Goryczkowa Dolina (Doliny) |
|
Goryczkowa Dolina
W swej górnej części (na wys. ok. 1350 m) Goryczkowa Dolina dzieli się na
dwie gałęzie, rozdzielone pn. granią Pośredniego Wierchu Goryczkowego: bardziej
na wsch., pod Kasprowym Wierchem, leży » Goryczkowa Dolina pod Zakosy (krótko zwana Doliną pod Zakosy), a bardziej na zach., u
stóp Goryczkowej Czuby, znajduje się » Goryczkowa Dolina Świńska (krótko Świńska
Dolina).
W środk. partiach G.D., poniżej...
|
|
Goryczkowa Dolina pod Zakosy (Doliny) |
|
Goryczkowa Dolina pod Zakosy lub krócej Dolina pod
Zakosy.
Jest to główna (wsch.) z dwóch górnych gałęzi Goryczkowej Doliny, u podnóża Kasprowego Wierchu, Goryczkowej Przełęczy nad Zakosy i Pośredniego Wierchu Goryczkowego. Płynie nią
(miejscami tracąc wodę) Wyżni Goryczkowy
Potok. W zimie roi się tu od narciarzy zjeżdżających z Kasprowego
Wierchu.
Nazwa Doliny pod Zakosy pochodzi od zbocza zwanego Zakosy, znajdującego się...
|
|
Goryczkowa Dolina Świńska (Doliny) |
|
Goryczkowa Dolina Świńska lub krócej Świńska
Dolina.
Nazwa Świńskiej Doliny, wg dawnych pasterzy, ma pochodzić od tego, że są tam
same jafery i dziury, a więc świńska pasa (marna pasza),
albo też od pojawiania się tam dzikich świń, tj. dzików. Słuszna
jest pierwsza wersja.
|
|
Goryczkowa Hala (Hala - Polana) |
|
Goryczkowa Hala
O dawnych właścicielach tej hali wiadomości są skąpe. W
XIX w. właściciele byli ze wsi Murzasichle
(np. Mateusz Łuszczek w 1811), Gliczarów i Zubsuche; w XX w. początkowo ze wsi
Biały Dunajec, Murzasichle, Poronin
i Zubsuche, ale
potem hala weszła w skład dóbr Uznańskiego. Już w XIX w. rozpoczęło się na tej
hali ograniczanie wypasu owiec na rzecz wypasu bydła; to ostatnie...
|
|
Goryczkowa Jaskinia (Jaskinie) |
|
Goryczkowa Jaskinia
Wejście do niej (zwrócone ku zach.) znajduje się w Goryczkowej Dolinie u pn.-zach. podnóża Myślenickich Turni, a na pd. od Goryczkowego Wywierzyska, ok. 40 m ponad dnem
doliny. G.J. oprócz jej początkowego korytarza jest trudno dostępna. Długość
rozgałęzionych korytarzy 290 m, deniwelacja 20 m. We wstępnej części jaskini
znaleziono kości niedźwiedzia jask. i kozicy, w głębi zimują nietoperze.Wstępne
części...
|
|
Goryczkowa Przełęcz nad Zakosy (Przełęcze) |
|
Goryczkowa Przełęcz nad Zakosy albo krótko
Przełęcz nad Zakosy lub Goryczkowa Przełęcz, a dawniej błędnie Goryczkowa
Przełęcz pod Zakosy.
Dawniej przełęcz ta służyła turystom do przejścia z pn. strony Tatr na pd. do
Cichej Doliny i następnie przez Wierchcichą Dolinę na Zawory, póki nie
zbudowano (w 1890) ścieżki z Liliowego na
Zawory; obecnie oba te przejścia są
zakazane.
W dawnych czasach przez Przełęcz nad...
|
|
Goryczkowa Przełęcz Świńska (Przełęcze) |
|
Goryczkowa Przełęcz Świńska lub po prostu
Świńska Przełęcz;
Przełęcz w gł. grzbiecie Tatr Zach.,
między Goryczkową Czubą a Pośrednim Wierchem Goryczkowym. Od pn.
znajduje się pod nią Goryczkowa Dolina
Świńska, a od pd. - Cicha Dolina
Liptowska. Przez tę przełęcz przebiega granią znakowany szlak z Kasprowego Wierchu na Czerwone Wierchy.
