E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Podhale
 Regiony Podhala
   gm. Bukowina Tatrz.
   gm. Nowy Targ i Szaflary
   gm. Kościelisko
   gm. Poronin
   gm. Czarny Dunajec
   gm. Biały Dunajec
   gm. Zakopane
Warto odwiedzić
Wycieczki po Podhalu
 Folklor podhalański
   Gwara góralska
   Muzyka
   Taniec
   Zwyczaje
   Strój regionalny
    Śpiewnik góralski
   Budownictwo
   Sztuka
   Pasterstwo
   Oscypek
   Ciupaga
   Górale
   Kuchnia
   Legendy
   Owczarek podhalański
 Kultura i sztuka
   Muzyka
   Malarstwo
   Rzeźba
   Literatura
   Architektura
   Artyści
 Imprezy w regionie
 Aktywny wypoczynek
    Rowery
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Powiat Tatrzański
Aktualności
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański» Folklor podhalański» Budownictwo

Budownictwo


Tradycyjna chata góralska, wykształcona około połowy XIX wieku, to budynek parterowy z "wyżką", czyli poddaszem. Stoi zwykle frontem do południa, "do słonecka", choć nie całkiem - mówi się tu, że domy te były budowane "na godzinę jedenastą". Budulcem tradycyjnym jest oczywiście drewno, a ściślej - drewniane płazy zestawione na zrąb, ze szczelinami uszczelnianymi dawniej mchem, później wełnianką. Dach stromy, półszczytowy, częściej z tzw. przyśtychami, czyli podwinięciem połaci, rzadziej prosty, kryty drewnianymi gontami.

Pomieszczenia codziennego użytku

Chata

Dom ma układ symetryczny: z lewej strony znajduje się izba czarna, robocza, łącząca funkcje kuchni, sypialni i spiżarni, z prawej izba biała, świąteczna. W czarnej izbie znajdował się piec, co dawniej w budynku powodowało osmolenie ścian - stąd nazwa. Tu praktycznie mieszkała cała rodzina, czasem w okresie zimowym "powiększana" przez nowo narodzone cielęta i jagnięta, przygarniane do ciepłej izby.

Izba biała, wykorzystywana przy okazji wesel, chrzcin i pogrzebów, zwykle była stawiana bez pieca. W niej przechowywano odświętne ubrania, rzadko używane sprzęty, tradycyjnie malowane na szkle obrazy góralskie i oleodrukowe "święte obrazki", skrzynie posagowe i inne cenniejsze przedmioty. Właśnie białe izby były najczęściej wynajmowane pierwszym, XIX-wiecznym letnikom.

Między izbami znajduje się sień, prowadząca do obydwu pomieszczeń mieszkalnych i niekiedy do przybudowanej z tyłu komory, gdzie przechowywano sprzęty i niektóre zapasy. Drzwi do sieni, zakończone półokrągło i niekiedy pięknie zdobione kołkowaniem, zaopatrzone były w wysoki próg, czasami także znajdował się w nich niewielki otwór zwany "kocurem", przez który wychodziły z domu koty.

Zabudowania gospodarcze

Z lewej, zachodniej strony, pod kątem prostym do budynku mieszkalnego przybudowywane były zabudowania gospodarskie: szopa z jedną lub dwoma "stajniami", czyli pomieszczeniami dla zwierząt gospodarskich i "boiskiem", gdzie trzymano wóz i sprzęt rolniczy. Sytuowano je w ten sposób, by osłaniały chałupę przed dominującymi w Zakopanem zimnymi wiatrami zachodnimi. Zresztą problem utrzymania ciepła był w dawnej chałupie góralskiej jednym z najważniejszych, dlatego też okna i drzwi robiono bardzo małe, czasem też osłaniano dom z zewnątrz polanami drewna opałowego.

Obecnie niemal wszystkie stare domy góralskie są mocno przebudowane. Niektóre we wnętrzu zostały otynkowane. Przed wejściem do sieni usytuowano werandy - otwarte, tzw. wietrznice lub oszklone. Część z domów mocno oszpecono rozmaitymi przybudówkami.




•  no   Zgłóś moderatorowi do usunięcia
 tak      22:36 Pn, 28 Mar 2011
ładnie










Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024