Klub Wysokogórski (KW, także KWPTT i KWPTTK). Pol.
zrzeszenie tatern. i alpin., które powstało w 1935 ze zjednoczenia » Sekcji Turystycznej PTT (założonej w 1903), »
Sekcji Taternickiej AZS w Krakowie (1923) i
» Koła Wysokogórskiego przy Oddziale
Warszawskim PTT (1930). Za właściwą datę powstania KW przyjmuje się jednak
1903, kiedy powołano do życia Sekcję Turystyczną TT, najstarszy z trzech
macierzystych członów KW.
Powstanie.
Już w 1932 przedstawiciele STPTT, KWOWPTT i krak. STAZS postanowili dążyć do
wspólnej unifikacji, gdyż organizacyjna trójtorowość stawała się coraz bardziej
niedogodna dla ogólnych interesów rozwijającego się taternictwa i alpinizmu
polskiego. Po uzgodnieniu zasad unifikacji i statutu KWPTT, przeprowadzono
formalne zjednoczenie w trzech etapach. STPTT na swym walnym zgromadzeniu 22 IX
1935 przekształciła się w Klub Wysokogórski PTT. Następnie KWOWPTT dopiero 30 I
1936 uchwaliło swoje przekształcenie w Koło Warszawskie KWPTT. Wreszcie krak.
STAZS na zebraniu 3 II 1936 uchwaliła swoje rozwiązanie, a 17 II 1936 odbyło się
zebranie konstytuujące Koła Krakowskiego KWPTT.
Organizacja.
W 1935-50 Klub Wysokogórski (wówczas jako KWPTT)
stanowił oddział PTT, a od grudnia 1950 (od zjednoczenia PTT i PTK) do maja 1952
związany był organizacyjnie (jako KWPTTK) z PTTK. Członkowie Klubu Wys. skupiali
się w jego terenowych Kołach, początkowo trzech: w Zakopanem
, Krakowie i Warszawie.
Siedzibą zarządu Klubu Wys. była najpierw Warszawa (1935-45), potem Kraków
(1945-52).
W 1951-52 stosunki między Klubem Wys. a ZG PTTK
pogorszyły się do tego stopnia, że członkowie zarządu Klubu Wys. zrezygnowali ze
swych funkcji, a niektóre Koła Klubu Wys. same zawiesiły swą działalność. Od
maja 1952 do grudnia 1956 Klub Wys. formalnie nie istniał. Po jego likwidacji ZG
PTTK stworzył na jego miejsce » Komisję
Taternictwa ZG PTTK , która istniała od maja 1952 do czerwca 1954. Następnie
- dzięki inicjatywie grupy członków dawnego Klubu Wys., która uzyskała poparcie
GKKF i Komitetu do Spraw Turystyki - doprowadzono do likwidacji Komisji
Taternictwa ZG PTTK i do powstania » Sekcji
Alpinizmu ZG PTTK i GKKF
, istniejącej od czerwca 1954 do grudnia 1956, kiedy nastąpiła
reaktywizacja Klubu Wysokogórskiego jako zrzeszenia autonomicznego, już nie
związanego z PTTK. Zarówno Komisję Taternictwa ZG PTTK jak i Sekcję Alpinizmu ZG
PTTK i GKKF można jednak uważać za przejściową kontynuację Klubu
Wysokogórskiego.
W okresie 1951-54, z powodu napiętych stosunków między
wieloma taternikami a ZG PTTK, powstały też zrzeszenia tatern. poza ramami
organizacyjnymi PTTK: krótkotrwała » Sekcja
Alpinistyczna CWKS
(w 1951) oraz » Sekcje Taternickie przy
"Kolejarzu" Kraków i przy AZS Gdańsk; te dwie Sekcje Taternickie w 1954 przeszły
do Oddziałowych Sekcji Alpinizmu PTTK.
Od grudnia 1956 władzą nadrzędną dla Klubu Wys. był
GKKF, od 1960 GKKFiT, a siedzibą od 1956 była znowu Warszawa. Liczba Kół Klubu
Wys. z trzech w 1935-47 wzrosła do 14 w 1962 i 15 w 1971 (to samo w 1974). W
marcu 1974 Klub Wys. przekształcił się w Polski
Związek Alpinizmu
(PZA), a Koła Klubu w samodzielne
Kluby Wysokogórskie, zrzeszone w PZA.
Członkowie.
