Historia
Zakopane wzięło swa nazwę istotnie od słowa "za kopane", oznaczającego teren wykarczowany pod polanę, toteż jako pierwsze pojawiły się tu sezonowe osady, które z pasm stworzyły zalążek wsi. Początkowo Zakopane było tzw. królewszczyzną, lecz w wyniku pierwszego zaboru w 1772 roku zostało zagarnięte przez cesarsko-królewski skarb austriacki. Z czasem ziemie te podobnie jak pozostałe tereny Podhala zostały sprzedane. Dobra zakopiańskie wraz z częścią Tatr nabyła węgierska rodzina Homolacsów w 1824 roku. Za ich panowania rozwijały się właściwie tylko Kuźnice, gdzie przetapiano wydobywaną w Tatrach rudę żelaza, z tą też działalnością wiąże się pierwsza poważna destrukcja tatrzańskiej przyrody, której srogo sprzeciwiało się powstałe w 1873 roku Towarzystwo Tatrzańskie. Jego współzałożycielem był Tytus Chałubiński - lekarz, przyrodnik i pionier taternictwa, aktywnie promujący Zakopane, który, jako że rozpropagował Zakopane, został z czasem uznany za odkrywcę Zakopanego. Nieco później Zakopane stało się uzdrowiskiem, na rozwój którego niemały wpływ miała kolej, która została tu doprowadzona już w 1899 roku.
Na początku XX w. Zakopane urosło do rangi intelektualnej stolicy Polski, bowiem właśnie tutaj na fali szerokiej autonomii galicyjskiej wolno było jawnie działać na rzecz niepodległości, co surowo zabronione było w pozostałych zaborach. W latach międzywojennych w Zakopanem rozpoczęła się moda na narciarstwo, toteż w tym celu zbudowano kolej linową na Kasprowy Wierch oraz skocznię pod Krokwią, na której dwukrotnie (w 1929 i w 1939 roku) odbyły się Narciarskie Mistrzostwa Świata FIS. W 1933 roku Zakopane otrzymało prawa miejskie. W latach okupacji w hotelu "Palace" mieściła się placówka Gestapo, skąd kierowano akcją "Goralenvolk", mającej na celu pozyskanie górali dla III Rzeszy jako ludności wywodzącej się z etosu germańskiego. Antidotum na taką politykę Niemców i współpracujących z nimi góralskich kolaborantów była stworzona przez górali Konfederacja Tatrzańska. Po wojnie Zakopane stało się popularnym ośrodkiem masowych wczasów pracowniczych, zaś obecnie nastawione jest przede wszystkim na obsługę rzeszy indywidualnych turystów, którzy przez cały rok tłumnie odwiedzają popularny podtatrzański kurort.
Zabytki
Zakopane to prawdziwa kopalnia zabytków, zwłaszcza tych, które zostały wykonane z drewna. Najlepiej rozpocząć zwiedzanie miasta od najstarszych jego części, czyli od skrzyżowania ulicy Krupówki z ul. Kościeliską. W pobliżu skrzyżowania znajduje się drewniany tzw. Stary Kościółek, pod wezwaniem MB Częstochowskiej i św. Klemensa, obok niego zaś położony jest zabytkowy cmentarz dla zasłużonych zbudowany na Pęksowym Brzyzku. Na południe od kościółka rozpoczyna się zakopiańska starówka, czyli szereg unikatowych drewnianych chałup położonych przy ul. Kościeliskiej, z których najważniejsza to zbudowana w stylu zakopiańskim Willa "Koliba". Jeszcze dalej w stronę Kościelisk znajduje się nowa świątynia MB Fatimskiej zbudowana jako votum wdzięczności za uratowanie od zamachu Jana Pawła II. W górnej części Zakopanego znajdują się obiekty sportowe: trasy biegowe oraz kompleks skoczni narciarskich. W mieście można odwiedzić kilka muzeów na czele z prezentującym geologię, przyrodę i etnografię Tatr i Podhala Muzeum Tatrzańskim. Ponadto znajduje się tu kilka muzeów biograficznych: w willi Atma mieszkał niegdyś Karol Szymanowski, w "Opolance" Kornel Makuszyński, a na Harendzie Jan Kasprowicz. Na Kozińcu znajduje się murowana willa braci Kulczyckich oraz słynna drewniana witkiewiczowska willa "Pod Jedlami", zbudowana dla rodziny Pawlikowskich. Podczas spacerów po mieście warto zwrócić również uwagę na liczne zakopiańskie pomniki: dr Chałubińskiego z Janem Krzeptowskim Sabałą, hrabiego Zamoyskiego, Jagiełły, czy Józefa Kurasia, oraz na detale architektoniczne góralskich domostw wykonane przez anonimowych, a często i niepiśmiennych miejscowych cieślów.
Warto odwiedzić
Przebywając w Zakopanem warto oczywiście odwiedzić wszystkie wymienione powyżej zabytki, lecz poza tym rozejrzeć się również po niby mniej ciekawych częściach miasta. Samo wyjście z Krupówek już daje lekkie odprężenie, lecz dopiero spacer po obrzeżach miasta pozwala na dogłębne jego poznanie. Warto zatem wybrać się na stare Krzeptówki, by tam odszukać starą chałupę legendarnego Sabały, pochodzić po nasłonecznionych polanach Butorowego Wierchu i Gubałówki, odnaleźć kilka cichutkich galerii, w których aż roi się od malowanych na szkle świętych i zbójnickich obrazków lub udać się na kawę do niezwykłej kawiarenki przy teatrze Witkacego, bowiem dopiero w tym miejscu można zrozumieć, choć szczyptę klimatu, w jakim tworzył swoją nowatorską sztukę.
Imprezy kulturalne / sportowe
Zakopane to tętniąca życiem górska miejscowość słynąca jako naczelny ośrodek sportów zimowych, toteż nie brakuje tu takich imprez jak Turniej o Puchar Świata w skokach narciarskich, czy Mistrzostwa Świata w skokach na igielicie (w porze letniej). Jeszcze bardziej Zakopane znane jest pod względem żywej kultury góralskiej, więc wiele imprez folklorystycznych posiada stricte folklorystyczny wymiar. Najważniejszą imprezą tego typu jest Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, który wzbogacony jest wieloma imprezami towarzyszącymi. Z wielką pompą organizowana jest w Zakopanem Majówka, podczas której występują miejscowe zespoły folklorystyczne oraz sierpniowe święto oscypka. Poza tym w Zakopanem nie brak również zimowych imprez na wesoło takich jak Parada Gazdowska czy organizowany na Kalatówkach zjazd na nartach w "byle czym", wówczas można spotkać narciarzy z czasów Dwudziestolecia Międzywojennego lub szusujące w tybetowych kieckach góralki.
Zakopane na przestrzeni 150 lat przeżyło ogromną metamorfozę: kiedy to z dosłownie "zakopanej" w tatrzańskiej puszczy osady, przekształciło się w tętniący życiem turystyczny kombinat. Godne zauważenia są zwłaszcza te "złote lata Zakopanego", kiedy w czasach zaborów, było ono swoistym azylem polskości, miejscem artystycznej bohemy i cudem nieskażonej kultury góralskiej, a tym samym niedoścignionym przykładem dla zniewolonego kraju.
