| Giżycka Bronisława (Ludzie) |
| |
Giżycka Bronisława z Jankiewiczów (ok. 1867 na
Podolu - 16 VIII 1921 Zakopane), żona ziemianina z Podola, matka » Jerzego Giżyckiego, teściowa » Edwarda
Ligockiego. Miłośniczka podtatrz. kultury lud., kolekcjonerka okazów sztuki
ludowej. W Zakopanem bywała z dziećmi co najmniej od 1899 i później zamieszkała
tam na stałe (od 1912?), ale wybuch I wojny świat. zastał ją we Francji, skąd
przeniosła się do Szwajcarii, a do Zakopanego wróciła...
|
|
| Giżycka Krystyna (Ludzie) |
| |
Giżycka Krystyna , z domu Skarbek, po II wojnie
świat. Christine Granville (1915 Warszawa - 15 VI 1952 Londyn), żona » Jerzego Giżyckiego. Narciarka, w czasie II
wojny świat. agentka wywiadu bryt. i kurier tatrz.
W latach 1930. uprawiała narciarstwo w Zakopanem i Tatrach, także
taternictwo, zdobyła tytuł Miss Nart Zakopanego. Uczestniczyła w konkursie o
tytuł Miss Warszawy.
W 1937 poślubiła » Jerzego Giżyckiego i wyjechała z nim...
|
|
| Giżycki Jerzy (Ludzie) |
| |
Giżycki Jerzy (18 V 1889 Wróblowce k. Kamieńca
Podolskiego - ok. 1960 w Kanadzie), syn » Bronisławy Giżyckiej, brat Olimpii, żony »
Edwarda Ligockiego, mąż » Krystyny
Giżyckiej. Literat, publicysta, podróżnik, z wykształcenia agronom (studia w
Krakowie, Brukseli, Hohenheim i Halle do 1914), w młodych latach narciarz i
taternik.
W Zakopanem był po raz pierwszy w 1899 lub wcześniej (z
Chabówki jeszcze nie było kolei), a w 1908-14...
|
|
| gleby (Geologia) |
| |
Powstały w Tatrach na dwóch odmiennych typach skał:
na wapieniu (właściwiej: na skałach
osadowych zawierających węglany wapnia) i na granicie (właściwiej: na skałach krystalicznych oraz osadowych i metamorficznych nie zawierających węglanu
wapnia, np. kwarcyt i piaskowiec). Pierwsze są g. alkalicznymi
(zasadowymi), ciepłymi, drugie - kwaśnymi, zimnymi. Pod względem biologicznym
dzielą się g. tatrz.. na leśne, łąkowe i skałę z piargami....
|
|
| gleby poligonalne (Geologia) |
| |
gleby poligonalne (teksturalne lub komórkowe). Tworzą
wieloboki pięcio- lub sześcioboczne, ograniczone szczelinami; powstają w
materiale jednolitym, drobnoziarnistym (muł, glinka, iły) nasyconym wodą, jako skutek zamarzania i
tajania, przy udziale wiatru będącego
czynnikiem przyspieszającym parowanie. Gleby te tworzą się w strefach polarnych
i tam wieloboki mają powierzchnię wypukłą - ale powstają także w strefie
umiarkowanej i ciepłej, i...
|
|
| gleby strukturalne (Geologia) |
| |
Tworzą się tylko w klimatach zimnych: w okolicach
podbiegunowych i wysoko w górach, na terenach płaskich, wskutek kolejnego
zamarzania i odmarzania gleby o niejednakowym i różnej wielkości materiale,
złożonym np. ze żwiru, kamyków większych i mniejszych, iłu, glinki, piasku itp. i nasyconym wodą.
Przez przemieszczanie się na skutek działania mrozu tego materiału gleby takie
przyjmują różne formy, np. gleby wieńcowe, oktagonalne, owalne,...
|
|
| gleczer (Nie okreslony) |
| |
gleczer . W XIX -wiecznej literaturze pol.: » lodowiec (z niem.
Gletscher ).
|
|
| Gliczarowskie Pasmo (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gliczarowskie Pasmo , także Bukowińskie Pasmo, Pasmo
Bukowiny, Pasmo Galicowej Grapy.