Nazwa G.P.Ś. pochodzi od Goryczkowej Doliny Świńskiej. Nazwa słow. Horičkovo...
|
|
Goryczkowa Rówień, Niżnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Goryczkowa Rówień, Niżnia
Otoczona lasem płaśń w środk. części Goryczkowej Doliny, nad zach. brzegiem Goryczkowego Potoku, blisko górnej granicy
lasu. Stały tu niegdyś liczne szałasy i szopy past. Goryczkowej Hali. Również wybudowano tu
prywatne schronisko tur., w 1956 zburzone wraz z niektórymi budynkami past.
przez wielką lawinę śnieżną z pn.-wsch. stoków Kondratowego Wierchu, skąd spadały również
lawiny dawniej, niszcząc...
|
|
Goryczkowa Rówień, Wyżnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Goryczkowa Rówień, Wyżnia
Pochyła płaśń wśród lasu na wsch. stoku Goryczkowej Doliny, na pd.-wsch. od Niżniej Goryczkowej Równi. W dolnej części
W.G.R. stały niegdyś szałasy past., od 1969 znajduje się tu dolna stacja wyciągu
narc. na Kasprowy Wierch.
|
|
Goryczkowa Ubocz (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Goryczkowa Ubocz
Orograficznie prawe (pn.), w znacznej części trawiaste stoki środkowych
partii Doliny Rówienek (odnogi Doliny Białej Wody). G.U. jest częściowo
ograniczona od góry pasem Goryczkowych Skałek, nad którymi rozciąga się rozległy
Goryczkowy Upłaz, zajmujący pd.-zach. stoki Zielonego Wierchu Jaworowego, Żabiego Wierchu Jaworowego i grani łączącej
ten ostatni ze Skrajną Jaworową Turnią. Goryczkowy Upłaz jest...
|
|
Goryczkowe Wywierzysko (Woda) |
|
Goryczkowe Wywierzysko
Obfite wywierzysko, z którego wypływa dolna (stała) część Goryczkowego Potoku, u pn.-zach. podnóża Myślenickich Turni. Woda G.W. wydobywa się
bezpośrednio z wapieni Myślenickich Turni, ale pochodzi z ponoru poniżej Litworowego Stawu Gąsienicowego. Wydajność
G.W.: ok. 0,5 m3 sek., temp. 5 C. Woda z G.W. wypełnia zbudowany przy nim
zbiornik, z którego jest pompowana na Myślenickie Turnie, skąd wozi się ją...
|
|
Goryczkowy Potok (Woda) |
|
Goryczkowy Potok
Powstaje w górnej części Goryczkowej
Doliny pod Zakosy jako Wyżni Goryczkowy
Potok, który płynie dnem tej doliny, tworząc małe wodospady, a miejscami
tracąc swą wodę. Po połączeniu (na wysokości ok. 1340 m) ze Świńskim Potokiem, płynie dalej jako
Goryczkowy Potok już gł. gałęzią Goryczkowej
Doliny popod Myślenickie Turni
(tu znów woda zanika), wreszcie wzmocniony wodami Goryczkowego Wywierzyska uchodzi...
|
|
Goryczkowy Potok, Wyżni (Woda) |
|
Goryczkowy Potok, Wyżni
Górny odcinek » Goryczkowego Potoku, do
jego połączenia ze Świńskim
Potokiem.
|
|
Goslar Julian (Ludzie) |
|
Goslar Julian (24 II 1820 Lwów? - 3 II 1852 Wiedeń).
Spiskowiec przeciwko władzy austr. i działacz rewol.-demokr. już jako uczeń w
gimnazjum w Tarnowie (1836-39), a następnie w zach. Galicji i Wiedniu. Przez
władze austr. był więziony z przerwami w Spielbergu, Kufsteinie i Wiedniu, gdzie
wyrokiem austr. sądu wojennego został stracony.
W 1837 w czasie wycieczki do Morskiego Oka poznał » Jana Kantego Andrusikiewicza. Prowadząc potem...
|
|
Gosławski Włodzimierz (Ludzie) |
|
Gosławski Włodzimierz (12 VII 1903 Mokrsko, pow.
Wieluń - IV 1940 w Tatrach, poch. w Kokawie Lipt.). Taternik, alpinista, chemik
(studia na UJ 1930, dr 1934), autor prac nauk., asystent na UJ 1929-36 i na
krak. AG 1936-39, walczył w kampanii wrześniowej 1939.
