17 km Chochołów (początek wsi). Najbardziej stylowa wieś Podhala, której drewniana zabudowa, mimo licznych już niestylowych uzupełnień i przybudówek, ściąga rokrocznie wielu turystów z całego świata. Chochołów ma 1104 stałych mieszkańców.

Osadnictwo dotarło tu w połowie XVI stulecia. Pierwszy sołtys wsi, Bartłomiej Kluska, nazywany Chochołowskim, otrzymał przywilej sołecki od króla Zygmunta III w 1592 r. za zasługi z czasów wojen moskiewskich króla Stefana Batorego. W rodzie tym sołectwo utrzymywało się przez kilka pokoleń.

Chochołów był jedną z siedmiu gmin, których mieszkańcy weszli w posiadanie terenów w Tatrach i pod nimi, m.in. w dolinie, która od tej właśnie wsi otrzymała nazwę Chochołowskiej. Długotrwały proces, nieuczciwość kolejnych pełnomocników i opieszałość władz austriackich w załatwianiu słusznych pretensji górali przyczyniła się w znacznym stopniu do wybuchu w 1846 r. Powstania Chochołowskiego. Miało być ono częścią zrywu niepodległościowego, przygotowywanego przez Edwarda Dembowskiego w Galicji. Akcja na szerszą skalę została odwołana, ale chochołowianie o tym nie wiedzieli. 21 lutego 1846 r. organista Jan Kanty Andrusikiewicz i wikary Leopold Kmietowicz poprowadzili ok. 500 górali z Chochołowa i kilku okolicznych wsi do powstania. Zakończyło się ono na kilku antyaustriackich gestach (rozbrojenie posterunku granicznego i celnego, obalenie słupów granicznych) i zostało stłumione przez wojsko oraz oszukanych przez władze górali z Czarnego Dunajca i okolicy. Jednak w świadomości społecznej Chochołów stał się symbolem góralskiego patriotyzmu. Niewątpliwie stało się tak dlatego, że przecież w tym samym czasie wybuchła słynna "rzeź galicyjska" - inspirowana przez Austrię rebelia antyszlachecka. Na tym tle antyaustriacka demonstracja chochołowian stała się ewenementem, który zwłaszcza w latach bezpośrednio poprzedzających I wojnę światową stał się częstym tematem literatury i publicystyki.

W czasie okupacji niemieckiej Chochołów był ważnym ośrodkiem partyzanckim i kurierskim. Stąd pochodził m.in. Stanisław Frączysty, który przeprowadzał w 1941 r. przez granicę marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, powracającego z Budapesztu przez Chochołów do Polski. W pobliżu przejścia granicznego w Chochołowie - Suchej Górze w 1992 r. odsłonięto pamiątkowy obelisk, upamiętniający te akcję. Jednym z organizatorów partyzantki, współdziałających z Frączystym przy sprowadzeniu Śmigłego był Karol Skorusa, potomek powstańca z 1846 r. W 1942 r., dokładnie w 92 rocznicę Powstania Chochołowskiego, Niemcy dokonali masowych aresztowań wśród członków miejscowej placówki ZWZ, z których wielu zginęło w obozach zagłady.

Samodzielna parafia w Chochołowie erygowana została w 1817 roku (przedtem siedzibą parafii był Czarny Dunajec), a należały do niej wszystkie miejscowości, które już dzisiaj zwiedziliśmy, poczynając od zachodniej części Zakopanego. Tutaj też, na przykościelnym cmentarzu w Chochołowie, chowano przed 1850 roku zmarłych zakopiańczyków, kościeliszczan i witowian.

Przy skrzyżowaniu szosy z drogą do Borków, naprzeciw kościoła znajduje się Muzeum Powstania Chochołowskiego - oddział Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Oddano je do użytku w 1978 r. sytuując je w pochodzącym z końca XVIII wieku drewnianym domu Jana Bafii, nietypowo usytuowanym frontem do drogi (większość domów, zgodnie z kanonem budownictwa podhalańskiego, front ma skierowany na południe).

