E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

Hohenlohe Christian

 
  Kategoria: 
Ludzie 

  opis  
  forum (0)  

Hohenlohe Christian, właśc. Christian Kraft, Fürst zu Hohenlohe-Öhringen, Herzog von Ujest (21 III 1848 Öhringen, Niemcy - 14 V 1926 Somogy- szobb, Węgry, poch. 22 V 1926 w Jaworzynie Spiskiej).

Książę niem., gen.-major, właściciel rozległych dóbr na Śląsku (wtedy pruskim) i w głębi Węgier oraz w Tatrach (w ich części węg., potem słow.).

W Tatrach był po raz pierwszy w 1878, zwiedzając Tatry Jaworzyńskie i Morskie Oko . W 1879 zakupił od Aladára Salamona jego dobra jaworzyńsko-lendackie, obejmujące m.in. Tatry Jaworzyńskie i Jaworzynę Spiską , a w 1897 i 1898 nabył od spadkobierców Franciszka Máriássyego Wyżnie Hagi wraz z Batyżowiecką Doliną (bez jej górnej części) i Mięguszowiecką Doliną , ponadto w 1904 od urbarialistów wsi Zdziar  dokupił dalszą część pn. stoków Tatr Biel ., aż po Dolinę Bielskiego Potoku . Gł. siedzibą H. w jego dobrach tatrz. stała się Jaworzyna Spiska, gdzie w 1884 postawił istniejący do dziś duży drewniany dwór ("zameczek") myśliwski.

Usiłował też H. nabyć dalsze części Tatr, Zadnie Koperszady i Szczyrbskie Jezioro z otoczeniem, ale to mu się nie udało (» własnościowe sprawy ). Chcąc rozszerzyć swe dobra na teren pol. (ówcześnie galicyjski), od 1890 H. podsycał dawny spór graniczny między Węgrami a Polską (potem Galicją) o Morskie Oko z otoczeniem, jednakże również i tu mu się nie powiodło (» spór o Morskie Oko ).

W swoich dobrach jaworzyńsko-lendackich H. do własnych celów myśl. utworzył wielki zwierzyniec, obejmujący prawie całe Tatry Jaworzyńskie (» Zwierzyniec Jaworzyński ). W zwierzyńcu tym i na in. swoich terenach tatrz. urządzał H. częste polowania, także na sąsiednich terenach, na których dzierżawił prawo do polowań, np. w Kiezmarskiej Dolinie myślistwo ). Sam H. w ciągu przeszło 40 lat zabił tysiąc kozic , napędzanych mu pod strzał przez góralskich naganiaczy. W Hawraniej Dolinie upamiętniono to pomnikiem (duża stojąca kamienna płyta) z wykutym przez jurgowskiego górala napisem (po polsku!): "Najjaśniejszy Książę Christian Kraft Hohenlohe na tem miesci zastrczelił dnia 5ego Septembra 1924 tysiącego capa." Na swoim terenie tatrzańskim H. stopniowo ograniczał pasterstwo, zwł. owcze , ale nie zniósł go całkowicie. Hutę w Jaworzynie Spiskiej zlikwidował już poprzedni właściciel, Salamon, a H. w 1892 zamknął tu ostatnią kuźnię, natomiast w 1891 uruchomił tu drugą wytwórnię tektury (pierwszą - Salamon między 1875 a 1878).

Gospodarka w lasach H. była zrazu umiarkowana, potem jednak eksploatacja jego lasów tatrz. była rabunkowa. Dyrektorem dóbr jaworzyńsko-lendackich był najpierw Eduard Kegel, potem syn tegoż, Arpad Kegel. Ok. 1898 H. zbudował nowe schronisko tur. nad Popradzkim Stawem , a w Wyżnich Hagach postawił hotel o 30 izbach. H. był czł. założycielem Węg. Tow. Karp. od 1879, popierał jego cele i w 1902 został jego członkiem honorowym. Zaraz po I wojnie świat. (przed ustaleniem granicy pol.-czechosł.) H. drogą poufną zaproponował pol. rządowi sprzedaż swych dóbr jaworzyńsko-lendackich, ale ważne osobistości w Warszawie uznały wtedy, że Tatry Jaworzyńskie to "kupa kamieni" i że szkoda na to pieniędzy. Po śmierci H. w 1926, spadkobiercą jego dóbr tatrz. został jego bratanek, książę August Hohenlohe. W 1928 państwo czechosł. wykupiło od niego Wyżnie Hagi z otoczeniem, a w 1936 również i dobra jaworzyńsko-lendackie.

Gospodarowania Christiana H. w Tatrach nie można ocenić jednoznacznie. Mimo ciągłych polowań wprawdzie zwiększyło się pogłowie rodzimej zwierzyny tatrz. i poprawił się (wskutek ograniczenia pasterstwa owczego) stan roślinności, zwł. wysokogórskiej, jednakże wszystko to wynikło z pasji myśliwskiej księcia, a nie z pobudek społ. czy czysto ochroniarskich (lasy zresztą eksploatował na dużą skalę). Tzw. "wzbogacania" fauny tatrz. przez wprowadzenie obcych Tatrom gatunków czy ras zwierzyny łownej przeciwne było racjonalnym zasadom ochrony przyrody, toteż okazy obcej zwierzyny, które nie zostały wybite dawniej lub nie wyginęły same, zaczęto po powstaniu TANAPu stopniowo likwidować (np. obce rasy jelenia). W Tatrach Jaworzyńskich H. utrudniał uprawianie turystyki, ale ułatwiał po pd. stronie Tatr.

Według dzisiejszych kryteriów niewątpliwie wyzyskiwał ludność okolicznych wsi, pracującą u niego przy robotach w lesie, w wytwórniach tektury, na polowaniach itd., ale z drugiej strony dawał jej liczne możliwości zarobku i przeżycia w czasach wielkiej biedy na Podtatrzu . Toteż okoliczna ludność po śmierci księcia wspominała go z szacunkiem i przez wiele lat nawet z wdzięcznością, a w pogrzebie jego uczestniczyli nie tylko przedstawiciele licznych instytucji i stowarzyszeń z terenu Czechosłowacji oraz jedenaścioro książąt i hrabiów, ale także w strojach ludowych delegacje ludności słow., niem. i pol. z 9 wsi podtatrz.: Gierlachowa , Batyżowiec , Stwoły , Mięguszowiec , Rakus , Lendaku , Zdziaru , Jurgowa i Jaworzyny Spiskiej .



Literatura:
"Tur., Alp., Wint." 1926, nr 6-7 (Julius Andreas Hefty). - "Wierchy" 1926 (Walery Goetel). (Oba te wspomnienia są panegiryczne.) - "SBS" 2, 1987.



KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024