatrzu jeszcze rzadszą r. zieloną
(Bufo viridis ).
|
|
| rosiczka okrągłolistna (Nie okreslony) |
| |
rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia ), z rodziny
Rosiczkowatych (Droseraceae ). Mała roślinka owadożerna. Listki okrągłe
na długich ogonkach w przyziemnej płaskiej różyczce, z wierzchu i brzegiem
pokryte trzoneczkowatymi, czerwonymi gruczołkami, zawierającymi śluzowaty płyn
trawienny. Jeśli jakiś drobny owad siądzie na listku rosiczki, gruczołki
zaginają się dokoło niego, oblewają go śluzem i rozpoczyna się...
|
|
| Rosocha Jałowiecka (Nie okreslony) |
| |
Rosocha Jałowiecka lub po prostu Rosocha (1953, 1948 m); Rázsocha,
Ráztoka. S. Wybitny wierch w bocznej grani Tatr Zach., która od Banówki
biegnie zrazu ku pd. na Jałowiecki Przysłop, a z niego ku pd.-zach. przez
Jałowiecką Przełęcz na Rosochę.W Rososze owa grań rozgałęzia się w kilka
grzbietów i zapewne od tego rozwidlenia pochodzi nazwa Rosocha i Rázsocha. Nazwa
Ráztoka to chyba błąd kartografów, którzy tak zanotowali błędnie...
|
|
| Rostafiński Jan (Nie okreslony) |
| |
Rostafiński Jan (13 II 1882 Kraków - 6 VII 1966 Warszawa), syn prof. »
Józefa Rostafińskiego. Agronom, zootechnik (UJ), prof. SGGW w Warszawie 1918-50
i 1959-60. W czasie II wojny świat. prowadził tajne studia roln. SGGW do 1943,
kiedy został aresztowany. Do 1945 był więziony w niem. obozach
koncentracyjnych.
R. jest autorem licznych prac nauk. z zakresu hodowli i żywienia zwierząt;
niektóre dotyczą też Tatr i Podtatrza, np. Rasy...
|
|
| Rostafiński Józef (Nie okreslony) |
| |
Rostafiński Józef (14 VIII 1850 Warszawa - 5 V 1928 Kraków). Botanik i
historyk nauk przyr., zwł. botaniki (studia matem. i filoz. 1866-67 w Warszawie
oraz studia bot. i zool. 1867-72 w Warszawie, Jenie, Halle i Strasburgu, dr
1873), prof. UJ 1878-1928, czł. AU 1878. Autor licznych prac nauk. i pop.-nauk.
Bywał często w Zakopanem (gdzie miał własny dom) i w Tatrach.
Był wybitnym badaczem roślin niższych (śluzowców, glonów, wodorostów) i...
|
|
| Roszek Władysław (Nie okreslony) |
| |
Roszek Władysław (19 X 1862 Żegocina k. Bochni - 18 XII 1929 Olcza, poch.
w Zakopanem), bratanek » ks. Wojciecha Roszka. Wieloletni nauczyciel i kier.
szkoły na Olczy w Zakopanem, działacz społeczny.
W 1885 podjął pracę nauczycielską w Poroninie, gdzie jego stryj był wtedy
proboszczem, ale już w grudniu 1886 przeniósł się do szkoły na Olczy, gdzie
uczył aż do listopada 1929, będąc też od 1905 kierownikiem tej szkoły; razem 44
lata...
|
|
| Roszek Wojciech (Nie okreslony) |
| |
Roszek Wojciech (17 IV 1834 Łąkta Górna k. Bochni - 13 XII 1894 Poronin).
Ksiądz, taternik, działacz Tow. Tatrzańskiego. W 1860-70 był wikarym w różnych
parafiach poza Podhalem, a od 6 VII 1870 do śmierci proboszczem w Poroninie.
Spisywał tam kronikę parafialną. Był prodziekanem dekanatu nowotarskiego.
Dużo chodził po Tatrach, aż do 1892. Przy próbie wejścia na Gierlach w 1874 w
towarzystwie Tytusa Chałubińskiego, ks. Józefa...
|
|
| Roszkowski Andrzej (Nie okreslony) |
| |
Roszkowski Andrzej (29 VIII 1912 Warszawa - 28 II 1959 Zakopane). Inż.
architekt (Politechn. Warsz. 1939), od 1945 kier. pracowni inwentaryzacyjnej
Biura Odbudowy Stolicy. Działacz tur., fotografik.
Brał czynny udział w organizowaniu na terenie Warszawy odradzającego się po
wojnie Pol. Tow. Tatrz. Był współwydawcą i współred. » "Biuletynu Oddziału
Warszawskiego PTT" (1946-47) i » "Biuletynu PTT" (1947) oraz autorem wielu
artykułów...
|
|
| Roszkowski Wacław (Nie okreslony) |
| |
Roszkowski Wacław (1 X 1886 Broszków, pow. siedlecki - 3 VIII 1944
Warszawa, grób symboliczny na cment. powązkowskim). Zoolog (UJ, uniw. we
Fryburgu, uniw. w Lozannie, dr 1913 tamże), prof. nadzw. UW od 1925, zwycz. od
1935, dyr. Państw. Muzeum Zool. w Warszawie 1929-37.
