Kollár Ján (29 VII 1793 Moszowce = Mošovce k.
Turczańskich Cieplic na Słowacji - 24 I 1852 Wiedeń, poch. w Pradze). Słow.
poeta, myśliciel, ewang. pastor w Budapeszcie, od 1849 prof. archeologii
słowiańskiej na uniw. wiedeńskim.
Pisał w języku czes. (jako przeciwnik separatyzmu językowego Słowaków), a
także po niemiecku.
Propagował ideę kulturalnego zjednoczenia Słowian, m.in. w swym poemacie
Sláwy dcera (W Budjně 1824, późniejsze zmienione wydanie jako Slávy
dcera, w pol. tłum. Córa Sławy ), w wierszu Slavian ("Zora" 1836)
oraz w rozprawie O literarnej vzájemnosti mezi kmeny a nářečími slavskými
("Hronka" 1836 i nast. wydania, też słow.: O literárnej vzájomnosti,
Br. 1954). Rozprawa ta wyszła również w rozszerzonym wydaniu książkowym po
niem.: Ueber die litterarische Wechselseitigkeit zwischen den verschiedenen
Stämmen und Mundarten der slavischen Nation (Pesth 1837 i Leipzig 1844). Pol.
przekłady powyższych utworów K. są dość liczne i ukazał się też jego Wybór
pism (Wr. 1954; oprac., obszerny wstęp i komentarze: Henryk Batowski);
zawiera pierwsze pełne pol. wydanie rozprawy O literackiej wzajemności między
różnymi szczepami i narzeczami narodu słowiańskiego, duże fragmenty Córy
Sławy i in. wiersze (m.in. pełny pol. tekst wiersza
Slavian, pt. Sławianin ), list Kollára pisany po pol. do J.
Siweckiego w Krakowie oraz wiersze poetów pol. o K. (m.in. Adama Asnyka ). K. korespondował również z » ks. Michałem Głowackim
. K. wydał też w 2 tomach duży
zbiór słowackich pieśni lud.: Národnie zpiewanky (W Budjně 1834-35, nowe
wyd. z omówieniem i komentarzami: Národnie spievanky, Br. 1953). Zbiór ten zawiera wiele
pieśni z Podtatrza , m.in. o tematyce
tatrz. i pasterskiej. Pieśni te są częściowo podobne do znanych z Podhala
.
Tatry we własnej twórczości K. występują przede wszystkim w jego poemacie
Slávy dcera, ale jedynie w znaczeniu symbolicznym, jako "kolebka Słowian"
lub "matka" ludu podtatrz. itp. W poezji K. wspomniany jest "Kriváň rohatý" i
"Lomnice štít lednatý", ale też raczej symbolicznie.
