| Piotrowski Kazimierz (Nie okreslony) |
| |
Piotrowski Kazimierz (1 III 1890 Krzeszowice k. Krakowa - 10 III 1962
Kraków). Taternik, alpinista, narciarz, lotnik sport., krytyk teatr., z zawodu
lekarz (UJ 1915), ginekolog i lekarz kolejowy w Krakowie.
W 1910-14 (będąc członkiem Klubu Kilimandżaro) należał do naczynniejszych
taterników, dokonując szeregu nowych przejść: pn. granią Żabiego Mnicha (w
1910), granią Śnieżnych Turni (1910), pd. ścianą Małego Lodowego Szczytu (1912)
i...
|
|
| Piotrowski Tadeusz (Nie okreslony) |
| |
Piotrowski Tadeusz (1 I 1940 Kołki na Wołyniu - 10 VII 1986 w Karakorum).
Taternik i alpinista, mgr ekonomii (Politechn. Szczecińska).
Rozpoczął działalność tatern. w 1964, a już od 1968 przechodził nowe drogi
lub dokonywał pierwszych wejść zim. na ścianach Kazalnicy Mięguszowieckiej,
Nawiesistej Turni, Młynarczyka i Galerii Gankowej.
W 1971-86 był jednym z czołowych alpinistów pol., dokonując w lecie i w zimie
w różnych...
|
|
| Pióro (Nie okreslony) |
| |
Pióro (ok. 960-1130 m). P. Długi pas skał wśród lasu na pn.-wsch.
stokach Nosala, nad Olczyską Doliną. U dolnego końca owego pasa skał sterczy
igła skalna » Baba.Nazwa Pióro zapewne pochodzi od kształtu.
|
|
| piryt (Nie okreslony) |
| |
|
|
| Pisana Hala (Nie okreslony) |
| |
Pisana Hala, dawniej także Pisanka. P. Jedna z dawnych hal past. w
Kościeliskiej Dolinie, w jej środk. części, między Pośrednią Kościeliską Bramą
(Bramą Kraszewskiego) a Wyżnią Kościeliską Bramą (Raptawicką Bramą). Dzieliła
się na Niżnią Pisaną Halę (z szałasami nad zach. brzegiem Kościeliskiego Potoku)
i Wyżnią Pisaną Halę (z szałasami pod stokami Saturna, na tzw. Polance).
P.H. obejmowała pn.-wsch. stoki...
|
|
| Pisana Jaskinia (Nie okreslony) |
| |
Pisana Jaskinia (ok. 1023 m), dawniej Jaskinia pod Pisaną lub Jaskinia
Wodna pod Pisaną. P. Duża jaskinia w Kościeliskiej Dolinie w Pisanej
Skale (dług. korytarzy ok. 450 m). U podnóża Pisanej Skały znajduje się gł.
otwór P.J., z którego wypływa strumień (tzw. Wypływ spod Pisanej) wpadający
zaraz do Kościeliskiego Potoku, a niegdyś uważany błędnie za źródło Czarnego
Dunajca.
Wypływ spod Pisanej jest zapewne podziemnym...
|
|
| Pisana Polana (Nie okreslony) |
| |
Pisana Polana (ok. 1010-1100 m). P.Duża polana w Kościeliskiej
Dolinie nad Kościeliskim Potokiem, między Pośrednią Kościeliską Bramą (Bramą
Kraszewskiego) a wylotem Wąwozu Kraków, tuż na pn.-zach. od tego ostatniego.
P.P. należała dawniej do » Pisanej Hali.
Dzieli się na dwie części: Niżnia Pisana Polana (ok. 1010-1030 m), leżąca nad
zach. brzegiem Kościeliskiego Potoku, oraz Wyżnia Pisana Polana (ok. 1010-1100
m), po...
|
|
| Pisana Skała (Nie okreslony) |
| |
Pisana Skała (ok. 1040 m). P.Skała po wsch. stronie Kościeliskiej
Doliny, zaraz na pd. od wylotu Wąwozu Kraków i bezpośrednio nad Kościeliskim
Potokiem. Wypływa z niej ( na wys. 1023 m), z Pisanej Jaskini (Wodnej pod
Pisaną), strumień zwany Wypływem spod Pisanej, który zaraz wpada do
Kościeliskiego Potoku. Zob. też Pisana Jaskinia.