G. należał do wybitnych taterników okresu tuż przed II
wojną świat., chociaż rozpoczął działalność tatern. dopiero w 1936. W 1939
rozwiązał szereg problemów tatern., w zimie i...
|
|
Gospoda Włóczęgów (Organizacja) |
|
"Gospoda Włóczęgów" . Spółdzielnia
mieszkaniowo-turystyczna, która powstała w Warszawie w 1923, a w 1924-36
prowadziła w Zakopanem schronisko turystyczno-wypoczynkowe. Skupiała działaczy
Komunist. Partii Polski, lewicy Polskiej Partii Socjalist., Związków Zawodowych
i Spółdzielczych oraz postępową inteligencję naukową.
Założycielami spółdzielni byli m.in.: » Kazimierz Jasiński (prezes), Bolesław Bierut,
Jan Jerzy Heryng, Maria...
|
|
Goszczyński Seweryn (Ludzie) |
|
Goszczyński Seweryn (4 XI 1801 Ilińce k. Humania,
Ukraina - 25 II 1876 Lwów). Poeta romantyczny, powieściopisarz, publicysta,
działacz polit. i spiskowiec, "ojciec etnografii Podhala".
Po upadku Powstania Listopadowego (w którym brał czynny udział) spędził lata
1831-38 w Galicji prowadząc ożywioną działalność spiskową i propagując hasła
demokratyczne. W 1832 był na Podhalu i w Tatrach. Ścigany przez policję austr.,
wyjechał...
|
|
Gościniec (Wydawnictwo) |
|
"Gościniec" . Miesięcznik tur.-krajozn. wydawany w
Warszawie w latach 1965-91, najpierw przez Koło Przewodników Warszawskich PTTK
do połowy 1969, następnie do III 1972 przez ZG PTTK, przez cały ten czas jako
biuletyn informacyjno-szkoleniowy do użytku wszystkich przewodników tur. w
Polsce, a więc także dla przewodników tatrz. Tematyka tatrz. była poruszana, ale
rzadko.
Od IV 1972 "G." był nadal wydawany przez ZG PTTK, ale
teraz jako...
|
|
Gotek (Wydawnictwo) |
|
"Gotek" , podtytuł: Informator szkoleniowy
Krakowskiego Klubu Przodowników Turystyki Górskiej PTTK. Periodyk ukazujący się
nieregularnie w Krakowie w 1966-72 (nry 1-4 powiel., nry 5-13 drukiem). Red.:
Andrzej Łączyński i in. Teksty i fotografie dotyczą sporadycznie Tatr i
Podtatrza. Kontynuacją "Gotka" były » "Karpaty
". Po przerwie "Gotek" został wznowiony, w 1987-91 i w 1997 po jednym
numerze rocznie, w 1996 dwa numery.
|
|
Gotkiewicz Marian (Ludzie) |
|
Gotkiewicz Marian (7 VII 1901 Kraków - 11 IX 1972
tamże). Geograf (dr), pedagog, pisarz i działacz w dziedzinie krajoznawstwa,
działacz społ. na Spiszu i Orawie, popularyzator i historyk tych
krain.
Zainteresowania G. i prowadzone przez niego badania w
okresie ponad 40 lat dotyczyły kilku dziedzin (geografia, historia, etnografia,
krajoznawstwo), a koncentrowały się na sprawach Tatr i Podtatrza
, zwł....
|
|
goździki (Nie okreslony) |
|
goździki , nie: gwoździki (Dianthus ), z rodziny Goździkowatych
(Caryophyllaceae ). W Tatrach jest ich kilka gatunków, wszystkie mają
białe, różowe lub czerwonawe pięciopłatkowe kwiaty i wąskie, nieco sztywne,
trawiastokształtne liście.
Goździk wonny czyli wczesny (Dianthus plumarius ssp. praecox ),
najbardziej znany i najczęstszy, rosnący na wapieniu, o silnie pachnących
białych (rzadko różowawych),...
|
|
Góral (Wydawnictwo) |
|
"Góral" . Tygodnik polit.-społeczny Związku
Ludowo-Narodowego dla Podhala, Spisza i Orawy. Wychodził w Zakopanem w 1925-27
(nrów 30, 30 i 25), razem ss. 864. Red.: Karol
Kwaśniewski , ale faktycznym kier. czasopisma, decydującym o jego
charakterze, był ówczesny wójt zakop., Medard Kozłowski.
