Owady błonkoskrzydłe (błonkówki,
Hymenoptera) z grupy żądłówek (Aculeata). Ciało t. jest grube,
beczułkowate, w czarne i żółte pasy (rzadziej całe czarne lub całe żółte), o
gęstym barwnym owłosieniu, które zabezpiecza owady przed zimnem i nadmierną
insolacją, są też one b. wytrzymałe nawet na duże spadki temperatury i ruchliwe
nawet w dni chłodne. Gniazda budują w ziemi, wyjątkowo w zmurszałym drewnie
starych pniaków. Ukazują się już wczesną wiosną, zwykle w porze zakwitania krokusów, które są zapylane głównie
przez t.
Rola t. jako zapylaczy w Tatrach jest szczególnie
doniosła i wzmaga się w miarę wzrostu wysokości n.p.m. Prócz krokusów bowiem t.
zapylają i liczne in. kwiaty, m.in. kwiaty borówek (Vaccinium), a przede wszystkim » tojadów
(Aconitum), których żadne in. owady nie mogą zapylić, tak że nawet
światowy zasięg tojadu pokrywa się z zasięgiem t. długossawkowych. W Tatrach
żyje kilkanaście gatunków t. W reglach przeważa t. ziemny (B. terrestris), t. leśny (B. lucorum), t. łąkowy (B. pratorum), t.
ogrodowy (B. hortorum).
Górskimi gatunkami są: t. nadobny (B. elegans), krótkossawkowy t.
kożuszny (B. mastrucatus) i t. pirenejski (B. pyrenaeus). Ten
ostatni zapyla borówki, żyje w kosówce, a zalatuje, jak parę in. gatunków, aż w
piętro turniowe; w Tatrach żyje też szczególna odmiana barwna tego t. (ssp.
tenuifasciatus). T. występują liczniej tam gdzie jest dużo kwiatów, a
więc zwł. na pd. zboczach, na łąkach i halach, szczególnie Tatr Zachodnich.
Znamienne jest, że samice i robotnice t. występują o jedno piętro roślinności
wyżej niż samce tegoż gatunku. Do gniazd t. zakrada się niekiedy żądłówka żronka
(Mutilla), podobny do mrówki biało-czarno-czerwony owad, który
pasożytuje w owych gniazdach niszcząc je. Gniazda t. są czasem zjadane również
przez myszy leśne.