Nazwa Pisanej Skały pochodzi zarówno od » Pisanej Hali jak i od licznych
napisów na owej...
|
|
| Pisaniarski Potok (Nie okreslony) |
| |
Pisaniarski Potok (ok. 1350-ok. 1010 m). P. Pr. dopływ
Kościeliskiego Potoku. Płynie spod Upłazkowej Przełączki głównym korytem
Pisaniarskiego Żlebu, przecina Wyżnią Pisaną Polanę i wpada do Kościeliskiego
Potoku nieco poniżej wylotu Wąwozu Kraków.
|
|
| Pisaniarski Wodospad (Nie okreslony) |
| |
Pisaniarski Wodospad. P. Niewielki wodospad (wys. ok. 2,5 m) w
środk. biegu Pisaniarskiego Potoku na wys. ok. 1150 m, nad Pisaną Polaną w
Kościeliskiej Dolinie.
|
|
| Pisaniarski Żleb (Nie okreslony) |
| |
Pisaniarski Żleb (ok. 1150-1580 m). P. Wybitny długi żleb ciągnący
się z Wyżniej Pisanej Polany w Kościeliskiej Dolinie w górę ku wsch. pod
Upłazkową Przełączkę. Żlebem tym płynie Pisaniarski Potok.
|
|
| Pisaniarskie Zdziary (Nie okreslony) |
| |
Pisaniarskie Zdziary (1687 m). P.Grzbiet po pn. stronie górnej
połowy Pisaniarskiego Żlebu, ku któremu opada urwistymi skałami. Ciągnie się od
Upłazkowej Przełączki ku pn.-zach. w kierunku Organów.
|
|
| Pisarzewska Stanisława Tomasza (Nie okreslony) |
| |
Pisarzewska Stanisława Tomasza (7 III 1857 Warszawa - 16 II 1941 tamże,
poch. na cment. Parafii św. Bonifacego na Czerniakowie). Nauczycielka,
działaczka oświat., autorka podręczników szkolnych do tajnego nauczania pod
zaborem rosyjskim. Za swą działalność i podręczniki była więziona przez władze
carskie.
Była podobno miłośniczką Tatr i turystyki, ale konkretnie wiadomo jedynie o
jej uczestnictwie (przypadkowym) w zim. wyprawie »...
|
|
| piszczałka (Nie okreslony) |
| |
piszczałka (rzadziej fujarka). Instrument dęty, wygląda jak znane i z
nizin fujarki, tj. stanowi rurkę z kory, zwykle wierzbowej, jaworowej lub
jesionowej, a czasem z jarzębiny, długości od ok. 15 do ok. 50 cm, z wsuniętą
wewnątrz wciętą zatyczką i wyciętymi otworkami bocznymi. Bywały p. pojedyncze i
podwójne (dwoiste). Te ostatnie były znane prawdopodobnie tylko u stóp Tatr.
Granie na piszczałkach górale nazywali piskaniem. P. wyszła z...
|
|
| Pitoń Józef (Nie okreslony) |
| |
Pitoń Józef (1 VIII 1932 Kościelisko). Nauczyciel i instruktor wychowania
fiz. (krak. AWF), działacz w podh. ruchu regionalnym (zwł. w podh. zespołach
artyst.), przewodnik tatrz. (od 1963), instruktor narc. i tatern., ratownik
Grupy Tatrz. GOPR (od 1967).
W 1958-69 pracował w Wojsk. Ośrodku Szkoleniowym na Groniku jako instruktor
wychowania fiz. i przewodnik tatrz., potem w Zakopanem w Ośrodku Rehabilitacji
Dzieci i Młodzieży jako instruktor...
|
|
| plakaty (Nie okreslony) |
| |
plakaty. Pierwsze pol. plakaty artyst. o tematyce tatrz. i podtatrz.
pojawiły się pod koniec XIX w. W 1896 plakat zatytułowany Panorama Tatry
reklamował w Warszawie wystawę wielkiej malowanej panoramy pod takim
tytułem. Autorami plakatu byli malarze Włodzimierz Tetmajer i Władysław
Wankie.
