Głowacki Michał , pseud. Świętopełk (24 IX 1804
Janowice, pow. limanowski - 24 (nie 14 ) V 1846 Nowy Sącz).
Ksiądz, w 1842-46 wikary w Poroninie ,
jeden z organizatorów Chochołowskiego Powstania
. Do szkół uczęszczał gł. w Galicji, ale także na Słowacji w Koszycach.
Uczestniczył w konspiracji demokr.-patriot. już jako kleryk
we Lwowie. W czasie pobytu w Poroninie rozbudzał świadomość nar. u górali i
odegrał ważną rolę w konspiracji na Podhalu
przeciwko władzy austr., m.in.
w przygotowaniach do Chochołowskiego Powstania. Po upadku powstania (II 1846), w którym
bezpośrednio nie brał udziału, G. dostał się do więzienia w Nowym Sączu i tam
zmarł.
G. miał zamiłowania słowianofilskie, slawistyczne i
ludoznawcze, znał języki słowiańskie, korespondował m.in. z » Janem Kollárem
i » Pawłem Józefem
Szafarzykiem. W czasie swych wędrówek wakacyjnych spisywał pieśni i podania
lud., m.in. ukraińskie na Podolu i polskie na Podhalu. Dużo swych materiałów i
wiedzy użyczał do przygotowania zbiorów wydawanych przez in. autorów.
Pozostawił rękopis Moja podróż do Karpat (spisany w 1830), w którym opisuje swą wycieczkę odbytą w lipcu 1830,
jeszcze za studenckich czasów, przez Bukowinę
do Morskiego Oka i Zakopanego ; opublikował to w streszczeniu (z
cytatami) dopiero Juliusz Zborowski w 1955.
Spisane przez G. pieśni past. z Tatr
(zawarte we wspom. rękopisie) ogłosił już w 1838 (z pewnymi zmianami) » Żegota Pauli
. Zachował się też drugi rękopis G.: Dziennik podróży Pokarpackiej,
odbytej do Krakowa i jego okolicy przezemnie (wyjątki z niego podał
Zborowski w 1934).
Natomiast w 1843 G. jako pierwszy spisał w gwarze
opowiadanie podh., mianowicie o śpiących
rycerzach w Tatrach
. Opowiadanie to, Legenda o
Bolesławie Śmiałym, w mowie opowiedziana ludu, wydał W.A.Maciejewski (w:
Piśmiennictwo polskie, t. I, Wa. 1851), a w streszczeniu, pt. Opowieść
o królu Bolesławie, co śpi z wojskiem w Tatrach, opublikował też Stanisław
Eljasz-Radzikowski
(w: Powstanie Chochołowskie, Kr. 1911). Ponadto całe
to opowiadanie przedrukował Zborowski w 1955.
