Historia Tatr zaczyna się około 300 mln lat temu w erze paleozoicznej, w okresie zwanym karbonem. Jest to wiek, który można udowodnić. Wtedy to podczas ruchów górotwórczych hercyńskich (orogeneza hercyńska) magma z wnętrza Ziemi wdarła się w istniejące starsze skały osadowe powodując ich przeobrażenie. Powstały gnejsy i łupki krystaliczne. Głębiej stygnąca magma krystalizowała się w granit.
Obecnie granity występują w Tatrach Wysokich, a skały metamorficzne w górnych partiach Tatr Zachodnich.
W końcowym etapie krzepnięcia magmy, krążące gorące wody spowodowały powstanie różnych rud metali. Występują one i były eksploatowane głównie w Tatrach Zachodnich. Są to rudy żelaza, srebra, złota, ołowiu i miedzi.
Dalsze stygnięcie magmy spowodowało wskutek kurczenia się masy powstanie systemu spękań, które nazywamy spękaniami ciosowymi (cios).
 |
"Wyspy pratatrzańskie"
fot. Stanisław Ignacy Witkiewicz
(fot. arch. Muzeum Tatrzańskiego) |
|
|
W permie, u schyłku ery paleozoicznej obszar Tatr był pasmem górskim, który podlegał intensywnej erozji w klimacie gorącym i wilgotnym. Przez 50 mln lat erozja doprowadziła do powstania równiny, którą na początku ery mezozoicznej (230 mln lat temu) zalało morze wchodzące w skład Oceanu Tetydy. Ocean ten o zróżnicowanym dnie ciągnął się od obecnych Alp przez Kaukaz aż po Himalaje. Należy zaznaczyć, że granice lądów były wtedy inne m.in. obecny Półwysep Indyjski dolegał wraz z Madagaskarem do Afryki.
W tej części Oceanu Tetydy, gdzie tworzyły się skały osadowe występujące w Tatrach morze było płytsze na północy i znajdowało się mniej więcej nad obecnym obszarem Tatr, a głębsze na południu i znajdowało się mniej więcej nad obecnym obszarem położonym na południe od Niżnych Tatr. Ponieważ istnieje ścisła zależność między głębokością zbiornika i tworzącymi się w nim osadami mamy taką sytuację, że w tym samym czasie i w tym samym morzu tworzą się osady różne, ale równo wiekowe. Płytszą północną część tego morza przyjęto nazywać obszarem tatrzańskim, a głębszą południową obszarem kriżniańskim (miejscowość Kriżna na Słowacji).
Era mezozoiczna trwała od 220 - 70 mln lat temu. Dzieli się na trias - najstarszy, jurę i kredę. W erze mezozoicznej na obszarze tatrzańskim i kriżniańskim powstały skały osadowe.
| |
 |
"Pejzarz tryasowy"
fot. Stanisław Ignacy Witkiewicz
(fot. arch. Muzeum Tatrzańskiego) |
|
Osady obszaru tatrzańskiego tworzyły się, generalnie rzecz biorąc, w morzu płytszym, o częstszych ruchach dna i co za tym idzie częstych zmianach głębokości, aż do zupełnych wynurzeń i obserwujemy tu osady zarówno morskie jak i lądowe.
Osady obszaru kriżniańskiego to głównie osady morskie a nawet głębokomorskie o czym świadczy występowanie radiolarytów.
Przy okazji przesunięć płaszczowin wraz ze skałami osadowymi często transportowane były skały trzonu krystalicznego czyli granity, gnejsy. Tworzą one obecnie tzw. czapki krystaliczne m.in. na Małołączniaku, Twardym Upłazie oraz wielkie czapki krystaliczne, które nazwane są wyspami krystalicznymi np. wyspa krystaliczna Goryczkowej.
Pod koniec kredy ruchy tektoniczne osłabły i cały sfałdowany teren został poddany erozji lądowej.
Historia Tatr 
1 