Jeden z pierwszych pol. plakatów teatr. wykonał Apolinary Kotowicz w 1898 dla
Krak. Teatru Miejskiego; plakat ten reklamował sztukę Sydona...
|
|
| planowanie przestrzenne (Nie okreslony) |
| |
planowanie przestrzenne jest to opracowywanie planów zagospodarowania
przestrzennego określonych obszarów pod kątem obecnych i przyszłych
wszechstronnych potrzeb ich mieszkańców, z uwzględnieniem interesów
ogólnokrajowych i terenów sąsiednich; równocześnie z dbałością o racjonalne
gospodarowanie zasobami przyrody, o ochronę krajobrazu i środowiska naturalnego,
a także o ochronę zabytkowych dzieł rąk ludzkich.
P.p. może dotyczyć...
|
|
| plany zagospodarowania Podtatrza (Nie okreslony) |
| |
plany zagospodarowania Podtatrza.
W Polsce.
Najwcześniejsza działalność w tym zakresie jest omówiona pod hasłem
»planowanie przestrzenne; dotyczy głównie Zakopanego. Dalszą taką działalność w
latach międzywoj. podjęły: w 1934-37 Biuro Planowania Regionalnego Podhala i
Beskidu Zachodniego, w 1936-39 Biuro Planowania Regionalnego Ziem Górskich (jako
organ Związku Ziem Górskich), w 1937-39 Biuro Regionalnego Planu Zabudowania...
|
|
| plany zagospodarowania Tatr (Nie okreslony) |
| |
plany zagospodarowania Tatr.
Tatry Polskie.
Już przed I wojną świat. dyskutowano nad zagospodarowaniem Tatr Pol., zwł.
pod kątem ich ochrony, i nawet proponowano wtedy utworzenie parku nar., ale
właściwego planu nie opracowano. Zresztą zarówno przed I wojną świat., jak i w
początkach okresu międzywoj. poświęcano na ogół więcej uwagi planowaniu dla
Zakopanego i Podtatrza bez Tatr, gdyż uważano wtedy, że zagospodarowanie Tatr...
|
|
| platforma (Terminologia) |
| |
W taternictwie
oznacza płaskie i poziome lub lekko pochyłe miejsce w ścianie skalnej, w żlebie lub na grani; rodzaj małego, dość regularnego tarasu; płaśń. Może być skalna, piarżysta, trawiasta. Mała platforma
to platforemka.
|
|
| Plávka Andrej (Nie okreslony) |
| |
Plávka Andrej (18 XI 1907 Sielnica Lipt. - 11 VII 1982 Bratysława). Słow.
prozaik, poeta i publicysta, w 1969-82 prezes Związku Pisarzy Słowackich.
Od 1928 wydał wiele zbiorów swych wierszy, opiewających m.in. krajobrazy
lipt. i tatrz., np. Tri prúty Liptova (Ma. 1942), Liptovská píštala
(Br.1957), Kosodrevie (Br.1958), Palmy a limby (Br.1961),
Sto dolín, sto vrškov (Br.1965), Testament (Br.1972), a...
|
|
| plecak (Nie okreslony) |
| |
|
|
| pleń (Zwierzęta) |
| |
Skupienie drobnych, ok. 0,5 cm długich gąsieniczek muchy pleniówki
(Lycoria militaris, dawniej Sciara), zwanej też ziemiórką. Gąsieniczki te
pozlepiane razem, tworząc czasem do metra długą wielowarstwową kolumnę, wędrują
cienistymi leśnymi miejscami. Są barwy szaropopielatej z czarnymi główkami. Z
pojawieniem się plenia w Tatrach, zresztą dość rzadkim, związali starzy górale
różne wierzenia i podania, dotyczące urodzajów,...
|
|
| Plesník Pavol (Nie okreslony) |
| |
Plesník Pavol (14 III 1920 Golianovo, okres Nitra). Słow. geograf (UK w
Bratysławie 1944), prof. nadzw. 1965 i zwycz. 1972 (tamże). Zajmował się
geografią fiz., zwł. biogeografią, m.in. piętrami roślinności i górną granicą
lasu w różnych górach Słowacji i także w in. krajach. Od 1974 przewodniczący
Państw. Rady Ochrony Przyrody przy Min. Kultury w Słowacji.
