Poronin to duża miejscowość podhalańska (około 4000 mieszkańców), rozłożona u stóp dwóch pasm górskich - Pogórza Gubałowskiego i Pogórza Gliczarowskiego, wzdłuż potoków Porońca i Zakopianki. Osadnictwo w tym rejonie pojawiło się stosunkowo wcześnie, prawdopodobnie w XVI stuleciu (sama dolina Porońca wzmiankowana jest już w dokumencie z połowy XIII stulecia), zaś w początku XVII wieku Poronin, będący dotąd przysiółkiem Białego Dunajca, wyodrębnił się, a sołtysi ród Pawlików wymieniany jest już od końca XVII wieku. W latach zaborów Poronin należał do tzw. "państwa szaflarskiego" - dóbr, zakupionych od rządu austriackiego przez rodzinę Uznańskich. W początkach XIX stulecia w jednym z przysiółków Poronina leśniczy kamery nowotarskiej Ignatz Franz Blumenfeld wraz z Janem Bortholo założyli hutę, produkującą kosy i sierpy, od czego powstała nazwa tej osady - Kośne Hamry. Jeszcze przed I wojną światową Poronin stał się ważnym ośrodkiem letniskowym, gdzie zatrzymywali się m.in. Jan Kasprowicz, Władysław Orkan, Kazimierz Tetmajer, Leopold Staff i wiele innych osób, spragnionych ciszy i wiejskiego spokoju, którego w coraz modniejszym Zakopanem znaleźć nie mogli. W sąsiednim Białym Dunajcu w domu Teresy Skupień, w latach 1913-14 mieszkał Włodzimierz Uljanow-Lenin, często bywający w Poroninie, gdzie odbierał pocztę i spotykał się z przyjaciółmi i współpracownikami. Kiedy to w 1947 roku w stylowym domu Pawła Guta-Mostowego, założono Muzeum Lenina, upamiętniające pobyt socjaldemokraty rosyjskiego na Podhalu, wówczas Poronin stał się centralnym punktem programu wszystkich szkolnych i zakładowych wycieczek odwiedzających Podhale. Faktycznie Lenin nigdy tutaj nie mieszkał, ale tu zatrzymywali się jego współpracownicy i tutaj także odbywały się narady rosyjskich socjaldemokratów. W 1990 roku usunięto znajdujący się tutaj pomnik Lenina, który obecnie znajduje się w Muzeum Socjalizmu, w Kozłówce na Lubelszczyźnie, a dawne Muzeum przeznaczono na Wiejski Dom Kultury. Ulokowana tu jest także filia zakopiańskiej Państwowej Szkoły Muzycznej im. M. Karłowicza.

Zabytki

Przebywając w Poroninie warto odwiedzić położony w centrum wsi miejscowy kościół parafialny - na tym samym miejscu w początkach XIX wieku wybudowano drewnianą kaplicę, w 1830 r. rozbudowaną na kościół, będący siedzibą samodzielnej już parafii św. Marii Magdaleny. W 1915 r. drewniana świątynia spłonęła, w jej miejscu w 1926 r. wybudowano obecny kościół murowany (również p.w. św. Marii Magdaleny). Projektował go znakomity krakowski architekt, Franciszek Mączyński. Twórcą głównego ołtarza był Mieczysław Stobierski, zaś kolorową polichromię wykonał Stanisław Jakubczyk. Ciekawym zabytkiem jest stojąca obok stara plebania, pochodząca z 1825 roku. Warto też wiedzieć o tym, ze w latach 1842-46 wikarym w Poroninie był ks. Michał "Świętopełk" Głowacki, miłośnik i badacz folkloru Galicji, współorganizator Powstania Chochołowskiego, innym znanym działaczem turystycznym i taternikiem był proboszcz (1870-94) Wojciech Roszek. Poza kościołem godna obejrzenia jest współczesna galeria (dawne Muzeum im. Lenina), w której wystawiane są czasowe wystawy miejscowych twórców.

Warto odwiedzić

Poronin ma kilka ulic, wzdłuż których występuje częściowo zabudowa o charakterze małomiasteczkowym. Centrum wsi (to osiedle Wańkówki (nazywane też Bańkówkami). Opodal droga rozdziela się: w lewo odchodzi ulica Piłsudskiego (dawniej - Lenina), którą można dojść do granic Białego Dunajca, zaś na południe ulicą Tatrzańską, biegnie szosa do Bukowiny. Po prawej stronie tej ulicy widnieje cmentarz parafialny, na którym znajdują się groby m.in. ofiar hitlerowskiego terroru, a po lewej stadion LKS "Poroniec" z boiskiem piłkarskim i niewielką skocznią narciarską na stokach Galicowej Grapy. Samo wzgórze (982 m n.p.m.) stanowi lewe, wschodnie obramowanie drogi. Jadąc w stronę Bukowiny mija się kolejne przysiółki Poronina - Jesionkówkę i Majerczykówkę oraz Kośne Hamry. Tutaj właśnie nad potokiem znajdowała się w XIX wieku kuźnia, w której produkowano kosy, brony i inne narzędzia rolnicze, po której dziś nie został żaden ślad. W tym miejscu odchodzi w prawo szosa, prowadząca do dwóch malowniczych wiosek podhalańskich, położonych już na przedpolu Tatr: Małego Cichego i Murzasichla.

Imprezy kulturalne

W Poroninie zwyczajowo od kilkudziesięciu już lat odbywa się w lipcu połączona z uroczystością odpustową impreza folklorystyczna "Poroniańskie Lato", natomiast w sierpniu w ramach tzw. "Tatrzańskich Wici" - serii imprez folkowych powiatu Tatrzańskiego, w Poroninie odbywa się "Święto misia (zgodnie z herbem Poronina), miodu i bartników", które ma na celu skupić parających się pszczelarstwem górali. Obie imprezy skupiają nie tylko licznych mieszkańców Poronina, ale i rzeszy turystów wypoczywających co roku podczas wakacji w Poroninie i okolicznych wioskach.