Wjeżdżamy do centrum Chochołowa. Z prawej strony (od wschodu) wznosi się wzgórze Cyrhlica (896 m). W lewo odchodzi droga do przejścia granicznego Chochołów - Sucha Góra (ŕtrasa 28). Opodal murowany kościół p.w. św. Jacka, z lat siedemdziesiątych XIX wieku, projektowany przez architekta Feliksa Księżarskiego. Fundatorem świątyni był ksiądz Wojciech Blaszyński, który zginął na placu budowy wskutek wypadku. W kościele znajdują się malowidła Wojciecha i Walerego Eljaszów. Zastąpił on usytuowany obok, dziś już nie istniejący, wcześniejszy drewniany kościółek, którego zrąb pochodził ponoć z XVII wieku, z czasów założenia wsi. Przy kościele ufundowany przez Polonię amerykańską pomnik Powstańców Chochołowskich. Obok kościoła cmentarz. Nie opodal na wschód odchodzi pieszy turystyczny szlak im. Powstania Chochołowskiego, prowadzący na Gubałówkę.

Po wyzwoleniu Chochołów stał się żywym skansenem podhalańskiego budownictwa. Szczególnie podziwiane są drewniane domy, pięknie zdobione i przyciągające oko jasnym kolorem (od corocznego mycia w okresie poprzedzającym Wielkanoc). Ciekawym zabytkiem jest "Chałupa z jednej jedli" (Chochołów nr 24) - dom Anny Styrculi, ze ścianą frontową wybudowaną przed przeszło stu laty rzeczywiście z jednego, ogromnego pnia jodłowego, ściętego na leżącym w pobliżu Chochołowa wzgórzu Ostrysz.

Jedziemy przez najstarszą, niemal całkowicie drewnianą, stylową część wsi. Po prawej stronie urocza drewniana studnia, częsty motyw wykonywanych w Chochołowie fotografii.

Główna szosa prowadzi dalej na północ, do Czarnego Dunajca, ale my minąwszy przystanek PKS i ośrodek zdrowia w centrum wsi po lewej stronie (ordynował tu znany w całej Polsce specjalista od akupunktury, dr Krzysztof Hoffman) skręcamy w prawo, na wschód, opuszczając Chochołów. Szosa stromo wspina się pod górę. Po prawej ładny widok na pasmo Tatr Zachodnich.

22 km Ciche. Rozległa wieś, podzielona szosą na część północną, gdzie mieści się szkoła, przystanek PKS i większość zabudowań i południową (Ciche Górne). Przywilej lokacyjny na założenie wsi "Rogoźnik, alias Ciche" (nie należy mylić z tzw. Rogoźnikiem Szczyrzyckim koło Nowego Targu) otrzymał od króla Zygmunta III w 1595 roku Tomasz Miętus z Czarnego Dunajca. Obecnie wieś liczy przeszło 2850 mieszkańców.

25 km Ratułów. Długa wieś i ludna wieś (1927 mieszkańców), rozciągnięta wzdłuż potoku Bystrego, z północy na południe. W północnej części graniczy z przysiółkiem Cichego o nazwie Miętustwo (tam właśnie mieszkali potomkowie pierwszych sołtysów wsi), w południowej przechodzi w wieś Nowe Bystre. Wieś zasiedlona została w początkach XVII wieku, a przywilej sołecki otrzymał w 1627 r. od króla Zygmunta III Wojciech Ratułowski. Obecnie liczy 1919 mieszkańców. Z Ratułowa rozciąga się wyjątkowo piękny widok na łańcuch Tatr, w którym w centrum panoramy widać nawet szczyt Krywania. Na południe odchodzi droga do Nowego Bystrego, skąd leśną ścieżką przez Gubałówkę dojść można do Zakopanego lub dojechać szosą do Zębu.

28 km Czerwienne. Wieś nad potokiem Czerwonym, wzdłuż szosy. 1430 mieszkańców, zazwyczaj pracujących w Zakopanem, Nowym Targu i Czarnym Dunajcu. Z południowo-wschodniego krańca wsi od szosy odchodzi w kierunku północno-zachodnim stroma droga do przysiółka Bachledówka, gdzie znajduje się stylowy klasztor OO. Paulinów, obok nowoczesny kościół i niewielki cmentarzyk, ze wspaniałym widokiem na Tatry.

My jednak jedziemy dalej prosto. Szosa wspina się dość stromo pod górę i po chwili dojeżdżamy do skrzyżowania: w lewo, na północ droga prowadzi do niewielkiej (749 mieszkańców), ale szacownej wioski Bustryk, założonej w połowie XVII wieku jako przysiółek Białego Dunajca (obecnie w gminie Poronin). Stąd wywodzi się słynny bacowski ród Bustryckich, wypasający niegdyś owce w rejonie Hali Gąsienicowej. W prawo droga do Zębu. Tędy pojedziemy, w stronę coraz piękniejszej panoramy Tatr.