| nornica ruda (Zwierzęta) |
| |
Gryzoń, jeden z
najliczniej występujących w tatrz. piętrach lasu i kosodrzewiny. Futerko na grzbiecie ma
rude, po bokach szaropopielate, na brzuszku i piersiach białe. Żywi się
nasionami, młodymi pędami i pączkami, bulwami i cebulkami roślinnymi. Jest
większa niż ten sam gatunek niżowy. Podchodzi do wys. 2000 m
npm.
|
|
| Nosal (Nie okreslony) |
| |
Nosal (1206, 1206 m). P.Lesisty, uwieńczony urwistymi skałami
regiel wznoszący się nad Bystrem i Kuźnicami w Zakopanem, między Doliną Bystrej
a Olczyską Doliną.
Dawniej na wapiennych skałach N. rosły obficie szarotki, które zostały mocno
wyniszczone przez niekulturalnych turystów i chciwych na nielegalny zarobek
górali, przy czym nie obeszło się bez śmiertelnych wypadków, gdyż przepaściste
skały N. są b. kruche. Na skałach...
|
|
| Nosalem, Polana pod (Nie okreslony) |
| |
Nosalem, Polana pod (ok. 920-955 m). P. Duża, pochyła polana u
dołu pn. stoków Nosala, schodząca aż do domów na Bystrem i ul. Oswalda Balzera w
Zakopanem.Popularne boisko narc. z kilkoma wyciągami narc. i dolną stacją
wyciągu krzesełkowego na Nosal oraz dolną częścią i metą toru slalomowego na
Nosalu. Jest tu także meta zawodów lotniarskich, urządzanych na
Nosalu.
|
|
| Nosalowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Nosalowa Przełęcz (1101, 1103 m), błędnie Przełęcz Obłaz. P.
Między Nosalem a Nieborakiem. Przez przełęcz tę prowadzi z Kuźnic znakowany
szlak na Nosal. Przechodzi też przez nią nartostrada z Gąsienicowej Hali do
Kuźnic.
|
|
| Noskiewicz Jan (Nie okreslony) |
| |
Noskiewicz Jan (8 X 1890 Sanok - 27 VIII 1963 Warszawa, poch. w
Rembertowie). Zoolog (entomolog i zoogeograf), wybitny specjalista grupy
żądłówek (Aculeata) z rzędu błonkówek (Hymenoptera). Docent Uniw.
Lwow. (od 1937), prof. Uniw. Wrocł. (1946-63). Autor licznych prac nauk., m.in.
Przyczynek do znajomości fauny żądłówek Tatr Polskich ("Kosmos" 45,
1920); jest to w tej dziedzinie praca pionierska.
Lit. - "PSB" 23, 1978...
|
|
| Noskowski Zygmunt (Nie okreslony) |
| |
Noskowski Zygmunt (2 V 1846 Warszawa - 23 VII 1909 tamże). Kompozytor,
dyrygent, krytyk muzycz., pedagog, prof. Konserw. w Warszawie.
W 1861 był po raz pierwszy w Zakopanem i Tatrach (przy Morskim Oku). Potem
bywał tam wielokrotnie chodząc w Tatry na wycieczki m.in. z Tytusem
Chałubińskim.Wśród jego licznych kompozycji są też utwory związane z Tatrami i
Podtatrzem. Z utworów ork. są to: uwertura koncert. Morskie Oko (1875),
obraz...
|
|
| Novák František Antonín (Nie okreslony) |
| |
Novák František Antonín (20 X 1892 - 17 XII 1964). Czes. botanik, prof.
uniw. w Pradze. Autor licznych nauk. i pop.-nauk. publikacji bot., głównie z
terenu Czech i Słowacji.
Z jego prac Tatr i Pienin dotyczą: Monografická studie o Dianthus
plumarius (L.) ("Věst. Král. České Společ. Nauk", třida II, 1923),
Květena našich skal ("Naší Přírodou" 1, 1937-38), Nejkrásnější
rostliny našeho státu (tamże),...
|
|
| Novák Vítězslav (Nie okreslony) |
| |
Novák Vítězslav, do 1892 używał imienia Viktor (5 XII 1870 Kamenice nad
Lipou, okres Pelhřimov - 18 VII 1949 Skuteč, okres Chrudim). Wybitny czes.
kompozytor, od 1909 prof. Konserw. w Pradze, taternik, alpinista.