Pasmo wzniesień ograniczające Poroniński
Rów (część Podtatrzańskiego Rowu) od pn. Ciągnie się od Poronina (nad rzeką Biały Dunajec) ku wsch. po wieś Białkę Tatrz. (nad rzeką Białką). Dług. G.P.
ok. 8 km. Gł. wzniesienia: Galicowa Grapa (982 m), Koślowa Grapa, Grzechów
Wierch (960 m), Dziadkówka (997 m).
Grzbiet G.P. opada stromo ku pd.,...
|
|
| Gliczarowskie Pogórze (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gliczarowskie Pogórze
Szerokie i długie pogórze, które od grzbietu » Gliczarowskiego Pasma obniża się łagodnie ku
pn. między rzekami Biały Dunajec i Białka, w kierunku Nowotarskiej Kotliny.
|
|
| Gliński Kazimierz (Ludzie) |
| |
Gliński Kazimierz (13 VI 1850 Wasylówka, gub.
kijowska - 1 I 1920 Nałęczów). Poeta, powieściopisarz, dramaturg, komediopisarz,
publicysta, w 1882-1914 w Warszawie.
W jego obfitej twórczości lit. jest wiersz Gawęda góralska ("Ruch
Lit." 1875, nr 50 i "Biesiada Lit." 1883, nr 383) oraz poemat opisowo-liryczny
Wspomnienie Tatrów (Wa. 1890), którego fragmenty drukował już od 1878 w
czasopismach.
|
|
| glony (Nie okreslony) |
| |
glony (Algae ) czyli algi, zwane też, zwł. dawniej, wodorostami.
Rośliny niższe, żyjące samożywnie w wodzie lub wilgotnym środowisku. Do g.
zalicza się różne gromady i klasy państwa roślinnego: złotowiciowce
(Chrysophyceae ), sinice (Cyanophyta ), okrzemki (Diatomeae
), zielenice (Chlorophyta ), brunatnice (Phaeophyta ),
bruzdnice (Peridineae ), krasnorosty (Rhodophyta ), sprzężnice...
|
|
| Gluziński Tadeusz (Ludzie) |
| |
Gluziński Tadeusz (30 VI 1888 Kraków - 7 II 1940
Budapeszt), syn prof. med. Antoniego Gluzińskiego, brat Janiny, żony Kornela Makuszyńskiego. Dr filozofii i praw,
adwokat, publicysta, literat, polityk, taternik.
Okres I wojny świat. spędził w Zakopanem, a potem co roku
bywał na Podhalu i w Tatrach. Wraz z ojcem figuruje na karykaturze wykonanej
przez Kazimierza Sichulskiego, a będącej
pierwotnie własnością Stanisława Karpowicza...
|
|
| Gluziński Tomasz (Ludzie) |
| |
Gluziński Tomasz (18 X 1924 Lwów - 3 V 1986 Zakopane,
poch. na starym cment.). Poeta, trener narciarstwa zjazdowego w Zakopanem od 1948. W czasie II wojny świat. w
AK.
Od 1958 ogłaszał swe wiersze w almanachach, czasopismach i licznych własnych
zbiorkach. W jego twórczości poetyckiej nieraz przewijają się wątki tatrz. i
podtatrz., np. w zbiorku Wiersze (Wa. 1964) oraz w wierszu Mandat
w zbiorku...
|
|
| Gładka Przełęcz (Przełęcze) |
| |
Gładka Przełęcz ; Przejście przez G.P. było od
dawna znane góralskim pasterzom i myśliwym. Pierwsze znane przejście tur.: Albrecht Sydow i przewodnik w 1827. TT w 1889
zbudowało nową ścieżkę z Doliny Pięciu Stawów Pol. przez G.P. na Zawory i przez
wiele lat była ona znakowana (obecnie przejście jest zakazane). Pierwsze
przejście zimą (na nartach): Julia Zembatowa i Józef Lesiecki w 1910. Przez G.P. często
przechodzi zwierzyna, np. na...
|
|
| Gładki Wierch (Szczyty) |
| |
Gładki Wierch;
Pierwsze
znane wejście tur.: Teodor Eichenwald , Ferdynand Rabowski oraz przewodnicy Jan Bachleda-Tajber i Wojciech Tylka-Suleja w 1902. Pierwszy
na G.W. w zimie był Józef Grabowski z
towarzyszami w 1912.
