Górale - ludzie wywodzący swą podhalańską parantelę przynajmniej od początków XIX stulecia. Oni to najbardziej interesują przybyszów, ich folklor do dziś oddziałuje na polską kulturę i ich wpływ na dzieje Zakopanego był ogromny.

Mimo, że legendę Zakopanego stworzyli przybysze, oni też postarali się o wypełnienie jej treścią, mimo że rozwój stolicy tatrzańskiej odbywał się wśród wieloletnich utarczek między góralami a przybyszami - właśnie dzięki ludności podhalańskiej Zakopane jest tym, czym jest: nie tylko lepszym czy gorszym uzdrowiskiem, wczasowiskiem czy stacją sportów zimowych, lecz tak istotnym punktem na polskiej mapie kulturalnej. Jest to swojego rodzaju ewenement: czyż na rozwój Krynicy miała wpływ tamtejsza ludność łemkowska, czy pytano o zdanie Kaszubów, gdy tworzono sopocki kurort, czy wreszcie kultura górali Podtatrza słowackiego odbiła się na architekturze Smokowca czy Szczyrbskiego Jeziora? W Zakopanem miłość i niezgoda między góralami a przybyszami - jak w prawdziwym małżeństwie - przeplatały się codziennie, z dobrym skutkiem.

W XIX wieku wśród piszących o góralszczyźnie ścierały się dwa przeciwstawne poglądy: w pierwszej połowie stulecia, a nawet w czasach Chałubińskiego uważano górali polskich za szczep nader egzotyczny i wywodzono jego parantelę z dalekich stron, dorabiając nawet Podhalanom przodków aż w plemionach starożytnych Ariów, w przeważającej mierze zepchniętych z Europy na Półwysep Indyjski. Stąd też folklor góralski, jego przejawy zarówno materialne, jak i niematerialne omawiano również w aspekcie owej egzotyki. W latach dziewięćdziesiątych XIX stulecia zaś, po wkroczeniu na arenę zakopiańską Stanisława Witkiewicza i stworzonego przezeń "stylu zakopiańskiego", pojawił się pogląd zasadniczo odmienny: widziano w góralach potomków dawnych Piastów, którzy w niecce Podhala, odciętej przez wieki od obcych wpływów, przechowali pieczołowicie niemal wszystkie elementy kultury królewskiej, piastowskiej Polski. Zetknięcie z góralszczyzną i entuzjazm dla niej były dla zwolenników narodowej koncepcji stylu zakopiańskiego przejawem patriotyzmu, a sam pobyt w Zakopanem swego rodzaju manifestacją polskości.

Prawda, jak to często bywa, leży pośrodku: są górale plemieniem o czysto polskich korzeniach, które wszakże żyjąc na południowych kresach przejęło wiele naleciałości obcych, zarówno w gospodarce i kulturze materialnej, jak i w gwarze, muzyce, legendach.

Osadnictwo przyszło na teren Podhala w XII wieku z Małopolski. W 1234 r. powstała pierwsza parafia dla obszaru między Gorcami, a Tatrami - w Ludźmierzu. W ciągu wieków kultura materialna i duchowa osadników mocno się zmieniała, dostosowując się do warunków klimatycznych i geograficznych. Największy wpływ na ukształtowanie się tych elementów miały migracje wołoskie z XIV i XV wieku. Wołosi, co prawda, sami w Tatry nie dotarli w większej liczbie, lecz dotarła tu ich kultura i gospodarka, w której największe znaczenie miało migracyjne pasterstwo. Wielowiekowe sąsiedztwo z narodami słowackim i węgierskim wpłynęło także na ukształtowanie się polskiej góralszczyzny.