Po Tatrach chodził dużo, po raz pierwszy w 1897, po raz ostatni był ok. 1932
(na Rysach i Osterwie). Przez szereg lat oprócz turystyki uprawiał też
taternictwo (jako jeden z pierwszych czes. taterników), gł. w 1900-06.
W...
|
|
| Nové Obzory (Nie okreslony) |
| |
"Nové Obzory", podtytuł od t. 4: Spoločenskovedný sborník východného
Slovenska. Wydawca: Múzeum Slovenskej republiky rád v Prešove. Rocznik
wychodzący od 1959 (w 1980 t. 22).Zasadniczo ogłasza prace nauk. i recenzje
dotyczące wsch. Słowacji, a więc także Spisza oraz Tatr Biel. i Wys., ale nieraz
i pozostałej części Tatr i Podtatrza Słow. (Liptowa i nawet Orawy).Redaktorzy:
Imrich Sedlák (1959-69), Štefan Pažur (1970-72), Mária...
|
|
| Nový Liptov (Nie okreslony) |
| |
"Nový Liptov". Słow. tygodnik regionalny, ukazujący się w Mikułaszu Lipt.
w 1960-67 i w I poł. 1968. Powstał z połączenia trzech czasopism lipt.: "Tvárou
k dedine" (w Rużomberku), "Nová dedina podtatranská" (w Mikułaszu Lipt.) i
"Horný Liptov" (w Gródku Lipt.). Zawierał wiadmości z Liptowa, głównie
bieżące.Kontynuacją tego tygodnika od 10 VII 1968 stał się tygodnik »
"Liptov".
|
|
| Nowa Dolina (Nie okreslony) |
| |
Nowa Dolina, błędnie Nowy Żleb (ok. 1000-1600 m); Nová dolina, dolina
Nového potoka; Novytal; Novy-völgy. S. Druga od zach. dolina na pn.
stokach Tatr Biel., dług. ok. 3 km; płynie nią Nowy Potok. N.D. zaczyna się
zaraz na pd.-zach. od Podspadów jako wąski i urwisty » Nowy Żleb, który jeszcze
poniżej górnej granicy lasu rozszerza się we właściwą dolinę, która podchodzi
pod Nową Przełęcz. Dolinę ogranicza od wschodu Nowy Wierch...
|
|
| Nowa Leśna (Nie okreslony) |
| |
Nowa Leśna lub Nowoleśna (746 m); Nová Lesná; Neu
Walddorf; Alsóerdőfalva. S.Wieś na Spiszu, na pd.-wsch. od Dolnego
Smokowca. Mieszk. 868 w 1980.Założyli ją Berzeviczyowie w XIII w.; pierwsza
wzmianka o niej z 1315 pod nazwą Villa Menhardi. Od poł. XIX w. wielu
mieszkańców pracowało w pobliskich uzdrowiskach podtatrz., zajmowali się tam
również fiakrowaniem i przewodnictwem tatrz.Od 1832 nauczycielem w N.L. był...
|
|
| Nowa Polanka (Nie okreslony) |
| |
Nowa Polanka (1060 m); Nová Polianka. S. Małe osiedle (tylko
sanatorium wojsk.) po pd. stronie Tatr przy Drodze Wolności, między Tatrz.
Polanką a Wyżnimi Hagami, kilometr na zach. od Danielowego Domu. N.P. powstała
dopiero po II wojnie świat., sanatorium otwarto w 1956.
|
|
| Nowa Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Nowa Przełęcz ( 1845 m); Nové sedlo. S. Szeroka przełęcz między
Muraniem a Nowym Wierchem. Służy jako przejście z Gałajdówki w Jaworowej Dolinie
do górnej części Nowej Doliny. Stanowi też najłatwiejszy dostęp do wierzchołka
Nowego Wierchu.
|
|
| Nowaczyński Adolf (Nie okreslony) |
| |
Nowaczyński Adolf, także Neuwert-Nowaczyński (9 I 1876 Podgórze, obecnie
Kraków - 3 VII 1944 Warszawa). Dramatopisarz, satyryk, poeta, publicysta. Ok.
1900 z powodu gruźlicy kilkakrotnie przebywał w Zakopanem na kuracji. Później
(już wyleczony) też bywał w Zakopanem, ostatni raz w 1941 podczas okupacji niem.
(wtedy zbierał informacje o stosunku górali do okupanta).
