| dziad (Nie okreslony) |
| |
dziad lub dziadek. Pol. pasterze w Tatrach tak określali niewielką,
zwykle samotnie sterczącą turniczkę, skałkę lub dużą wantę, a także w liczbie
mnogiej (dziady) grupę takich obiektów. Takie określenia stały się nieraz
nazwami własnymi: Dziad, Dziadek, Dziady itp. Zob. też
dziadula.
|
|
| Dziad (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dziad; Na mapach i w przewodnikach nazwą Dziad
oznacza się czasem mylnie Turnię nad Dziadem. Nazwa Dziad występuje też gdzie
indziej w Tatrach , np. nisko na pd.-zach.
stokach Kominiarskiego Wierchu
.
|
|
| Dziadek (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dziadek; Wybitna turnia nieco powyżej Mnicha Małołąckiego , koło turni Babka nad Doliną Małej Łąki , na stokach Kondrackiej Kopy .
|
|
| Dziadem, Turnia nad (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dziadem, Turnia nad; Turnię nad Dziadem nazywano
dawniej (w literaturze i na mapach) Dziadem, ale było to nieporozumienie, gdyż
Dziad jest niewielką fajką skalną w bocznym
żebrze tej turni, znacznie poniżej jej wierzchołka.
|
|
| Dziadowska Skała (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dziadowska Skała; D.S. jest podrzędnym,
mało ważnym wzniesieniem i stąd jej pol. nazwa. Nazwa słow. wywodzi się od słow.
nazwy (Ohnisko) pobliskiej Łomnickiej Koleby
. Węg. nazwa Etelka-torony pochodzi od imienia Etelka żony dra Ödöna Teryego . Nazwę tę wprowadził jej zięć,
József Déry , po swym I wejściu na D.S. w
1901.
|
|
| dziadula (Nie okreslony) |
| |
dziadula . U pol. pasterzy tatrz.: samotnie stercząca i rzucająca się w
oczy duża wanta, skałka lub turniczka, podobnie jak dziad lub dziadek. Czasem
też jako nazwa własna takiego obiektu (Dziadula). W gwarze podh. dziadula to
żebraczka, ale także w ogóle kobieta biedna, bez majątku.
|
|
| Dziadula (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dziadula;Inna Dziadula to kilkumetrowa, samotna
turniczka nad Doliną Rybiego Potoku , w
orogr. lewej (pn.) grzędzie Głębokiego Żlebu
, poniżej Kępy, wśród kosodrzewiny
.
|
|
| Dziady (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dziady;Inne Dziady to skałki i turniczki wysoko na
stokach Opalonego Wierchu , nad Doliną Rybiego Potoku ; dzielą się na Niżnie
Dziady (na pn.-wsch. stokach) i Wyżnie Dziady (na wsch. stokach i wyżej).
Nazwa Dziady występuje też gdzie indziej w Tatrach .
|
|
| dział wodny (Nie okreslony) |
| |
dział wodny (wododział). Symboliczna linia rozgraniczająca dwa dorzecza
lub dwa zlewiska; biegnie zazwyczaj grzbietem górskim lub wzniesieniem terenu,
niekiedy b. nieznacznym. Przez Tatry przebiega Wielki Europejski Dział Wodny,
zwany krócej Europejskim Działem Wodnym. Stanowi on granicę między zlewiskiem
Bałtyku a zlewiskiem Morza Czarnego; oddziela dorzecze Wisły od dorzecza Dunaju.
Charakterystycznym i rzadko spotykanym zjawiskiem jest to, że...
|
|
| Dzieduszycki Mieczysław Antoni (Ludzie) |
| |
Dzieduszycki Mieczysław Antoni (17 I 1823 Korniów,
pow. Horodenka, Pokucie - 26 VII 1872 tamże).
