Chmielowski Adam , brat Albert (20 VIII 1845, nie
1846 ! , Igołomia, pow. miechowski - 25 XII 1916 Kraków, poch. na Cment.
Rakowickim, w 1949 przeniesiono jego prochy do krypty kościoła Karmelitów Bosych
przy ul. Rakowickiej). W 1863 uczestnik Powstania Styczniowego (ciężko ranny
stracił nogę), potem malarz (studia w Monachium 1869-74), wreszcie zakonnik.
W latach, gdy uprawiał malarstwo, przyjaźnił się m.in.
ze Stanisławem Witkiewiczem (mieli w
Warszawie wspólną pracownię) i Heleną Modrzejewską. W 1888 został zakonnikiem,
przyjął imię zakonne Albert i założył w Krakowie zakon » Albertynów
, a w 1891 zakon Albertynek, oba zgromadzenia w celu opieki nad
bezdomnymi i chorymi.
W 1898, z pomocą Władysława Zamoyskiego, zbudował z Albertynami
pustelnię przy drodze z Kuźnic na Kalatówki i od tego czasu bywał często w Zakopanem, gdzie stał się postacią znaną i
ogólnie szanowaną. Przyjaźnił się tu nadal z Witkiewiczem, a ponadto z
Zamoyskim, Karolem Potkańskim, ks. Tadeuszem Kruszyńskim i in. osobami, z
którymi spotykał się w "Chacie" Marii Dembowskiej. W 1902 brat Albert wraz z
Albertynami przeniósł się z pustelni koło Kalatówek (przekazanej Albertynkom) do
nowej pustelni, wybudowanej wyżej na stokach Krokwi (na tzw. Śpiącej Górze
) i tam przebywał często (od 1908 w osobnym domku przy
pustelni Albertynek), zasadniczo jednak mieszkał w Krakowie, gdzie opiekował się
biednymi.
Pisma Adama Chmielowskiego (Brata Alberta) wydano jako t. 21 rocznika
"Nasza Przeszłość" (Kr. 1965); w znacznej części są to jego listy.
Brat Albert posłużył za prototyp postaci przełożonego zakonników w powieści
Nawracanie Judasza Stefana Żeromskiego, napisanej w
Zakopanem w 1913. Jest gł. postacią w dramacie Karola Wojtyły
Brat naszego
Boga (w: Poezje i dramaty, Kr. 1979); premiera teatr. tego dramatu
odbyła się w Krakowie 13 XII 1980. Literatura biogr. i wspomnieniowa o bracie
Albercie jest obfita.
Upamiętniono brata Alberta tablicami w Krakowie i Mełchowie (gdzie w
Powstaniu Styczniowym został ciężko ranny), nazwami ulic w kilku miastach, nazwą
Droga Brata Alberta (droga z Kuźnic na Kalatówki) oraz na pol. znaczkach
pocztowych. W Krakowie od 1963 jest małe Muzeum Brata Alberta (ul. Krakowska
43), a przy pustelni Albertynek koło Kalatówek, w osobnym drewnianym budyneczku
jest zachowana cela brata Alberta, urządzona jako jego izba pamięci.
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społ. ufundowało nagrodę im. Brata Alberta, od
1976 przyznawaną corocznie za szczególne osiągnięcia w różnych dziedzinach
sztuki sakralnej.
Dnia 22 VI 1983 w czasie uroczystości w Krakowie papież Jan Paweł II (Karol
Wojtyła) dokonał beatyfikacji brata Alberta, a 12 XI 1989 w Rzymie nastąpiła
kanonizacja: tenże papież ogłosił brata Alberta świętym.