W zbiorze jego satyr Małpie zwierciadło (Lw. 1902 i wyd. 2 zmienione...
|
|
| Nowe Jaskinie (Jaskinie) |
| |
W N.J. poszukiwali dawniej skarbów górale z Jurgowa i in. okolicznych wsi. Istnieją
góralskie opowiadania o przygodach, jakie tam spotkały poszukiwaczy, a znaki
wyryte przez nich na ścianach Wyżniej Nowej Jaskini odkrył w 1910 i opisał István Győrffy.
Badania naukowe N.J. przeprowadził pierwszy Samuel Roth w 1879, następnie, w 1913 A. Żmuda, a potem Josef Sekyra w 1950 i 1951.
Znaleziono w tych jaskiniach kości zwierząt z epoki lodowej i polodowej,...
|
|
| Nowe Podhale (Wydawnictwo) |
| |
Tygodnik regionalny, wydawany w Nowym Targu przez
Podhalańską Spółkę Wydawniczą od 1 I 1993 do 4 II 1994. Redaktorzy nacz.
kolejno: zespół (nry 1 i 2), Wojciech Borek (nry 3-13), Kazimierz Strachanowski
(nry 14-57). Wiadomości głównie aktualne z Nowego Targu, ale także sporo z
całego Podhala, z Orawy Polskiej i Spisza Polskiego oraz trochę z Tatr. Ponadto
dość często artykuły o regionalnej treści hist. i etnogr., np. pióra Eugeniusza...
|
|
| Nowe Zakopane (Nie okreslony) |
| |
"Nowe Zakopane". Dwutygodnik społeczno-kulturalny, wydawany w Zakopanem w
1992. Red.: Małgorzata Kardas. Ukazały się jedynie nry 1-5.
|
|
| Nowe Źródło (Nie okreslony) |
| |
Nowe Źródło (ok. 1350 m). S. Dość obfite źródło tuż powyżej górnej
granicy lasu na dnie Nowej Doliny. Wytryskuje po wsch. stronie Nowego Potoku i
zasila go swą wodą. Tuż poniżej N.Ź., też po wsch. stronie Nowego Potoku, stoi
nowy domek myśl. TANAPu.
|
|
| Nowicki Franciszek Henryk (Nie okreslony) |
| |
Nowicki Franciszek Henryk (29 I 1864 Kraków - 3 IX 1935 Zawoja, syn »
Maksymiliana Nowickiego. Poeta, jeden z najbardziej znanych piewców Tatr, także
nowelista i tłumacz, taternik. Studia humanist. na UJ (1886-90) i w Wiedniu
(1890-92), z zawodu nauczyciel gimnaz. (1894-1924). W 1887-1906 działacz
socjaldemokratyczny i socjalistyczny.
Turystykę w Tatrach, a potem taternictwo uprawiał od młodych lat. On
pierwszy, w 1901, rzucił myśl zbudowania...
|
|
| Nowicki Jan (Nie okreslony) |
| |
Nowicki Jan (1868 Warszawa - 1 XII 1937 Kraków). Działacz na polu
turystyki tatrz. i taternictwa, prawnik, wieloletni pracownik zarządu miejskiego
w Krakowie (sekr., potem starszy radca).
Jego najżywsza działalność tatern. przypadła na 1901-08. Dokonał wówczas
m.in. pierwszych przejść wsch. ścianą Krywania (w 1902), zach. granią
Jastrzębiej Turni (1903), pd.-wsch. granią Lodowej Kopy (1903). Brał udział w
jednym z pierwszych wejść...
|
|
| Nowicki Maksymilian (Nie okreslony) |
| |
Nowicki Maksymilian, także Siła-Nowicki (9 X 1826 Jabłonów k. Kołomyi -
30 X 1890 Kraków). Jeden z czołowych pol. zoologów (studia na Uniw. Lwow.
1846-48, dr 1863), początkowo nauczyciel szkół podst. 1848-52 i średnich
1852-63, potem pierwszy polski prof. zoologii UJ 1863-90, czł. AU 1873.