W 1935-47 liczba członków Klubu Wys. dochodziła do ok. 180 (w tym ok. 140
zwyczajnych), w 1949 było 265 (166 zwycz.), w 1962: 1155 (428 zwycz.), w 1967:
2021 (485 zwycz.), w 1971: 1336 (535 zwycz.), w 1974: 2988 (586 zwycz., 1011
uczestników i blisko 1400 sympatyków).Wśród członków Klubu Wys. przeważali
zawsze studenci i inteligencja pracująca: nauczyciele, lekarze, literaci,
prawnicy, inżynierowie, naukowcy, sporo było profesorów wyższych uczelni.
Prezesi Klubu Wys.:
Marian
Sokołowski (1935-36), Stefan
Bernadzikiewicz (1936-37), znowu M. Sokołowski (1937-39), Walery Goetel (1939, formalnie do 1944), Justyn T. Wojsznis (pełniący obowiązki prezesa
w 1940-44), Stanisław Siedlecki (1945),
J.T. Wojsznis (1945-46), Jan K. Dorawski
(1946-XII 1950), znowu S. Siedlecki (p.o. prezesa XII 1950-51), Włodzimierz Marcinkowski (1952-54 jako
przewodniczący Komisji Taternictwa ZG PTTK), Wawrzyniec Żuławski (1954-56 jako
przewodniczący Sekcji Alpinizmu ZG PTTK i GKKF), znowu W. Żuławski (1956-57 jako
prezes reaktywowanego Klubu Wys.), Tadeusz
Orłowski i inni (1957-58 p.o. prezesa), Czesław Bajer (1958-60), Jerzy Fiett (1960-63), Leszek Łącki (1963-65), znów
Czesław Bajer (1965-69), Antoni Janik
(1969-74).
Działalność.
Klub Wysokogórski kontynuował działalność swych
macierzystych organizacji (STPTT, STAZS i KWOWPTT) we wszystkich dziedzinach. W
1935-39 doprowadził przede wszystkim do rozkwitu alpinizmu pol., organizując
szereg wypraw w Alpy, Andy i Himalaje oraz biorąc w różnej formie współudział w
przygotowaniu wypraw w Ruwenzori i na Spitsbergen. Na terenie Tatr - pomijając
tu indywidualną działalność członków (» taternictwo ) - Klub urządzał kursy
taternictwa i turystyki wysokogórskiej, w 1939 stworzył Szkołę Taternictwa na Gąsienicowej Hali , zajmował się sprawami
przewodnictwa tatrz. i ochrony przyrody
Tatr, wydawał regularnie » "Taternika
".
W czasie II wojny świat. zarząd Klubu funkcjonował
nielegalnie i w uszczuplonym gronie. Opiekowano się majątkiem Klubu, urządzano
zebrania dyskusyjne, przyjmowano nowych członków, wychowywano i szkolono młodych
taterników, opracowano pewne zagadnienia dotyczące przyszłego Tatrz. Parku Nar
.,
wydawano nielegalnie "Taternika".
Po II wojnie świat. nastąpił wielki rozrost
organizacyjny Klubu i wzrost liczby członków. Rozbudowano szkolenie tatern.,
prowadzono o wiele liczniejsze niż przed wojną kursy, dopiero teraz bezpłatne
lub tylko częściowo odpłatne. Zaczęto organizować w Tatrach zespołowe imprezy
tatern.: obozy, przejścia długich graniówek, alpiniady
.
W 1948-49 Klub prowadził szkolenie przewodników i
kierowników wycieczkowych na terenie Tatr i Podhala dla turystyki masowej (» Komisja Szkolenia Górskiego KWPTT
), stworzono wtedy w Zakopanem stałą Szkołę Turystyki Górskiej i
Taternictwa KWPTT, którą ZG PTT wkrótce zlikwidował. Od 1957 Klub prowadził z
przerwami Szkołę Taternictwa KW na Gąsienicowej Hali. Klub zaopatrywał też
członków w sprzęt tatern.
Organem Klubu było nadal czasopismo » "Taternik". Od 1957 Klub był
samodzielnym członkiem Union Internationale des Associations dAlpinisme (UIAA).
Z wypraw w góry pozatatrz. Klub urządził w 1947 wyprawę w Alpy, a od 1956 już
prawie corocznie wyprawy w Alpy, wielokrotnie w Kaukaz, na Spitsbergen, w
Hindukusz, Himalaje itd.