Właściciel majątku ziemskiego Korniów, działacz społ. i oświat., popierający
nar. odrodzenie na Śląsku, publicysta, poeta. W 1844-55 i 1864-71 mieszkał w
Krakowie. Przyjaźnił się z Wincentym Polem
, a w Paryżu w 1855 poznał Seweryna
Goszczyńskiego .
Wiersze swe rzadko ogłaszał drukiem. W rękopisie pozostał jego duży poemat...
|
|
| Dziedzic Stefan (Ludzie) |
| |
Dziedzic Stefan (15 X 1927 Zakopane).
Zakop. narciarz, zawodnik Harc. Klubu Narc
. i AZS Zakopane, olimpijczyk (1948, 1952), w 1947-57 kilkakrotny mistrz
Polski w różnych konkurencjach narc., trener i sędzia narc., działacz tur. i
sport., przewodnik tatrz.
W 1980-85 poseł na Sejm PRL.
|
|
| Dzierżanowski Henryk (Ludzie) |
| |
Dzierżanowski Henryk (14 XII 1896 Płock - 22 VI 1965
Podkowa Leśna).
Malarz. Studia na warsz. SSP do 1924, wystawiał w 1927-49, w 1927 m.in. pejzaże
Giewont na wiosnę, Babia Góra we mgle, Potok w Zakopanem, Pod wieczór na
Lipkach, a w 1930 obraz Góral.
|
|
| dziewanna (Nie okreslony) |
| |
dziewanna (Verbascum ), z rodziny Trędownikowatych
(Scrophulariaceae ). Roślina na niżu polskim spotykana często w różnych
miejscach i w różnych gatunkach, w Tatrach jest b. rzadka. Występują tu gł. jej
dwa gatunki: dz. drobnokwiatowa (V. thapsus ) i dz. pospolita (V.
nigrum ), obie tylko po pd. stronie Tatr, zaś po pn. zanotowana jedynie jest
dz. pospolita na Gubałówce.
Dz. drobnokwiatowa, rzadsza od dz....
|
|
| dziewięciornik (Nie okreslony) |
| |
dziewięciornik (Parnassia palustris ), z rodziny Skalnicowatych
(Saxifragaceae ). Nazwę dziewięciornik często nadaje się mylnie zupełnie
innej roślinie, » dziewięćsiłowi (zwł. w różnych pracach o zdobnictwie podh.).
Prawdziwy dziewięciornik ma niewielkie, o średnicy 1,5-2 cm, przejrzysto białe,
żyłkowane pięciopłatkowe kwiaty, w centrum kwiatu mieści się pięć
charakterystycznych, frędzlowatych prątniczków (pręcików...
|
|
| dziewięćsił bezłodygowy (Nie okreslony) |
| |
dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis ), z rodziny Złożonych
(Compositae ). Błędnie zwany dziewięciornikiem, dziewięciornicą lub
ostem. Dz. rozkłada na powierzchni gruntu swe piękne, kolczaste, podobne do
ostów liście. Pośrodku nich wyrasta nie kwiat - jak się mylnie często mówi -
lecz kwiatostan w kształcie okrągłego dysku, otoczonego dokoła skórzastymi,
lśniącymi srebrzysto lub różowawymi listkami okrywy. Te listki...
|
|
| Dziewulski Klemens Eugeniusz (Ludzie) |
| |
Dziewulski Klemens Eugeniusz , zwykle Eugeniusz (23
XI 1842 wieś Hola k. Siedlec - 31 VIII 1889 Warszawa).
Fizyk i przyrodnik, zasłużony badacz jezior tatrz. Inicjator i red.
"Wszechświata" i "Pam. Fizjogr."
