| Czerwony Wierch |
| |
Czerwony Wierch . Jedna z lud. nazw Małołączniaka w grupie » Czerwonych Wierchów.
|
|
| deska śnieżna |
| |
Płat zbitego, sprasowanego wiatrem śniegu (tzw. gipsu), który oderwał się od sąsiednich mas
śniegu i obsuwa się po powierzchni spodniej warstwy śnieżnej, zwykle rozbijając
się przy tym na bryły. Obsuwająca się d.ś. dużych rozmiarów może sama stanowić
lawinę śnieżną, a zawsze może też
spowodować lawinę przez poruszenie mas śniegu in. rodzaju.
|
|
| eksponowany |
| |
Przepaścisty, tzn. znajdujący się nad widoczną lub
niewidoczną przepaścią. Np. Orla Perć jest
eksponowana, gdyż w wielu miejscach wiedzie nad przepaścią.
|
|
| ekspozycja |
| |
W taternictwie słowo to oznacza przepaścistość, tj.
położenie nad b. stromym, pionowym lub przewieszonym terenem. Np. na pd. ścianie
Zamarłej Turni e. jest ogromna, gdyż
opuszczony przedmiot spada kilkadziesiąt m wolno w powietrzu zanim uderzy o
skały lub o piargi u podnóża ściany. E. w górach zwiększa niebezpieczeństwo,
gdyż w razie upadku czy poślizgnięcia się w miejscu eksponowanym grozi turyście
czy taternikowi upadek z dużej...
|
|
| ekumena |
| |
Obszary zamieszkane i użytkowane stale przez
człowieka. Na Podtatrzu są to: po pn. stronie Tatr - kraina uprawy, wsie,
osiedla; po pd. stronie - uzdrowiska podtatrz. (tzw. strefa intrawilanu), pola i
łąki, wsie. Zob. też anekumena i subekumena.
|
|
| filar |
| |
W taternictwie oznacza wybitne i b. strome żebro skalne
lub grzędę. Często stanowi krawędź, w
której schodzą się dwie ściany szczytu
.
|
|
| firn |
| |
Śnieg zaczynający przechodzić w lód, o konsystencji
ziarnistej, tworzący się wysoko w górach. W Tatrach f. zaczyna się tworzyć na
wiosnę, gdy słońce już dość mocno przygrzewa, a nocą jest jeszcze mroźno.
Narciarze cenią bardzo ten rodzaj śniegu dogodny do jazdy. Firnem również nazywa
się letnie śniegi leżące w cieniu pod skałami - stwardniałe i skorupiaste płaty,
które po rozgarnięciu okazują strukturę ziarnistą. Na takim...
|
|
| galeria |
| |
Duży, poziomy lub lekko pochyły taras w ścianie górskiej, podcięty b. stromym
urwiskiem. Typową formacją tego typu jest Galeria Gankowa. Stosunkowo wąska i długa
galeria zbliża się swym wyglądem do szerokiej półki. Zob. też galeryjka.
|
|
| galeryjka |
| |
W taternictwie: 1) mała galeria; 2) formacja w ścianie górskiej podobna do poziomej lub
pochyłej półki podciętej b. stromym
urwiskiem; 3) formacja w ścianie górskiej, wyglądająca z daleka jak ukośnie
przebiegająca półka, a w rzeczywistości składająca się z ciągu półek,
zachodzików i rynien. Typowa galeryjka tego
ostatniego rodzaju zaczyna się nieco powyżej wierzchołka Kazalnicy Mięguszowieckiej i biegnie ukosem w
poprzek pn. ściany...
|
|
| Gąsienicowy Potok |
| |
Gąsienicowy Potok lub Gąsieniców Potok
W Zakopanem nazwą tą bywa oznaczany niejeden potok, ale każdy z nich ma też
inną nazwę, bardziej powszechnie stosowaną.
|
|
| gips |
| |
W narciarstwie
oznacza suchy śnieg, zbity pod wpływem wiatru; przy nacisku (np. nartą) pęka na bryły
różnokształtne, często płaskie, stwarzając na stromych stokach niebezpieczeństwo
lawin. Jeszcze twardszy i bardziej zbity
śnieg to » beton.
|
|
| Głęboki Potok |
| |
Głęboki Potok; Na Podtatrzu i w Tatrach jest kilka strumieni o takiej
nazwie (zob. pod osobnymi hasłami).
