Groński Stanisław , pierwotne nazwisko Wróbel (9 IX
1907 Drohobycz - ok. 10 VIII 1957 w Alpach); pochodził z góralskiej rodziny ze
wsi Groń na Podhalu. Taternik i alpinista, prawnik i handlowiec, pracował w
kolejnictwie.
W 1928-39 był jednym z wybitniejszych taterników.
Najpierw, 1928-32, uprawiał taternictwo w lecie, dokonując wielu pierwszych
wejść, np. w 1929 od pn. na Rozdziele, w 1930 pn.-wsch. ścianą Hińczowej Turni oraz wprost od pn. na Mięguszowiecką Przełęcz , w 1931 pn.-wsch.
filarem Żabiej Turni
Mięguszowieckiej.
Następnie, po swym pierwszym pobycie w Alpach (1932),
uprawiał taternictwo w 1933-39 głównie zimą. W kwietniu 1933 przy próbie wejścia
pn.-wsch. filarem Ganku zmarł z
wyczerpania jego towarzysz, Wincenty Birkenmajer
. W 1934-39 G. był jednym z najaktywniejszych taterników zim., dokonując
wielu pierwszych wejść zim., np. w 1934 zach. ścianą Granatów , w 1935 na Kaczą Turnię , w 1937 pn.-zach. ścianą Wielickiego Szczytu , w 1938 pd.-zach. ścianą
Koziego Wierchu , w 1939 pn. ścianą Wielkiej Buczynowej Turni
.
Uczestniczył w pol. wyprawach w Alpy (1932, 1936 i 1937)
i Wysoki Atlas (1934). Był członkiem zarządu Klubu Wysokogórskiego
.
W okresie tym, od 1931, ogłaszał w "Taterniku" opisy swych nowych dróg w
Tatrach, a ponadto artykuły na tematy tatern., np. Dokoła śmiertelnej wyprawy
Wincentego Birkenmajera ("Tat." 1933, nr 3-4), Miesiąc Morskiego Oka
(tamże 1934-35, nr 5), Fajki-Buczynowa (tamże 1938-39, nr 3). Pisał
też w związku z wyprawami w Alpy i Wysoki Atlas.
Po II wojnie świat. dalej uprawiał taternictwo w lecie i w zimie, często jako
instruktor młodego pokolenia. W Szczecinie, gdzie wówczas mieszkał, zorganizował
koło Klubu Wys. (1953) i propagował wśród młodzieży taternictwo, a poza tym był
jednym z najbardziej tam aktywnych działaczy PTTK, przyczyniając się wybitnie do
rozwoju w tym regionie turystyki i krajoznawstwa.
O sprawach tatrz. nadal pisywał, np. Czy nie za wiele nazw w Tatrach?
("Tat." 1947, nr 2-3), Zmarzły Staw pod Polskim Grzebieniem (tamże
1948, nr 1-2). W 1957 uczestniczył w wyprawie Klubu Wys. w Alpy, gdzie przy
trawersowaniu Mont Blanc zaginął wraz z dwoma jugosł. towarzyszami.
W 1958 G. został pośmiertnie mianowany członkiem hon. Klubu Wysokogórskiego.
W Alpach Julijskich uczczono go i jego dwóch towarzyszy z Mont Blanc tablicą
pamiątkową (1961). G. ma też tablice pamiątkowe w Górach Bukowych pod Szczecinem
(1959), na Tatrz. Cment. Symbolicznym pod Osterwą (1967) i na cment. w Chamonix
(1972), a w Szczecinie jest Dom Turysty im. Stanisława Grońskiego (1970).