W 1878-82 pomierzył i zbadał przy pomocy tratewki
najważniejsze stawy Tatr Pol
. i wyniki tych badań ogłosił w szeregu rozpraw (z planami jezior i ich
profilami): Rybie Jezioro w Tatrach ("Zdrowie" 1878),...
|
|
| dzięcioły (Zwierzęta) |
| |
Należą do rodziny dzięciołowatych (Picidae). Są to jedne z najbardziej użytecznych ptaków
leśnych: oczyszczają drzewa z owadzich szkodników. Odznaczają się mocnym,
twardym dziobem, zbliżonym w kształcie do dłuta, długim językiem, sięgającym
czasem kilkunastu cm (świetnym narzędziem do wyciągania owadów spod kory),
mocnym, sztywnym ogonem stanowiącym dobrą podporę ptaka łażącego po pniu,
wreszcie nogami o dwóch palcach skierowanych...
|
|
| Dziędzielewicz Józef (Ludzie) |
| |
Dziędzielewicz Józef (4 XI 1844 Lwów - 24 II 1918 Mysłowice, woj.
katowickie). Z wykształcenia i pracy zawodowej prawnik (sędzia do 1907), z
zamiłowania przyrodnik i jeden z najbardziej zasłużonych entomologów pol., autor
licznych prac nauk. z tej dziedziny, m.in. wielkiej monografii Ważki
(Odonata) Galicji i przyległych krajów polskich (Lw. 1902) oraz
syntetycznego dzieła Owady siatkoskrzydłe ziem Polski ("Rozpr. i Wiad. Muzeum...
|
|
| Dziędzielewicz Leszek (Ludzie) |
| |
Dziędzielewicz Leszek , od 1977 Kirkin Leszek (14 XI
1918 Brzeżany, Podole - 31 XII 1986 Zakopane), brat » Zdzisława Dziędzielewicza . Taternik, narciarz, ratownik górski,
przewodnik tatrz. Mieszkał w Zakopanem od 1921.
W 1949-62 pracował jako obserwator meteor. na Gąsienicowej Hali i na Kasprowym Wierchu
, w 1963-67 w GOPR jako referent profilaktyki, ponadto od 1960
jako instruktor narc. PZN i od 1964 jako przewodnik tatrz. (I klasy)....
|
|
| Dziędzielewicz Zdzisław (Ludzie) |
| |
Dziędzielewicz Zdzisław , też Dziędzielewicz-Kirkin
Zdzisław (25 IX 1916 Lwów), wnuk przyrodnika » Józefa Dziędzielewicza. Mgr inż. (mechanik),
taternik, alpinista, narciarz wysokogórski, działacz harc., przewodnik tatrz. Do
szkoły chodził gł. na Podhalu: Nowy Targ, Zakopane (1931-34). Studia na
politechn. we Lwowie (1934-39) i Gliwicach (1946-48). Starszy projektant w
przemyśle hutn. w Gliwicach do 1979.
Turystykę uprawiał w Tatrach...
|
|
| dzięgiel leśny (Nie okreslony) |
| |
dzięgiel leśny (Angelica silvestris ) z rodziny Baldaszkowatych
(Umbelliferae ). Roślina, pospolita w całej Polsce, posiada
charakterystyczny, dość przyjemny zapach, zwł. korzeni. Przeciętnie mierzy ok.
metra, ale dochodzi i 2 m. Liście ma duże, potrójnie pierzaste o rozdętych
pochwach, kwiaty drobne, białe (b. rzadko różowawe) w baldaszkach. Rośnie na
skrajach leśnych, polankach, w zaroślach, przy brzegach potoków itp....
|
|
| dzik (Nie okreslony) |
| |
dzik (Sus scrofa ). Żyje w Tatrach dość licznie, zwł. w Tatrach
Zach. oraz w niektórych miejscach Tatr Bielskich. Dziki żywią się pędrakami
różnych owadów i zjadając je spełniają pożyteczną rolę dla lasu. Żywią się też
opadłą bukwią, korzeniami, cebulkami i bulwkami różnych roślin górskich, ale
ryjąc ziemię w ich poszukiwaniu niszczą darń na łąkach i polanach.
