dzięcioły

Należą do rodziny dzięciołowatych (Picidae). Są to jedne z najbardziej użytecznych ptaków leśnych: oczyszczają drzewa z owadzich szkodników. Odznaczają się mocnym, twardym dziobem, zbliżonym w kształcie do dłuta, długim językiem, sięgającym czasem kilkunastu cm (świetnym narzędziem do wyciągania owadów spod kory), mocnym, sztywnym ogonem stanowiącym dobrą podporę ptaka łażącego po pniu, wreszcie nogami o dwóch palcach skierowanych w przód, dwóch zaś w tył.

W Tatrach - podobnie zresztą jak na niżu - żyje parę rodzajów, a wśród nich kilka gatunków d. Największy z nich, dzięcioł czarny (Dryocopus martius) jest rzadki, żyje gł. w reglu dolnym, ale i w górnym również. Samiec jest cały czarny z karminowoczerwoną plamą na wierzchu głowy; u samicy ta plama jest znacznie mniejsza i występuje tylko z tyłu głowy.

D. pstry duży (Dendrocopos major, Dryobates major), żyjący i w dolnym, i w górnym reglu, jest na grzbiecie czarny, w dole brzucha i pod ogonem ma dużą jaskrawoczerwoną plamę i to zarówno samiec jak i samica. Poza tym upierzenie ma mieszane biało-czarne, dlatego zalicza się do grupy tzw. dzięciołów pstrych, do których należą i następne trzy gatunki.

D. średni (Dryobates medius) ma dużą czerwoną plamę na wierzchu głowy, na brzuchu znacznie bledszą, jasnoróżową, reszta ubarwienia pstra.

D. mały (D. minor) zbliżony pstrym ubarwieniem do poprzednich, ale b. mały, wielkości wróbla.

D. białogrzbiety (D. leucotos) ma środek grzbietu biały. Zamieszkuje lasy podtatrz. do wys. ok. 1000 m.

D. trójpalczasty (Picoides tridactylus alpinus) jest szczególnie charakterystyczny w Tatrach, bo stanowi relikt polodowcowy. Ma tylko trzy palce, z czego jeden zwrócony w tył. Samiec ma wierzch głowy cytrynowożółty, samica - srebrnawy, poza tym jest pstrokaty, biały z czarnym. Żyje w lasach świerkowych dolnego i górnego regla aż po górną granicę lasu.

D. zielony (Picus viridis) ma upierzenie zielone z plamami czarnymi po bokach głowy i dokoła oczu. Dziób ma nieco miększy niż inne d., dlatego w poszukiwaniu owadów kuje gł. w drzewach o miększym drewnie: osikach, olchach, wierzbach.

D. zielonosiwy (Picus canus) jest mniejszy od poprzedniego, o podobnym ubarwieniu tylko bez czarnych plam, a z wierzchem głowy popielatym. Żyje gł. w drzewostanach liściastych regla dolnego.

Zbliżony do dzięciołów jest krętogłów (Jynx torquilla), mały, szary, nakrapiany ciemniej ptak, o słabszym dziobie i miększym ogonie niż typowe dzięcioły.

D. gnieżdżą się najczęściej w dziuplach. W tatrz. lasach są przeważnie osiadłe, na zimę schodzą niżej, nieraz blisko siedzib ludzkich.

W 1968 po katastrofalnym halnym i wyłamaniu wielkich połaci lasu tatrz., uległ zniszczeniu, także wspaniały, odwieczny las na Wantulach w Miętusiej Dolinie. Obawiano się z kolei klęski kornika przy takim mnóstwie powalonych drzew. Pojawiła się wówczas ogromna gromada dzięciołów różnych gatunków, które skutecznie zapobiegły klęsce, żerując na powalonych drzewach; instynkt ptasi sprowadził je na właściwe miejsce.

---