Ludźmierz jest uznawany za najstarszą wieś na Podhalu. Pierwotnie zagrody leżały wśród trzęsawisk nad Czarnym Dunajcem, pomiędzy ujściem potoków Lepitnicy i Rogoźnika, przy starym szlaku handlowym, prowadzącym z Krakowa przez Nowy Targ na Węgry. Po pogłębieniu koryt potoków teren osuszono, a po mokradłach pozostały jedynie torfowiska wysokie w zachodniej części Ludźmierza. Według faktów historycznych w 1234 r. niezamieszkałe jeszcze terytorium Ludźmierza oraz okoliczne ziemie zostały przekazane przez wojewodę krakowskiego Teodora Gryfitę, cystersom z Jędrzejowa. Ci po kilku latach mieli założyć tu filię swego zakonu, lecz złe warunki atmosferyczne, i wylewy rzek wymogły na nich decyzję o przeniesieniu się w bardziej przyjazne tereny, toteż udali się stąd do Szczyrzyca w Beskidzie Wyspowym, choć administrowali ludźmierską parafię do XIX wieku. Warto też podkreślić fakt, że w Ludźmierzu urodził się Kazimierz Przerwa-Tetmajer, jeden z najsłynniejszych twórców literackich, wykorzystujących w swej twórczości motywy tematyczne i gwarę podhalańską.

Głównym a zarazem jedynym zabytkiem Ludźmierza jest Sanktuarium Wniebowzięcia NMP, zwanej popularnie przez miejscowych górali Gaździną Podhala. Sanktuarium to miało być zbudowane w bagnistym terenie po tym jak węgierski kupiec, który wioząc wino utknął na bagnach i cudem został uratowany od śmierci przez Matką Boską. On to według ludowych podań miał zbudować tu kapliczkę. Z czasem zbudowano tu drewniany, modrzewiowy kościół kryty gontem, z trzema ołtarzami. W latach 1869 - 1877 na miejsce rozebranego drewnianego kościoła wybudowano nowy, murowany w stylu neogotyckim. Obecnie Sanktuarium składa się z kościoła, ołtarza polowego oraz położonego na tyłach Sanktuarium Ogrodu Różańcowego, w którym znajduje się 3,5 metrowy pomnik Jana Pawła II.

W Ludźmierzu odbywa się wiele uroczystości kościelnych, poza świętami kościelnymi odbywają się tutaj zwyczajowo Dożynki Podhalańskie, Dzień Strażaka, a także Parada Gazdowska.

Z Ludźmierzem wiąże się przede wszystkim obecność w tym miejscu wielu dostojników kościelnych, z których najważniejszym gościem sanktuarium był papież Jan Paweł II, który odwiedził Ludźmierskie Sanktuarium w czerwcu 1997 roku.