Nazwa G.W., podobnie jak Gładkiej Przełęczy , pochodzi od zbocza
zwanego Gładkie
.
|
|
| Gładkie (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gładkie (-go). Nazwa ta występuje w kilku miejscach w
Tatrach i także na Podhalu (np. na Gubałówce ).
Zawsze oznacza stosunkowo równe (gładkie) trawiaste zbocze, nigdy zbocze
skaliste, ani skały. Jedno Gładkie znajduje się popod Gładką Przełęczą po stronie Doliny Pięciu Stawów Polskich
.
|
|
| Gładkie Jaworzyńskie (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gładkie Jaworzyńskie; Zbocze to jest od dołu
podcięte urwistymi skałami, w których (patrząc z dołu) z prawej strony i wysoko
w górze znajduje się wylot Magurskiej Jaskini
.
Nazwa G.J. jest czasem używana mylnie dla Jaworzyńskich Turni lub Jaworzyńskiej Czuby .
|
|
| Gładkie Upłaziańskie (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gładkie Upłaziańskie; Trawiaste zbocze na pn. i
pn.-zach. stokach Upłaziańskiej Kopy (1796
m), ponad zwartą kosodrzewiną . Ku wsch.
dochodzi na sam grzbiet długiego pn.-zach. ramienia Ciemniaka w Czerwonych Wierchach .
G.U. było niegdyś pastwiskiem dawnej Hali
Upłaz i stąd nazwa. Na mapach nieraz przesuwano mylnie nazwę G.U. na Upłaziańską Kopę .
|
|
| Gładysz Mieczysław (Ludzie) |
| |
Gładysz Mieczysław (9 VII 1903 Gołonóg k. Dąbrowy
Górniczej - 12 X 1984 Kraków).
Etnograf, muzeolog, dyr. Muzeum w Gliwicach (1945-52) i Bytomiu (1952-60),
kier. Zakładu Etnografii IHKM PAN w Krakowie (od 1954), prof. UJ (1951-73),
jeden z gł. inicjatorów i organizatorów Międzynar. Komisji do Badań Kultury Lud. w
Karpatach i na Bałkanach (od 1960 czł. jej prezydium). Autor ponad stu prac,
gł. z dziedziny kultury lud. Śląska i Karpat...
|
|
| głaz (Nie okreslony) |
| |
głaz lub głoz. W gwarze podh.: duży płaski kamień lub skała,
łupek, płyta skalne, skrzyzal. Jedna z dróg wiodących na Mięguszowiecki
Szczyt, Droga po Głazach, tak się nazywa, bo jeden jej odcinek prowadzi po
wielkich płytach skalnych.
|
|
| Głazek (Ludzie) |
| |
Głazek (rodzina). W dwu
pokoleniach tej rodziny jest pięciu taterników
, z których trzej to równocześnie alpiniści (jeden także himalaista), dwóch
to speleolodzy, a trzej to naukowcy (jeden z nich, Jerzy jest autorem licznych
prac tatrz.). Są to bracia » Jerzy (ur.
1936, geolog) i » Kazimierz (ur. 1939,
matematyk). Synami Jerzego G. są » Stanisław
(ur. 1957, fizyk) i » Grzegorz (ur. 1960, też fizyk), a synem
Kazimierza G. jest »...
|
|
| Głazek Andrzej (Ludzie) |
| |
Głazek Andrzej (23 IV 1963 Wrocław), syn » Kazimierza Głazka , matematyka.
Taternik , anglista (Uniw. Wrocł. 1987).
Turystykę tatrz. uprawiał od dzieciństwa, taternictwo od 1977 latem i zimą, gł.
z ojcem, przechodząc też nowe drogi.
|
|
| Głazek Grzegorz (Ludzie) |
| |
Głazek Grzegorz (15 XII 1960 Warszawa), syn » Jerzego Głazka , geologa.