Odbył podróże nauk. do wielu krajów: na wsch. aż po Japonię, na zach. po
Brazylię i Antyle, a także do Afryki pn. i pd. Taternik (czł. Klubu
Wysokogórskiego PTT),...
|
|
| Roszkówna Zofia (Nie okreslony) |
| |
Roszkówna Zofia (25 IV 1909 Olcza, Zakopane), córka » Władysława Roszka.
Taterniczka, polonistka (UJ 1932, dr 1970), nauczycielka szkół średnich 1932-71
(w czasie II wojny świat. w Zakopanem, również w tajnym nauczaniu), publicystka
(m.in. w pozn. "Kulturze" i krak. "Tyg. Powsz."), red. kwartalnika "Informacje
Misyjne" (Kraków) 1971-91.
Turystykę w Tatrach zaczęła uprawiać jako uczennica gimnazjum w Zakopanem
(matura tamże w 1927), a...
|
|
| roślinność (Terminologia) |
| |
Wzniesienie nad poziom morza i związane z tym zmiany
klimatu, różnorodność gleb, krótkość okresu
wegetacji, kąt padania promieni słonecznych (wystawa, ekspozycja) wpłynęły na kształtowanie się
różnych zbiorowisk roślinnych, tworzących w sposób charakterystyczny, zależnie
od wysokości n.p.m., szczególny układ pionowy, zwany » piętrami roślinności (dawniej
krainami roślinności).
W skład roślinności tatrz. wchodzi wiele...
|
|
| rośliny granitowe (Rośliny) |
| |
Nazwa skrótowa, oznaczająca rośliny, które unikają
gleb alkalicznych (zasadowych) wapiennych,
a występują na glebach kwaśnych, bezwapiennych, do jakich należą gleby granitowe i kwarcytowe. Do r.g. zalicza
się np. dzwonek alpejski (Campanula alpina), goryczka kropkowana
(Gentiana punctata), kozłowiec (Doronicum), sasanka alpejska
(Pulsatilla alpina), sit skucina (Juncus trifidus). Pojawianie się czasem roślin...
|
|
| rośliny kopalne (Rośliny) |
| |
Są to rośliny pochodzące z rozmaitych epok,
znajdowane jako skamieniałości w różnych miejscach Tatr, w skałach osadowych.
Najstarsze r.k. odkryte i zbadane przez Mariana
Raciborskiego ok. 1890, to tzw. flora
retycka, z okresu górnego triasu. Składa się ona ze zwęglonych ułamków liści i
łodyg paproci i skrzypów (m.in. skrzyp Equisetum chałubińskii i paproć
Pecopteris lobata), kawałków kory i liści drzew iglastych, np....
|
|
| rośliny owadożerne (Rośliny) |
| |
rośliny owadożerne, ściślej
mięsożerne. Asymilują one również zielonymi liśćmi, ale przystosowane są też do
odżywiania się białkiem zwierzęcym. Żyją najczęściej w ubogich środowiskach
(woda, torfowiska,
mokradła, brak dostatecznego światła).
W Tatrach do roślin owadożernych należy rosiczka okrągłolistna (Drosera
rotundifolia), rosnąca na torfowiskach,
najwyżej nad Szczyrbskim Jeziorem,
1350 m. Ostatnio...
|
|
| rośliny piargowe (Rośliny) |
| |
rośliny piargowe, lub pionierzy piargowi, albo
rośliny pionierskie. Rośliny zarastające piargi i usypiska górskie. Zarastanie
takie stanowi rodzaj cyklu i odbywa się następująco:
Piargi, tak wapienne, jak i granitowe, przedstawiają rodzaj pustyni
kamienistej i jałowej, z podłożem w ciągłym ruchu. Środkiem takiego usypiska czy
stożka piargowego płynie z przerwami, czasem nawet niewidocznie, mniejszy lub
większy potok sypiących się...
|
|
| rośliny poduszkowe (Rośliny) |
| |
Wiele tatrz. roślin wysokogórskich, jak lepnica bezłodygowa
(Silene acaulis), mokrzyca rozchodnikowa (Minuartia
sedoides), różne skalnice (Saxifraga)
i in., rośnie w gęstych zbitych darniach, podobnie jak np. mech. Ten niski wzrost i gęste skupienie
zabezpieczają rośliny przed szkodliwymi wpływami wiatru, zimna, nadmiernego nagrzewania przez
słońce, silnych i częstych skoków temperatury. Ponieważ darnie takie mają...
|
|
| rośliny synantropijne (Rośliny) |
| |
rośliny synantropijne lub
krótko synantropy. Rośliny zawleczone za pośrednictwem
człowieka z innych, często b. odległych okolic.W Tatrach wyróżniamy
dwa typy r.s.: rośliny przybyłe spoza terenu Tatr, tzw. antropofity, i
wprawdzie rodzime rośliny tatrz., ale przeniesione z właściwych im niższych położeń
w obce wyższe, lub w położenia obce środowiskowo; są to tzw. apofity.
Antropofitem w Tatrach jest np. iglica pospolita (Erodium...
|
|