Zajmował się fauną całej Galicji (entomologia, faunistyka, ichtiologia,
rybactwo), był jednym z najwybitniejszych badaczy fauny tatrz. (od 1864) i...
|
|
| Nowickiego, Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Nowickiego, Przełęcz (ok. 2105 m). P. Siodełko stanowiące
najniższe zagłębienie grzbietu łączącego Orlą Basztę z Wielką Buczynową Turnią,
bllisko tej ostatniej. Przez przełęcz tę nie ma dogodnego przejścia z wyjątkiem
szlaku Orlej Perci, która przechodzi tu trzymając się w pobliżu grani łączącej
Orlą Basztę z Wielką Buczynową Turnią.Nazwa pochodzi od nazwiska autora sonetów
tatrz. i projektodawcy Orlej Perci, »...
|
|
| Nowiny Spisko-Orawskie (Nie okreslony) |
| |
"Nowiny Spisko-Orawskie". Osobny dod. do »"Gazety Podhalańskiej". W 1919
ukazały się nry 1-6, w 1920 nry 1-15. Anonimowym redaktorem był Juliusz
Zborowski. Wydawca: Związek Polaków Spiskich i Orawskich. Wydawano w Nowym
Targu.
|
|
| Nowobielska Hanka (Nie okreslony) |
| |
Nowobielska Hanka (pseud.), właśc. Jarosława Janina Fiutowska (od 1937),
z domu Łukasiewiczówna (11 V 1912 Łuczany k. Lwowa - 3 II 1992 Białka Tatrz.),
córka nauczycieli. Poetka podh., zaliczana do ludowych ze względu na rodzaj
twórczości (przeważnie w gwarze podh.), oryginalnej w stylu i głównie lirycznej.
Od dzieciństwa mieszkała w Białce Tatrz.
Pisała przede wszystkim wiersze, ale także gawędy o tematyce podh. i tatrz.
Wśród...
|
|
| Nowopacký Jan (Nie okreslony) |
| |
Nowopacký Jan, także Novopacký (1821 - 1908). Czes. malarz, pejzażysta. W
czasie studiów w Wiedniu podróżował po Alpach i malował góry. Z lat 1853-56
pochodzi jego seria obrazów alpejskich.
W 1862 został nauczycielem rysunków w rodzinie Coburgów, do których należał
Sv. Anton na Słowacji, i od tego czasu N. bywał tam często. Odwiedził też Tatry
i Zakopane, malując tam szereg obrazów.
Jedno z jego najlepszych dzieł to panorama...
|
|
| nowotarski, powiat (Nie okreslony) |
| |
nowotarski, powiat. Po nowym podziale adm. Galicji w 1782, władze austr.
włączyły Nowotarszczyznę (a więc dawne starostwo nowotarskie i starostwo
czorsztyńskie) wraz z Limanowszczyzną, Sądecczyzną i ziemią grybowską do »
cyrkułu sądeckiego. W 1867 ten ostatni został zlikwidowany przez podział na
cztery powiaty (dystrykty): nowotarski, limanowski, nowosądecki i grybowski.
Ten powiat nowotarski, zwany też potocznie starostwem nowotarskim,...
|
|
| nowotarskie, starostwo (Nie okreslony) |
| |
nowotarskie, starostwo. Przed rozbiorami Polski s.n. obejmowało Tatry
Pol. i Podhale, ale bez wsi leżących nad Dunajcem na wsch. od Waksmundu,
wchodzących w skład ówczesnego starostwa czorsztyńskiego.Cała Orawa i większa
część Spisza należały wtedy do Węgier, a ta część Spisza, która od 1412 była
zastawiona Polsce, aż do 1769 stanowiła należące do Polski starostwo » spiskie.
Zob. też historia oraz nowotarski powiat.
|
|
| Nowotarszczyzna (Nie okreslony) |
| |
Nowotarszczyzna. Obszar obejmujący albo całe Podhale i Tatry Pol., albo
łącznie dawne starostwo nowotarskie i starostwo czorsztyńskie, albo też jedynie
Nowy Targ z częścią otaczającego go Podhala, o zasięgu często
niesprecyzowanym.
|
|
| Nowotny Gustaw (Nie okreslony) |
| |
Nowotny Gustaw (12 XI 1882 Mikołajowice k. Tarnowa - 27 X 1944 Dachau).
Lekarz (dr na UJ 1907), chirurg, od 1912 do 1939 w Zakopanem, narciarz turysta i
lekarz TOPR. Autor prac o chir. leczeniu gruźlicy.
W 1912-39 był dyrektorem szpitala w Zakopanem, równocześnie od 1912 do lat
1920. prowadząc własną prywatną lecznicę, przejętą po drze Janie Gawliku oraz
pracując w sanatorium PCK, a od 1926 w zakładzie UJ na Bystrem w Zakopanem.
W...
|
|
