ptaki

Liczniejsze są w położeniach niższych, gdzie jest więcej zarośli i drzew liściastych. Im wyżej, tym p. występują mniej licznie, i tam gł. jako gatunki górskie, przystosowane do ostrego klimatu i trudnych warunków życia.

W krainie uprawy i w reglu dolnym żyją przede wszystkim znane z nizin gatunki: zięby, strzyżyki, trznadle, kosy, pliszki, dzwońce, szczygły, kukułki, jemiołuszki, kwiczoły, przepiórki, a na polach i przy osiedlach wrony, kawki, gawrony i coraz liczniejsze sroki, a czasem kruk. Jedne z nich osiadłe, inne tylko przelotne. Skowronki jedynie niżej: w okolicach Olczy, Poronina, Chochołowa, wyjątkowo zalatują do samych stóp Tatr; bociany, nieliczne, dopiero poniżej Nowego Targu i Chochołowa, za to po II wojnie świat. rzadkie czarne bociany czyli hajstry osiedliły się w paru miejscach pod samymi Tatrami, m.in. w okolicy Zazadniej. Słowików nie ma w ogóle w Tatrach i na Podtatrzu, zbyt ostry tu dla nich klimat.

Wróble są stosunkowo niedawnymi gośćmi, przywędrowały jako element synantropijny za człowiekiem i zamieszkują okolice bardziej zaludnione, jak Zakopane, Nowy Targ, Bukowina Tatrz. itd. Jaskółki, głównie oknówki, nie są zbyt liczne na Podhalu, gnieżdżą się tu i owdzie po wsiach, ale w paru miejscach także w samych Tatrach (np. były przy Morskim Oku pod dachem werandy schroniska). Nad potokami skacze świetny nurek pluszcz kordusek. Ptaki wodne, jak np. dzikie kaczki, bywają w przelocie, podobnie ptaki błotne z wyjątkiem paru gatunków jak derkacz, słonka, która się gnieździ w Tatrach.

W lasach reglowych żerują dzięcioły, żyją różne gatunki drozdów, zwł. drozd śpiewak i drozd obrożny; krzyżodziób świerkowy jest b. częsty, występuje gromadnie; są też gile gnieżdżące się w podtatrz. lasach i gajach, grubodzioby, sójki, nierzadko widuje się skrzekliwą kraskę. Niezwykle rzadki jest zimorodek. Żyje także kilka gatunków sów, z których najbardziej znany jest puszczyk oraz rzadki puchacz. Na łąkach i polanach leśnych dzwonią liczne świergotki łąkowe, których śpiew b. przypomina śpiew skowronka.

Wyżej w górach żyją gatunki górskie: siwarniki, niewłaściwie siwerniakami nazywane (ta góralska nazwa siwarnik pochodzi od słowa siwar - wysokie trawy i turzyce wilgotnych miejsc), płochacz halny, kopciuszek, zwany też gazdą szałaśnym lub szałaśnikiem.

Przy górnej granicy lasu, tam zwł. gdzie są limby, przebywa dość duży ptak, orzechówka. Wysoko w skałach można czasem ujrzeć barwnego pomurnika, który wraz z płochaczem i siwarnikiem zalatuje na najwyższe szczyty Tatr. Wysoko w powietrzu śmigają jerzyki, a najwyżej, najwspanialszy ze wszystkich górskich skrzydlatych mieszkańców, buja orzeł skalny czyli przedni, bardzo już rzadki w Tatrach, zwł. w Tatrach Polskich.

Wysoko też nad halami i turniami unoszą się tzw. ptaki "drapieżne", częstokroć jedne z najbardziej pożytecznych, np. myszołów dorównujący orłowi rozpiętością skrzydeł. Prócz niego są pustułki, kanie, jastrzębie, orlik krzykliwy, sowy. W lasach reglowych żyje głuszec, cietrzew i jarząbek, dwa pierwsze są już dosyć rzadkie, jarząbek natomiast jest częstszy. Przy zabudowaniach, na łąkach i w ogrodach przebywają liczne szpaki. Wszystkie p. w Tatrach, i tzw. łowne, i niełowne są oczywiście pod ścisłą ochroną. Jednak w ciągu ostatnich stu lat niektóre gatunki wyginęły zupełnie, jak wieszczek (Pyrrhocorax graculus), czarny z żółtym dziobem i czerwonymi nóżkami, jak wrończyk alpejski (Pyrrhocorax pyrrhocorax), podobny do poprzedniego, tylko nieco większy i o czerwonym dziobie (niektórzy ornitologowie podają jednak w wątpliwość występowanie kiedykolwiek wrończyka w Tatrach).

Ponoć w ubiegłych wiekach gnieździły się w Tatrach nawet dwa gatunki sępów: sęp płowy (Gyps fulvus) i sęp kasztanowaty (Aegypius monachus). Obecnie chyba tylko przypadkiem można tu ujrzeć sępa w przelocie.Natomiast przybywają w Tatry niektóre nowe gatunki, jak wspomniane już czarne bociany i wróble; po II wojnie świat. pokazuje się coraz więcej synogarlic tureckich (Streptopelia decaocto), a wyżej w górach zauważono ciągłe powiększanie się liczby kruków. Część tych p. są to tzw. gatunki synantropijne, idące za człowiekiem, jak np. wróble i synogarlice tureckie, ale zaobserwowano, również już po II wojnie świat., zupełnie nowe dla Tatr, choć rzadko spotykane gatunki, jak czeczotka alpejska (Carduelis flammea cabaret) i nagórnik skalny (Monticola saxatilis), zwany też drozdem skalnym.

Zob. też hasła o poszczególnych ptakach.

---