Taternik , fizyk (UW 1985). Turystykę
tatrz. uprawiał od dzieciństwa, taternictwo od 1977 (zimą od 1980), początkowo
m.in. z ojcem i bratem Stanisławem .
Przeszedł w Tatrach szereg nowych dróg.
Pisywał w "Tat." (1988, 1989) na tematy tatern. Współred. (z Ziemowitem J.
Wirskim) i gł. autor przewodnika zbior. Najciekawsze wspinaczki skalne Tatr Polskich (Wa. 1989)....
|
|
| Głazek Jerzy (Ludzie) |
| |
Głazek Jerzy (10 VII 1936 Warszawa), brat » Kazimierza Głazka .
Geolog, speleolog, taternik . Szkołę
podst. ukończył w Bukowinie Tatrz . (1949),
studia geol. na uniw. we Wrocławiu i Warszawie (1959).
Zajmuje się geologią i zjawiskami krasowymi , opublikował z tego
zakresu ponad 200 prac i notatek w czasopismach i in. publikacjach pol. i zagr.,
w tym ponad 40 z terenu Tatr
, np. Budowa geologiczna...
|
|
| Głazek Kazimierz (Ludzie) |
| |
Głazek Kazimierz (20 II 1939 Warszawa), brat geologa
» Jerzego Głazka .
Taternik , alpinista, speleolog,
matematyk, od 1962 pracownik Uniw. Wrocł. (dr tamże 1969), autor ok. 40
publikacji nauk.
Taternictwo uprawiał od 1957 (m.in. z bratem Jerzym),
przechodził drogi ekstremalne na Mnichu ,
Kazalnicy , Galerii Gankowej , Łomnicy i Pośredniej Grani , dokonał szeregu wejść
nowymi drogami, np. na Zadnim Mnichu , Cubrynie , Koprowym...
|
|
| Głazek Stanisław (Ludzie) |
| |
Głazek Stanisław (29 V 1957 Wrocław), syn » Jerzego Głazka , geologa.
Taternik , alpinista, fizyk teoretyk
(studia na UW 1980, dr 1984, doc. 1986). Od 1986 ogłosił kilkanaście prac z
teorii jądra atomowego i cząstek elementarnych w publikacjach pol. i
zagranicznych.
Turystykę tatrz. uprawiał od dziecka, taternictwo od
1974 (zimą od 1977), przechodząc szereg nowych dróg w lecie (m.in. ze swym
bratem Grzegorzem...
|
|
| Głęboka Dolina (Doliny) |
| |
Głęboka Dolina; Nazwa G.D. pochodzi od jej dolnej, głęboko wciętej
części. Nazwą G.D. jest czasem mylnie oznaczana Dolina Parzychwost , i na odwrót Głęboką
Dolinę nazywa się błędnie Doliną Parzychwost.
|
|
| Głęboka Woda (Woda) |
| |
Głęboka Woda ; G. W.
jest na prawie całej swej długości ciekiem okresowym, a jedynie na odcinku od
wys. ok. 1100 do ok. 1030 m ma zwykle wodę w swym łożysku.
Nazwa G.W. pochodzi od Głębowca , którym płynie.
|
|
| Głęboki Potok (Woda) |
| |
Głęboki Potok; Nazwą G.P. jest czasem
błędnie oznaczany potok Parzychwost , i na
odwrót.
|
|
| Głęboki Potok (Terminologia) |
| |
Głęboki Potok; Na Podtatrzu i w Tatrach jest kilka strumieni o takiej
nazwie (zob. pod osobnymi hasłami).
Nazwa G.P. nie pochodzi od głębokości wody (wszystkie
potoki o takiej nazwie na Podtatrzu i w Tatrach są stosunkowo płytkie), lecz od
tego, że płyną żlebami lub dolinami, które są głęboko wcięte w otaczające je
stoki. Zresztą nazwy tych potoków pochodzą czasem nawet wprost od nazw owych
żlebów czy dolin. Podobne jest...
|
|
|
