Długosz Jan (1415 Brzeźnica, pow. radomszczański -
19 V 1480 Kraków, poch. w katedrze na Wawelu, a od 1880 na Skałce). Słynny pol.
historyk (kronikarz), kanonik krak. oraz sekr. i potem kanclerz biskupa krak.,
Zbigniewa Oleśnickiego. Uczestniczył w różnych pol. misjach dyplomatycznych i w
związku z tym jeździł m.in. przez Spisz na Węgry w 1440, 1469 i 1478. Ok. 1450
podobno D. "zdołał uspokoić zastawiony biskupowi krakowskiemu Spisz, zawarłszy
rozejm z kondotierem Giskrą".
D. jest autorem cennych prac rękopiśmiennych, pisanych po łac., a wydanych
drukiem dopiero pośmiertnie, m.in.: Vita s. Cunegundis (1471-74, pierwszy
druk po pol. w 1617, wiąże się to z Pieninami), Liber beneficiorum dioecesis
Cracoviensis (1470-80), tj. opis beneficjów kościelnych w Małopolsce, oraz w
12 księgach Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (1455-80), tj. (w
tłumaczeniu) Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, znane
też jako Historia Polonica (pierwsze druki po łac. w 1615 i 1711, a po
pol. w 1867 pt. Dzieje polskie). Księga I i II zostały wydane razem w
nowym przekładzie pol. (Wa. 1961). W księdze I znajduje się m.in.
Chorografia, tj. opis geograficzny ziem pol., zawierający rozdział:
Rzeka Wisła ze swymi dopływami; tu mamy jeden z
najstarszych opisów rzek wypływających z Tatr (Biały Dunajec, Czarny Dunajec z
dopływami i Poprad) oraz wzmianki o tych górach, np.: "tych zaś wierzchołki
zawsze są śniegiem pokryte, zwane zaś przez lud Tatry".W in. swym dziele,
Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, D. przekazał pol. tekst
testamentu szlachcica Wydżgi z Czorsztyna, z ok. 1250; dokument ten stanowi
najstarszy zachowany spisek do skarbów (»spiski).
