Wiara w s. znajdujące się rzekomo w Tatrach była od
dawna i przez długi czas dość powszechna. Jedni wierzyli w s. zaklęte, inni byli
przekonani, że w Tatrach muszą istnieć niebywale bogate naturalne złoża
drogocennych kruszców, a jeszcze inni wierzyli, że zbójnicy poukrywali w różnych
miejscach kotliki pełne złotych dukatów.
Zaklęte s. są motywem licznych podań w wielu górach i
krajach; w Tatrach s. takie najczęściej miały być ukryte w jaskiniach, jak to opisywano w dawnych
spiskach, tj. przewodnikach dla poszukiwaczy skarbów. Nacieki jask. o nieraz
cudownych barwach i kształtach mogły być jednym ze źródeł dawnej wiary w skarby
znajdujące się w jaskiniach.
Wiara w tatrz. s. była podsycana również przez fakt, że
w Tatrach prowadzono ongiś normalne górn.
poszukiwania i roboty, oparte zresztą często na równie
nieuzasadnionej wierze w bogactwo złóż mineralnych i kruszców w tych górach.
Największe nasilenie poszukiwań s. w Tatrach istnialo w
XVIII w., kiedy przybywało tu w tym celu sporo cudzoziemców, ale najusilniej na
tym polu działali mieszkańcy Podtatrza: Polacy, Słowacy i Niemcy spiscy.
Najstarsze nazwiska poszukiwaczy skarbów tatrz. (pomijając tu autorów » spisków)
zachowały się w napisach na ścianach » Bielskiej
Jaskini (z 1713 i 1731); byli to zapewne mieszkańcy Białej Spiskiej.
Bardziej znany » Johann Andreas Papirus (w II poł.
XVIII w.) pracował w Maciejowcach na Spiszu, ale pochodził ze Śląska.
Poszukiwacze s. tatrz. działali nieraz jeszcze w okresie
międzywoj., a sporadycznie także obecnie, nawet przy użyciu dawnych spisków czy
ich odpisów. Wiara w s. tatrz. znalazła silne odbicie w podaniach lud. na
Podtatrzu, a w Tatrach spotyka się wyryte w skałach dawne znaki, które
przynajmniej częściowo pochodzą od dawnych poszukiwaczy s. Znaki takie opisywano
w spiskach i następnie w literaturze. W ostatnich latach odkryto więcej takich
znaków, np. w jaskiniach Jaworowej
Doliny.
Spotyka się też w Tatrach znaki i napisy nowsze, wyryte
przez turystów i juhasów, a także na potrzeby filmu. Zdarza się również barbarzyńskie niszczenie
starych znaków poszukiwaczy s.
Zob. też: spiski, podania ludowe, Fabri Jakob sen.
