roślinność

Wzniesienie nad poziom morza i związane z tym zmiany klimatu, różnorodność gleb, krótkość okresu wegetacji, kąt padania promieni słonecznych (wystawa, ekspozycja) wpłynęły na kształtowanie się różnych zbiorowisk roślinnych, tworzących w sposób charakterystyczny, zależnie od wysokości n.p.m., szczególny układ pionowy, zwany » piętrami roślinności (dawniej krainami roślinności).

W skład roślinności tatrz. wchodzi wiele różnych elementów, które napłynęły tu w rozmaitych okresach historii Tatr w ciągu wielu wieków. Są więc rośliny pochodzenia alpejskiego (element alpejski), np. jaślinek (Soldanella); arktycznego (element arktyczny), np. karłowate wierzby; środkowoeuropejskiego, np. jodła, buk, jawor; azjatyckiego, np. rdest żyworodny (Polygonum viviparum); stepowego czyli pontyjskiego, np. krokus , i in.

Znajdują się tu relikty czyli przeżytki, np. dębik (Dryas), a także endemity, np. wiechlina szlachetna (Poa nobilis), które poza Tatrami i co najwyżej sąsiednimi górami (subendemity) nigdzie indziej nie rosną. Inną r. zobaczymy na skałach krystalicznych, np. kozłowce (Doronicum), inną zaś, zazwyczaj bogatszą w gatunki, na skałach osadowych, np. szarotki (Leontopodium). Właściwe rośliny wysokogórskie, tzw. oreofity, ukazują się dopiero mn.w. powyżej » górnej granicy lasu, ale i w niższych położeniach występują już takie, które na niżu nie rosną, np. niektóre goryczki (Gentiana), tłustosz alpejski (Pinguicula alpina).

W wysokogórskich położeniach rośliny wykazują wiele specjalnych przystosowań do warunków życia w surowym klimacie, a więc obfite owłosienie, czasem nawet rodzaj filcu, jak u szarotki, niski wzrost, szybki rozwój, a zwł. wczesne zakwitanie (wobec krótszego w górach sezonu wegetacyjnego), skupianie się w gęste darnie zwane poduszkami (» rośliny poduszkowe), duże, barwne i wonne kwiaty (przywabianie owadów zapylających), i najrozmaitsze inne przystosowania.

Nawet na najwyższych szczytach rosną jeszcze rośliny kwiatowe i niesłuszne jest mniemanie, że w piętrze turni są tylko mchy i porosty, bo na sam wierzchołek Gierlachu wchodzi jeszcze przeszło 40 gatunków roślin kwiatowych, a nieco niżej jest ich oczywiście znacznie więcej.

Rośliny tatrz. skupiają się często w specjalne zbiorowiska, jak » ziołorośla, » mszarniki, » rośliny piargowe, » wyleżyska i różne in. Najbogatsze w gatunki roślinne są Tatry Zach., potem Tatry Biel., a po nich dopiero Tatry Wys. Pd. strona Tatr obfituje w większą liczbę gatunków, ponadto r. tam jest bujniejsza, bo klimat nieco łagodniejszy.

W Tatrach rośnie ok. 1500 gatunków roślin kwiatowych wraz z paprotnikami (obecnie niektórzy uważają, że mniej), zaś roślin niższych, zarodnikowych jak grzyby, porosty, śluzowce itp., ok. 2000 gatunków (niektórzy uważają, że więcej). Poszczególne grupy i najtypowsze rośliny opisane są tu w osobnych hasłach. Wszystkie absolutnie rośliny na terenie Tatrz. Parku Nar. (TPN i TANAP) są chronione, nie wolno ich zrywać, zbierać, wykopywać ani kupować. Zbiory wolno robić tylko samodzielnym naukowcom i to jedynie za pisemnym zezwoleniem dyrekcji TPN lub TANAPu. Zbiory w celach szkolnych i szkoleniowych są niedozwolone.

---