Wśród jego licznych prac nauk. wiele dotyczy lasów w Tatrach, np.: K...
|
|
| pleszczotka górska (Nie okreslony) |
| |
pleszczotka górska. (Biscutella laevigata ), z rodziny Krzyżowych
(Cruciferae ). Niewysoka, do 25-30 cm roślina, o podługowatych listkach
przyziemnych w różyczce, brzegiem zatokowo wykrawanych, wierzchem szczecinkowato
owłosionych, łodygowych mniejszych, ku górze malejących, nielicznych. Kwiaty
drobne, żółte, na szczycie łodygi, łuszczynka charakterystyczna: płaska złożona
z dwóch okrągławych komór połączonych bokiem, o...
|
|
| Pleszowski Jędrzej (Nie okreslony) |
| |
Pleszowski Jędrzej lub Andrzej (ok. 1810 - 23 V
1876 Bielany k. Kęt). Ksiądz kat., od 1852 do 1876 proboszcz w Bielanach. Był
zapalonym turystą i wielkim miłośnikiem Tatr, dokąd urządzał corocznie wycieczki
od ok. 1853. Znajomi nazywali go Królem Tatr lub Królem Tatrzańskim. Po Tatrach
chodził m.in. z ks. Józefem Stolarczykiem; byli razem na Bystrej, Czerwonych
Wierchach, Koszystej, Krzyżnem, Zawracie, Polskim Grzebieniu,...
|
|
| pliszka górska (Zwierzęta) |
| |
pliszka górska (Motacilla cinerea), z rodziny pliszkowatych
(Motacillidae). Niewielki ptaszek o uderzająco wydłużonym ogonku, którym nieustannie
potrząsa przysiadając. Na grzbiecie jest ubarwiona popielato, od strony
brzusznej żółtawo, samce mają czarne podgardle. Żyje nad wodami tatrz., często
nawet nad zupełnie małymi potoczkami, żywi się drobnymi owadami. Na zimę odlatuje, ale wraca wczesną
wiosną, niekiedy już w marcu....
|
|
| Pluciński Jan (Nie okreslony) |
| |
Pluciński Jan (13 IV 1897 Jurgów, Spisz - 2 XI 1982 Nowy Targ). Pol.
góral z Jurgowa, nauczyciel, działacz spisko-orawski, krajozn. i w dziedzinie
ochrony zabytków, przewodnik tatrz.
Pochodził z jurgowskiej rodziny góralskiej o silnym poczuciu swej narodowości
polskiej. Do szkoły podst. z nauką w języku węg. uczęszczał w Jurgowie, do
gimnazjum w Krakowie i Nowym Targu, w 1915-18 służył w wojsku austr., w 1918-20
w Wojsku Pol. w Kompanii...
|
|
| pluskwiaki (Zwierzęta) |
| |
Nadrząd owadów uskrzydlonych, niekiedy o skrzydłach zanikłych lub
przekształconych. Wiele p. jest szkodliwych, ale są i pożyteczne, np.
Periclus bioculatus, niszczyciel stonki. Do p. należą znienawidzone przez
ogrodników i hodowców kwiatów, liczne gatunki mszyc (Aphidoidea), z
których np. ochojnik czyli smrekun żółty (Sacchiphantes abietis) i s.
zielony (S. viridis) wywołują szyszeczkowate wyrośla na gałązkach...
|
|
| pluskwica europejska (Nie okreslony) |
| |
pluskwica europejska (Cimicifuga europaea ), z rodziny
Jaskrowatych (Ranunculaceae ). Pokaźna, do 2 m wysoka roślina, o dużych
dwu- lub trzykrotnie pierzastosiecznych liściach i wielkim, groniastym,
rozgałęzionym i nieco przewieszającym się kwiatostanie. Kwiaty drobne
zielonkawobiaławe. Cała roślina o nieprzyjemnym zapachu, stąd pochodzi jej
nazwa.Występuje na każdym podłożu, ale jest dość rzadka, jedynie w Tatrach
Bielskich...
|
|
