Szczepański Jan Alfred

Szczepański Jan Alfred, pseud. Jaszcz (9 XI 1902 Kraków - 20 III 1991 Warszawa, poch. w Krakowie), syn » Ludwika Szczepańskiego. Literat, publicysta, krytyk teatr. i film., w okresie międzywoj. jeden z czołowych pol. taterników i alpinistów.

Taternictwo uprawiał od 1922, początkowo w towarzystwie brata swego Alfreda, Zofii Krókowskiej i Jadwigi Honowskiej, potem także Mieczysława Szczuki, Jana K. Dorawskiego, Wincentego Birkenmajera i in., dokonując licznych pierwszych wejść, np. Zadni Kościelec zach. i wsch. ścianą, Wyżnia Kozia Przełęcz wprost z Pustej Dolinki, Zadnia Bednarzowa Turnia z Hlińskiej Doliny, Ramię Krywania pn. ścianą, Świstowa Czuba pn. ścianą, Mały Ostry Szczyt pn. ścianą, Grań Wideł ze wsch. na zach., Ciężki Szczyt wsch. ścianą, Ramię Lodowego ze Śnieżnej Doliny, Lodowy Szczyt pn.-zach. ścianą, Gierlach wsch. ścianą, Wielka Jaworowa Turnia od pn., Baranie Rogi wsch. ścianą.

W 1927-30 należał też do najaktywniejszych taterników chodzących po górach w zimie i w owych latach dokonał wielu pierwszych wejść zim., m.in. Krótka od pn., Mały Młynarz wsch. ścianą, Jastrzębia Turnia wsch. ścianą, Mały Kiezmarski Szczyt od pn.

Uczestniczył w pol. wyprawach alpin. w Alpy (1931, 1932), Atlas (1934) i Andy (1937), gdzie z Justynem T. Wojsznisem dokonał m.in. I wejścia na drugi najwyższy szczyt Ameryki, Ojos del Salado (6885 m).Pracował organizacyjnie najpierw w STAZS w Krakowie i STPTT, potem w KWPTT na różnych stanowiskach w ich zarządach, ponadto w 1937-39 i 1946-48 w zarządzie gł. PTT. W 1931-36 był redaktorem "Taternika" przyczyniając się wybitnie do rozwoju tego czasopisma. Od 1935 do 1991 był członkiem komitetu redakc. "Wierchów".

Od 1925 pisywał b. często na różne tematy związane z taternictwem i alpinizmem, a także turystyką i krajoznawstwem, zarówno do czasopism fachowych ("Taternik", "Wierchy" itd.) jak i do prasy codziennej.Na temat ideologii taternictwa ogłosił m.in.: Z rozważań nad istotą taternictwa ("Tat." 11, 1925), Syntezy z perspektywy dziesięciolecia (tamże 15, 1931, nr 2), Lalpinisme contemporain et le sport (w: "Congr_s International dAlpinisme, Chamonix - Mont Blanc 1932", Paris 1933), Czasy pomiędzy wojnami ("Wierchy" 18, 1948), Pół wieku taternictwa klubowego (tamże 22, 1953), O przyszłość alpinizmu polskiego (tamże 33, 1964).Jest autorem licznych prac dotyczących historii taternictwa, np.: O Zamarłej Turni ("Tat." 14, 1930, nr 2), Przyczynki do dziejów Łomnicy (tamże 14, 1930, nr 4), Początki taternictwa zimowego ("Wierchy" 11, 1933), Dzieje współczesnego taternictwa zimowego (tamże 12, 1934), Der Bergsport der neuesten Zeit in der Hohen Tatra ("Oester. Alpenztg" 56, 1934, nr 1142), Półtora wieku polskiej turystyki wysokogórskiej ("Wierchy" 24, 1955), Odkrycie i zdobycie Tatr (w dziele zbior. "W skałach i lodach świata" t. 1, 1959).Ogłosił też Wiersze ze zbioru "Żabi Koń" ("Tat." 15, 1931, nr 4), liczne wspomnienia górskie (np. Czterdzieści lat Karpat, "Wierchy" 30, 1961), wspomnienia pośmiertne o taternikach, notatki, recenzje książek i filmów górskich, przedmowy do książek alpin. i tatern. (J. Klarnera, J.W. Żuławskiego, J.Długosza i in.), artykuły o ochronie przyrody.

Tatr i in. gór dotyczą jego książki: Przygody ze skałą, dziewczyną i śmiercią (Wa. 1956), Siedem kręgów wtajemniczenia (Wa. 1959), a o górach pozaeuropejskich pisał w swych książkach W śniegach i w słońcu Afryki (Wa. 1935), Wyprawa do księżycowej ziemi (Wa. 1954 i wyd. 2 w 1957).W 1963 został członkiem hon. Klubu Wysokogórskiego.

Lit. - "SWPP" 3, 1964. - "Tat. Biul." 1991, nr 1 (Józef Nyka). - "Tat." 65, 1991, nr 1 Józef Nyka . - "Wierchy" 1988-91, druk 1993 (Wiesław A. Wójcik).

---