Na krokusowych polanach Podhala i Tatr często widuje...
|
|
| Dzika Dolina (Doliny) |
| |
Dzika Dolina
Obecnie zwiedzanie D.D. jest zakazane dla turystów (nie ma żadnego
znakowanego szlaku), natomiast dolina w lecie jest otwarta dla narciarzy
jeżdżących po płatach śniegu (gł. u podnóża Baranich Rogów). Od 1935 urządza się
tu w lecie treningi i zawody narc. (slalom), nieraz z tłumami widzów. Po
powstaniu TANAPu to wszystko jest kontynuowane, w jeszcze większym natężeniu.
Zawodników i organizatorów dowozi się nieraz...
|
|
| Dzika Turnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dzika Turnia
Wybitna turnia między Świstowym
Szczytem a Małą Wysoką, od której
oddziela ją Rohatka. Pierwsze wejście:
Antonina Englischowa, Karol Englisch i
przew. Johann Hunsdorfer sen. w 1898.
Nazwa pol. D.T. pochodzi od jej urwistego kształtu i dzikiego wyglądu. Nazwa
słow. jest podobna (divá znaczy dzika). Z nazwą
niem. i węg. było początkowo wielkie zamieszanie, spowodowane przez Englischa i...
|
|
| Dzikiewicz Władysław (Ludzie) |
| |
Dzikiewicz Władysław (4 V 1867 Bobowa - 2 II 1929
Kraków, poch. w Zakopanem). Zakop. hotelarz
i działacz społ.
Osiadłszy w Zakopanem wybudował w 1898 największy tu
wtedy hotel "Morskie Oko" (przy Krupówkach), a po pożarze (21 I 1899) tego
drewnianego budynku zbudował obecny murowany hotel "Morskie Oko". Wkrótce potem
został dzierżawcą schroniska TT nad Morskim
Okiem
i w 1909 połączył oba...
|
|
| Dziób Kazimierz (Ludzie) |
| |
Dziób Kazimierz (9 IV 1920 Brzesko - 4 X 1992 Busko,
poch. w Zakopanem). Mgr prawa (1963),
przewodnik tatrz., działacz turystyczny. Od 1948 mieszkał w Zakopanem, od
jesieni tegoż roku był instruktorem tur. i kierownikiem wycieczkowym, od 1950
przewodnikiem tatrz. III klasy, od 1964 II klasy, od 1969 I klasy, ponadto od
1963 przew. podh. I klasy. Pracował kolejno jako przew. w FWP, w Orbisie i w
domach wczasowych ZNP w Zakopanem.
Był jednym z...
|
|
| dziura (Nie okreslony) |
| |
dziura . Słowo to w pol. gwarach podtatrz. oznacza, jeżeli chodzi o
Tatry, jaskinię lub kotlinkę, część doliny, także okno skalne i w ogóle
wszelkiego rodzaju jamy i zagłębienia terenu. Słowo dziura i jego pochodny przymiotnik dziurawy występuje w Tatrach w nazwach geogr., np. Dziura, Dolina
ku Dziurze, Dziurawe, Dziurawa Przełęcz.
|
|
| Dziura (Jaskinie) |
| |
Dziura
|
|
| Dziura przy Spadach (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Dziura przy Spadach
Kotlinka w Batyżowieckiej Dolinie, u
samego podnóża Batyżowieckich Spadów. Jest częściowo zarośnięta kosodrzewiną.W dawnych czasach były próby
wydobywania złota w Dziurze przy Spadach (stąd jej dawna nazwa niem.: Gold
Loch). Po II wojnie świat. wznowiła potajemnie te próby grupka mieszkańców
jednej z pobliskich wsi.
|
|
| Dziurawa Przełęcz (Przełęcze) |
| |
Dziurawa Przełęcz
Pol. nazwa D.P. została utworzona od nazwy Dziura przy Spadach (w Batyżowieckiej Dolinie). Słow. nazwę utworzono
od nazwy Kahul czy Kahule, na pn.-wsch. od Niżnich Hag (» Batyżowiecki Potok
).
|
|
