Biel Stanisław

Biel Stanisław (22 IV 1929 Kraków). Taternik, alpinista, ratownik górski, z zawodu metalurg i mechanik, pracownik Inst. Badań Jądrowych w Krakowie. Czł. Klubu Wys. (od 1949), franc. GHM (1959) i Grupy Tatrz. GOPR (1960).

Uprawiał taternictwo od 1945. Uczestniczył w pierwszych powtórzeniach dróg Łapińskiego i Paszuchy na pn.-wsch. ścianach Kazalnicy (1952) i Mnicha (1953) oraz w pierwszym pol. przejściu drogi przez Hokejkę na zach. ścianie Łomnicy (1954), co było zapowiedzią nowego etapu w rozwoju taternictwa pol. Wśród jego wielu nowych dróg jest np. I wejście pn. ścianą Wielkiej Jaworowej Turni (1955), a w zimie pn. ścianą Koziego Wierchu (1952) i środkiem pn. ściany Mięguszowieckiego Szczytu (1953). Przechodził długie graniówki w lecie (np. Grań Tatr) i zimie.

W Alpach działał kilkakrotnie w 1956-65, uczestnicząc w 1959 w pierwszym pol. przejściu alpejskiej drogi ekstremalnie trudnej: zach. ścianą Petit Dru. Przeszedł następnie najsłynniejsze pn. ściany alpejskie: Grandes Jorasses (w 1959), Matterhornu (1961) i Eigeru (1961). Dokonał I zim. wejścia wsch. ścianą Matterhornu (1959). Wspinał się na Kaukazie (1958), przechodząc tam pn.-zach. ścianę Szczytu Szczurowskiego.Był uczestnikiem i nieraz kierownikiem wypraw pol. w Hindukusz (1960, 1962, 1971), Pamir (1967), góry Iranu (1969) i Andy Peruwiańskie (1976). Przy wejściu na Noszak w 1960 był współzdobywcą ówczesnego pol. rekordu wys.: 7492 m.

Dwa razy miał w górach groźne wypadki, które jednak nie powstrzymały go po wyjściu ze szpitala od dalszej działalności górskiej: w 1955 na pn. ścianie Małego Jaworowego Szczytu w Tatrach oraz w 1957 w Alpach podczas akcji ratunkowej na Mont Blanc (wówczas zginął jego towarzysz Wawrzyniec Żuławski).Towarzyszami jego wypraw górskich byli m.in. Jan Długosz , Zbigniew Jaworowski, Jan Mostowski, Zbigniew Rubinowski, Lech Utracki. B. był instruktorem taternictwa (od 1951), potem starszym instruktorem (1955), zajmował się intensywnie szkoleniem tatern. (również na kursach instruktorskich i trenerskich) oraz organizacją takiego szkolenia. W 1951-69 był jednym z najbardziej aktywnych działaczy Koła Krak. i zarządu gł. Klubu Wys.

O swych wyprawach górskich B. pisał wielokrotnie w czasopismach "Wierchy" (1952-64), "Tat." (1956-78), "Poznaj Świat" (1961-68), "Alp. Journ." (1973), także w prasie codziennej. Jest autorem rozdziału Na jednej linie z Żuławskim w książce zbior. Burza nad Alpami (Wa. 1958, 1959).

Pisał też na różne in. tematy górskie, np. Tatrzańskie wyprawy zimowe ("Góry Wysokie" 1955), Próba nowej klasyfikacji w technice sztucznych ułatwień ("Tat." 1957), Najwyższe szczyty Polaków ("Wierchy" 1969), rozdz. o niebezpieczeństwach górskich w podręczniku Alpinizm (Wa. 1971, 1974), rozdz. o Pamirze w dziele W skałach i lodach świata (t. 4, Wa. 1971), Psychologiczne i społeczne aspekty niebezpieczeństwa w górach ("Zeszyty Nauk. AWF w Krakowie", nr 17, 1981).

Działalności górskiej Biela, w latach 1950-80 jednego z czołowych taterników i alpinistów pol., poświęcony jest rozdz. Bez laurów i medali w książce Krzysztofa Blautha: Cena rekordu (Wa. 1967).

---