dział wodny

dział wodny (wododział). Symboliczna linia rozgraniczająca dwa dorzecza lub dwa zlewiska; biegnie zazwyczaj grzbietem górskim lub wzniesieniem terenu, niekiedy b. nieznacznym. Przez Tatry przebiega Wielki Europejski Dział Wodny, zwany krócej Europejskim Działem Wodnym. Stanowi on granicę między zlewiskiem Bałtyku a zlewiskiem Morza Czarnego; oddziela dorzecze Wisły od dorzecza Dunaju. Charakterystycznym i rzadko spotykanym zjawiskiem jest to, że dział ten biegnie prawie w poprzek grzbietu tatrz., a tylko na niedużym odcinku nim samym. Na taki przebieg wpłynęła specyficzna budowa i układ podłoża skalnego otaczającego Tatry. Dlatego to Poprad, który płynie z Tatr ku pd., wydostawszy się z gór skręca i opływa je łukiem od wsch. w poprzek Karpat, po czym wpada do Dunajca, a ten do Wisły; zaś Orawa, której źródła leżą na pn. od Tatr, płynie ku nim, opływa je od zach. i wpada do Wagu, który jest dopływem Dunaju.

Europejski Dział Wodny przebiega przez Podtatrze i Tatry następująco: Z Żeleźnickiego Pasma biegnie granicą Podhala i Orawy na pd. przez torfowiska okolic Piekielnika, Czarnego Dunajca i Podczerwonego, a dalej pasmem wzgórz tuż na zach. od Chochołowa i Witowa, zgodnie z granicą państw., na Magurę Witowską, po czym ku pd.-wsch. - częściowo granicą państw., a częściowo nieco na wsch. od niej - na zach. skraj polany Molkówka. Następnie (wchodząc tu na teren Tatr) zgodnie z granicą państw. dział wodny biegnie bocznym grzbietem Tatr Zach., najpierw zasadniczo ku pd.-zach. i potem ku pd., przez Siwiańskie Turnie, Furkaskę, Bobrowiec, Długi Upłaz i Rakoń na Wołowiec, który wznosi się już w gł. grani Tatr. Tu dział wodny zmienia kierunek pd. na wsch. i biegnie gł. granią Tatr Zach., a potem Tatr Wys., granicą państw. aż po Cubrynę. Tu opuszcza główną grań (z granicą państw.) i schodzi boczną granią znów ku pd. przez Koprowy Wierch do Hlińskiej Turni, a z niej ku zach. przez Szczyrbski Szczyt do Hrubego Wierchu. Stąd znowu kieruje się na pd. przez Furkot i wszystkie szczyty Grani Soliska aż na Skrajne Solisko, a z niego szerokim, rozpłaszczającym się grzbietem ku pd.-wsch. na taras, na którym leży Szczyrbskie Jezioro, tuż na wsch. od samego jeziora. Z tego tarasu ku pd. w dół rozpłaszczonym grzbietem Szczyrbskiego Działu (dzielącego, ogólnie biorąc, Liptów od Spisza), koło Tatrzańskiej Szczyrby (tu opuszczamy Tatry) i dalej na pd.

Z pomniejszych działów wodnych Tatr i Podtatrza należy wymienić: wododział między Białym a Czarnym Dunajcem biegnący z Małołączniaka przez Hruby Regiel i wieś Kościelisko na Palenicę Kościeliską, po czym ku wschodowi Pasmem Gubałowskim aż do Furmanowej, skąd dalej ku pn. Następnie dział wodny między Dunajcem a Popradem, przebiegający ze szczytu Hawrań przez Zdziarską Przełęcz na Magurę Spiską i nią ku wsch. Wreszcie dział wodny między Wagiem a Orawą, biegnący gł. granią Tatr Zach. od Wołowca przez Rohacze do Huciańskiej Przełęczy i dalej Choczańskimi Wierchami. Zaś dział wodny między Wagiem a Popradem biegnie zgodnie z Europejskim Działem Wodnym, poczynając od Cubryny ku pd.Niekiedy zdarzają się w wododziałach anomalie podziemne: woda z jednej strony działu wodnego przepływa pod ziemią na jego drugą stronę; trafia się to zwł. w pomniejszych wododziałach, np. z Doliny Pańszczycy do Olczyskiej Doliny, z Gąsienicowej Doliny do Kasprowej Doliny.

---