Przeważała lokalna i ogólnokrajowa publicystyka polit.,
atakowano w niewybredny sposób przeciwników polit., inteligentów zakop.,
Fundację...
|
|
Górale (Terminologia) |
|
Górale . Nazwa górale (przez małe "g") oznacza w
języku pol. w ogóle mieszkańców gór, gdziekolwiek na świecie, w Polsce natomiast
dotyczy przede wszystkim mieszkańców Karpat, i to całych, ale b. często
określenie to jest ograniczane do pol. mieszkańców Karpat Zach. (śląskich i
małopolskich), lub do pol. górali podtatrzańskich, czy nawet do samych » Podhalan .
W etnografii pol. przyjęło się, że Górale (przez duże
"G") to duża...
|
|
Góralszczyzna (Terminologia) |
|
Góralszczyzna . Obszar zamieszkany przez » Górali , lub także sami Górale, albo też -
przez małe "g" - wszelkie przejawy materialnej i duchowej kultury Górali
(góralskie budownictwo, ubiór, sprzęty, zdobnictwo, gwara, folklor, zwyczaje,
taniec, muzyka itd.). Polską G. karpacką można podzielić na śląską i małopolską
(zob. też podział » Górali). Potocznie przez Góralszczyznę rozumie się często G.
podhalańską, która jednak stanowi...
|
|
Góraś Andrzej (Ludzie) |
|
Góraś Andrzej . Jeden z pierwszych narciarzy zakop.,
uczestnik wycieczek narc. w Tatry w 1905-09, m.in. w towarzystwie Stanisława Barabasza i Mariusza Zaruskiego , np. w 1905 na Czerwone Wierchy . W lutym 1909 wziął udział w
wyprawie po Mieczysława Karłowicza .
W 1907 G. był jednym z założycieli Zakop. Towarzystwa Łyżwistów,
przemianowanego w tymże roku na Zakop. Oddział Narciarzy TT, a w 1911 na Sekcję
Narc. TT; w 1907-13 był on...
|
|
Górka Adam (Ludzie) |
|
Górka Adam (25 XI 1911 Kraków). Taternik, alpinista,
ratownik górski, technik mechanik, od 1948 wieloletni pracownik techn. w krak.
AGH.
Po Tatrach chodził turystycznie od 1925, a taternictwo
uprawiał od 1928, czł. Klubu Wys. od 1939. Był jednym z pierwszych członków
grupy » Pokutników i przeważnie z
nimi prowadził intensywną działalność wspinaczkową w Skałkach Podkrakowskich i w
Tatrach, m.in. z Czesławem Łapińskim ,...
|
|
Górków Wierch (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Górków Wierch
Wzgórze z polaną, zaraz na pn.-wsch. od przejścia granicznego przy drodze
wiodącej z Jurgowa do Podspadów . Nazwa Górkowego Wierchu pochodzi
od nazwiska Górka; w Jurgowie jest kilka rodzin o tym
nazwisku.
|
|
górna granica lasu (Terminologia) |
|
Ważna linia wegetacyjna (symboliczna), przy której w
górach kończy się las jako zbiorowisko. Za
taką linię (g.g.l.) uważa się górną granicę pasa, w którym drzewostan jest już w
rozluźnionym zwarciu, ale jeszcze nie rozpada się na poszczególne grupy; w pasie
tym drzewa dorastają przeciętnie do ok. 8 m wysokości. G.g.l. jest zmienna,
tworzy linię falistą, to opadającą w dół, to wznoszącą się ku górze. Istnienie
naturalnej g.g.l. jest...
|
|
górnictwo i hutnictwo (Nie okreslony) |
|
górnictwo i hutnictwo . Ślady prahistorycznego hutnictwa żelaznego
znaleziono u stóp Tatr na Liptowie (Ważec) i na Spiszu (Gierlachów, Wielki
Sławków, Folwarki). Najbliżej Tatr odkryto takie ślady nieco na pd.-wsch. od
Nowego Smokowca: ślady prymitywnej huty żelaza, prawdopodobnie z okresu ok. r.
200 n.e., oraz ślady drogi, która wiodła od tej huty w kierunku Wielickiej
Doliny, znanej z występowania różnych minerałów.
Najdawniejsze...
|
|
górówka (Nie okreslony) |
|
górówka (Erebia ), motylek nazywany też kniejowcem. Należy do
rzędu Motyle (Lepidoptera ). W Tatrach żyje kilka gatunków górówek. Są to
niewielkie, prawie wyłącznie górskie motyle o skrzydełkach barwy brunatnej z
jaśniejszymi, rudopomarańczowymi plamkami i paskami. Niektóre g. są » reliktami
z epoki lodowej.
Jedna z najpospolitszych g., Erebia euryale var. tatrica, jest gatunkiem...
|
|
|