rośliny piargowe

rośliny piargowe, lub pionierzy piargowi, albo rośliny pionierskie. Rośliny zarastające piargi i usypiska górskie. Zarastanie takie stanowi rodzaj cyklu i odbywa się następująco:

Piargi, tak wapienne, jak i granitowe, przedstawiają rodzaj pustyni kamienistej i jałowej, z podłożem w ciągłym ruchu. Środkiem takiego usypiska czy stożka piargowego płynie z przerwami, czasem nawet niewidocznie, mniejszy lub większy potok sypiących się kamieni, odłamków skał, gruzu, piasku itp. Woda deszczowa i z topniejącego śniegu wsiąka szybko w głąb luźnej masy gruzu, a wszelka gleba bywa albo unoszona przez wiatr, albo zmywana przez wodę. W takich warunkach bytowania mogą się osiedlać tylko te rośliny, które są zdolne doskonale się do nich przystosowywać, one też rozpoczynają zdobywanie terenu.

Pierwsi "osadnicy" zakorzeniają się od dołu i po bokach stożków czy żlebów piargowych, gdzie nie ma ciągłego i bystrego przepływu gruzu i kamieni. Rośliny osiadające tam odznaczają się długimi, sieciowatymi, głęboko pod ziemię sięgającymi korzeniami, które ciągną wodę, a zarazem zatrzymują część staczających się kamieni. Listeczki najczęściej drobne, wątłe, pocięte na liczne łatki, albo o niewielkiej blaszce, na oko nie zdradzają swej wytrzymałości i odporności na uszkodzenia. Ci pierwsi pionierzy, to najczęściej mak alpejski (Papaver burseri) na piargach wapiennych (rzadziej na granitowych), a na piargach granitowych trawa wiechlina wiotka (Poa laxa). Na obu zaś rodzajach podłoża - szczawiór alpejski (Oxyria digyna), skalnica nakrapiana (Saxifraga aizoides) i in.

Kiedy już część terenu jest porośnięta, potworzyły się już niewielkie zielone wysepki, zebrało się nieco gleby wśród wątłych darni, utrzymujących zarazem pewną ilość wilgoci, zaczynają się osiedlać na gościnniejszym już obecnie podłożu trochę większe i mające więcej wymagań rośliny, jak tojad (Aconitum), ostróżka tatrzańska (Delphinium oxysepalum) i in. Ich długie, mocne korzenie palowe, wbijane w piarg jak słupy drogowe, przytrzymują toczący się żwir, a silne łodygi nadziemne stawiają opór płynącemu piargowi. Skaleczenia i rany od ostrych odłamków skał zabliźniają się szybko elastyczną tkanką korkową. Inne znów rośliny, jak np. dębik (Dryas), czy karłowate wierzby rozpościerają na powierzchni piarżyska swoje warkoczowate pędy, hamując nimi również ruch piargu i przytrzymując luźne kamienie. Niejednokrotnie takie rośliny bywają zasypywane, zwł. gdy się zbliżają ku środkowi piarżystego potoku, zwykle jednak mogą one wypuszczać z odnawiających pączków wtórny pęd, który przebiwszy zasypującą warstwę rozwija się już ponad nią.

Powoli roślin przybywa, coraz więcej, piarżysko zazielenia się coraz bardziej, osiedlają się różne trawy, różne już nie pionierskie rośliny, mogące dogodnie bytować w grubszej obecnie warstwie gleby, wreszcie pojawia się po trochu kosówka, a na koniec, o ile piarżysko było w niższych położeniach, las. Na tym kończy się rozwojowy cykl pionierski, jeżeli oczywiście nie zajdzie jakaś katastrofa: wielka powódź, oberwanie się skał itp., cofające znów etap zarastania piargu. Cykl taki trwa wiele lat, zależnie od wielkości i pochyłości terenu piargowego, jego wysokości n.p.m., częstości i siły wiatrów przynoszących nasiona, opadów itd.

---