Birkenmajer Wincenty (1899 Czernichów - 17 IV 1933 w
Tatrach, poch. w Zakopanem), najmłodszy z czterech synów » Ludwika Birkenmajera. Jeden z
najwybitniejszych taterników okresu międzywoj., z
zawodu nauczyciel literatury pol.
Tatry poznał w 1924 uprawiając zrazu turystykę, a potem także taternictwo. W
1929 przeszedł swe pierwsze drogi nadzw. trudne i rozwiązał pierwsze problemy
tatern. w wielkim stylu. W 1930 ustanowił swego rodzaju rekord tatern.: w ciągu
jednego sezonu letniego przeszedł 36 nowych dróg i wariantów, m.in. rekordową
drogę owych lat, zach. ścianą Łomnicy. W tym samym sezonie do jego ważniejszych
problemów tatern. należą nadto wsch. filar Ganku , pd. ściana
Kiezmarskiego Szczytu, pd.-wsch. ściana Nawiesistej Turni oraz wsch. ściany Gierlachu i
Rogatej Turni. Po Tatrach na drogi tatern. chodził gł. z Kazimierzem Kupczykiem,
ponadto z Janem K. Dorawskim, Alfredem i Janem A. Szczepańskimi ,
Stanisławem Grońskim, W.H. Paryskim, Tadeuszem A. Pawłowskim i in. W 1931 i 1932
uczestniczył w wyprawach alp., zorganizowanych przez STPTT, dokonując w 1931
m.in. III wejścia pd. ścianą La Meije, a w 1932 I wejścia pd.-zach. granią
Aiguille du Moine. W czasie tatrz. wyprawy zim. na wsch. filar Ganku (podjętej
wsp. z S. Grońskim w kwietniu 1933) zmarł z wyczerpania na Galerii Gankowej.
Zajmował się też topografią i nazewnictwem tatrz., historią turystyki,
sprzętem, ideologią alpinizmu, fotografią górską itd. Był zawziętym bojownikiem
o ochronę przyrody górskiej i wielkim propagatorem biwakowania w namiocie lub
kolebach skalnych. Od 1930 ogłaszał drukiem w czasopismach liczne opisy i
artykuły tatern., m.in. relacje ze zdobywania zach. ściany Łomnicy pt.
Szklana Góra ("Tat." 1930) i wspomnienia z całego sezonu spędzonego w
Tatrach pt. Trzy miesiące biwaku w Tatrach ("Iskry" 1931). Pisał też dużo
o swych wejściach alp. Niektóre jego tatrz. utwory (tatern. i lit., również
wiersze) ukazały się pośmiertnie w "Tat." (1933, nr 3-4) i "Oscypku" (1953, nr
7).
Brał też udział w ogólnym życiu lit., redagując czasopismo "Wentylator" i
ogłaszając drukiem parę studiów krytycznych (m.in. o Janie Kasprowiczu), nieco
wierszy i nowel oraz pol. przekład Domu i świata Rabindranatha Tagore (1926).
