Owczarek podhalański jest dużym, silnym psem pasterskim charakterystycznym dla rejonu Podhala. Jest to pies o sierści średniej długości, falowanej lub prostej koloru białego.

Pasterze często wybierali psy o białej maści, gdyż łatwiej jest odróżnić go od wilka czy niedźwiedzia. Nie tylko dla pasterzy kolor sierści psa był ważny. Owce i krowy dużo lepiej reagują na psa, który wyraźnie odróżnia się od otoczenia, a biały pies jest znacznie lepiej widoczny niż szary czy beżowy.

Jest jedynym Polskim molosem. Razem z kuvaszem i słowackim czuwaczem należy do białych psów pasterskich o prostym lub falistym włosie. Według Ivana Stuchly, historia owczarka podhalańskiego i kuvasza jest ściśle związana z historią Wołochów (góralscy owczarze). Ich nazwa pochodzi od terenu, który zamieszkiwali - Wołoszczyznę, położoną pomiędzy Karpatami Zachodnimi, a Dunajem - osiadła również w Beskidach. Tak, więc polski owczarek podhalański może być bezpośrednim potomkiem wołoskich psów pilnujących.

Owczarek Podhalański charakteryzuje się drobną postawą o harmonijnej budowie. Muskularny, o silnym kośćcu i silnych kłębach. Wysokość w kłębie psa 65-70 cm, suki 60-65 cm. Format prostokątny, psy nieco krótsze niż suki. Cechuje się zrównoważoną psychiką, łagodnym stosunkiem do swoich, przyjaźnią do dzieci, ale i nieufnością wobec obcych. Znana jest historia, gdy owczarek Baca rzucił się na ubeków aresztujących kardynała Wyszyńskiego. Jako zwierzę niezależne i samodzielne wymaga dużo uwagi ze strony opiekuna, gdyż właśnie ta cecha charakteru może przysporzyć sporo problemów.

Owczarki podhalańskie są serdeczne i czułe dla rodziny, uznają wszystkie zwierzęta. Jeśli chodzi o żywienie, owczarek nie jest wybredny, zjada tradycyjny pokarm, a także tzw. kluchę, mąkę pszenną razową ugotowaną na wywarze z wątroby, z kości lub gorszego mięsa z dodatkiem witamin, a także mleko kozie i krowie, serwatkę oraz biały ser.

Owczarek podhalański może żyć zarówno na wsi jak i w mieście, musi mieć tylko odpowiednie warunki bytowe. Nie nadaje się natomiast do życia w bloku.