Buchholtz Georg senior , zwany Buchholtz der »ltere
(1 V 1643 Sabinów k. Preszowa - 11 V 1724 Wielka Łomnica).
Spiskoniem. badacz Tatr , z zawodu
nauczyciel (1665-75), potem (gdy jako ewangelik nie mógł uczyć) zajmował się
handlem (1675-82), odbywając w 1678 podróż z towarem drogą wodną ze Spisza aż do Gdańska. W 1682 (gdy chwilowo
ustały prześladowania ewangelików) został wyświęcony w Lewoczy na duchownego
ewang. i mimo powtarzających się prześladowań był kolejno proboszczem w Batyżowcach (1682-88), kaznodzieją dla
ewangelików niem. i słow. w Kiezmarku
(1688-1705), wreszcie proboszczem w Wielkiej Łomnicy (1705-09), gdzie i potem z
przerwami prowadził duszpasterstwo ewang. (bez kościoła) aż do 1716, gdy władze
nawet tego zabroniły. Pochowano go jako szlachcica (nie jako duchownego ewang.)
w kościele kat. (dawniej ewang.) w Wielkiej Łomnicy.
Co najmniej od 1664 bywał w Tatrach: jako turysta, jako
badacz, jako uciekinier ukrywający się przed prześladowaniami. W swojej epoce
stał się jednym z najlepszych znawców tych gór. Szczegóły jego pobytu w Tatrach
nie są znane, z jednym wyjątkiem. W czasie gdy był uczniem i kantorem szkolnym w
Maciejowcach, w lipcu 1664, dokonał z towarzyszami i myśliwym-przewodnikiem
pierwszego znanego wejścia na Sławkowski Szczyt
i wycieczkę tę opisał szczegółowo w swej rękopiśmiennej kronice rodzinnej
(zob. niżej), a w druku skrót tego opisu został opublikowany po raz pierwszy
przez Samuela Augustiniego ab Hortis jun
. w jednej
z jego prac w 1774.
W 1703-10 B. spisywał kronikę rodzinną, Historischer
Geschlechts-Bericht, uwzględniając w niej
także wcześniejsze dzieje własne oraz swych przodków i spowinowaconych rodzin.
Zawiera ona dużo cennych wiadomości o Tatrach: o zjawiskach przyr., o
roślinności (dużo o limbie i produkowanych z niej lekach), o zwierzętach (zwł. o
świstakach ), o poszukiwaczach skarbów itd. Kronikę tę wydał
drukiem Rudolf Weber dopiero w 1904,
jednakże już w XVIII i XIX w. niejeden piszący o Tatrach i Spiszu korzystał z
oryginału tej kroniki lub istniejących jej odpisów. (Ciąg dalszy tej kroniki
napisał syn B., Jakob
).
W 1719 (mając wtedy lat 76) B. opracował najlepszy do owego czasu opis Tatr:
Das weit und breit erschollene Ziepser-Schnee-Gebürg. Jest to stosunkowo obszerny i wszechstronny opis tych
gór wg stanu wiedzy o nich z przełomu XVII i XVIII w. Miał być opublikowany w
projektowanym w 1732 przez Daniela Fischera
czasopiśmie nauk. "Acta Eruditorum Pannoniae ; ogłoszony jednak dopiero w
1899. Dołączona pierwotnie do tego opisu panorama Tatr, sporządzona znad
Wielkiej Łomnicy przez Stefana Berzeviczyego i uważana długo za
zaginioną, została odnaleziona i opublikowana przez Józefa Szaflarskiego dopiero w 1934 (i
powtórnie w 1935 w "Wierchach
). Objaśnienia do tej panoramy (z kolei uważane za
zaginione) znajdują się właśnie we wspom. opisie B. z 1719. Również i z tego
opisu korzystali różni badacze Tatr przed jego drukiem.
B. został uczczony tablicą pamiątkową, umieszczoną w
1901 w kościele ewang. w Wielkiej Łomnicy, oraz nazwami pamiątkowymi w niem. i
węg. nazewnictwie tatrz.: Buchholtz Seen oraz Buchholtz-tavak (są to Zbójnickie Stawy w Staroleśnej Dolinie ). Synami Georga B. sen.
byli Georg jun . i Jakob . Wszyscy trzej mieli wspólną tablicę
pamiątkową na ścianie Hotelu Kolbach na Smokowieckiej Kazalnicy
,
umieszczoną tam przez MKE w 1902; budynek ten spłonął w 1927 i tablica
zaginęła.