Nazwa G.P. nie pochodzi od głębokości wody (wszystkie
potoki o takiej nazwie na Podtatrzu i w Tatrach są stosunkowo płytkie), lecz od
tego, że płyną żlebami lub dolinami, które są głęboko wcięte w otaczające je
stoki. Zresztą nazwy tych potoków pochodzą czasem nawet wprost od nazw owych
żlebów czy dolin. Podobne jest...
|
|
| Gołe Wierchy Liptowskie |
| |
Gołe Wierchy Liptowskie , dawniej też Gołe Wierchy
Smreczyńskie lub po prostu Gołe Wierchy.
Zbiorowa nazwa dwóch podrzędnych szczytów w gł. grani Liptowskich Kop : Zadni Goły Wierch Liptowski
(1983 m) i Skrajny Goły Wierch Liptowski (1984 m). Znajdują się między Wielką Kopą Koprową a Krzyżnem Liptowskim .
|
|
| Goły Wierch |
| |
Goły Wierch . Nazwa ta oznacza wzniesienia o
wierzchołkach obecnie lub niegdyś gołych, tj. bezleśnych. Niektóre tatrz.
obiekty o takiej nazwie są opisane poniżej. Podobne jest pochodzenie takich nazw
jak Goła Góra (na Podhalu) lub Goły Brzeżek (w Tatrach, trawiaste siodło w
lesistym grzbiecie).
|
|
| Górale |
| |
Górale . Nazwa górale (przez małe "g") oznacza w
języku pol. w ogóle mieszkańców gór, gdziekolwiek na świecie, w Polsce natomiast
dotyczy przede wszystkim mieszkańców Karpat, i to całych, ale b. często
określenie to jest ograniczane do pol. mieszkańców Karpat Zach. (śląskich i
małopolskich), lub do pol. górali podtatrzańskich, czy nawet do samych » Podhalan .
W etnografii pol. przyjęło się, że Górale (przez duże
"G") to duża...
|
|
| Góralszczyzna |
| |
Góralszczyzna . Obszar zamieszkany przez » Górali , lub także sami Górale, albo też -
przez małe "g" - wszelkie przejawy materialnej i duchowej kultury Górali
(góralskie budownictwo, ubiór, sprzęty, zdobnictwo, gwara, folklor, zwyczaje,
taniec, muzyka itd.). Polską G. karpacką można podzielić na śląską i małopolską
(zob. też podział » Górali). Potocznie przez Góralszczyznę rozumie się często G.
podhalańską, która jednak stanowi...
|
|
| górna granica lasu |
| |
Ważna linia wegetacyjna (symboliczna), przy której w
górach kończy się las jako zbiorowisko. Za
taką linię (g.g.l.) uważa się górną granicę pasa, w którym drzewostan jest już w
rozluźnionym zwarciu, ale jeszcze nie rozpada się na poszczególne grupy; w pasie
tym drzewa dorastają przeciętnie do ok. 8 m wysokości. G.g.l. jest zmienna,
tworzy linię falistą, to opadającą w dół, to wznoszącą się ku górze. Istnienie
naturalnej g.g.l. jest...
|
|
| Górska Odznaka Narciarska |
| |
Górska Odznaka Narciarska (GON). Ustanowiona w 1932
przez Pol. Związek Narc ., który wtedy
opiekował się również turystyką narciarską. Po zmianach organizacyjnych w
sporcie pol., w 1951 GON przeszła pod kompetencje Komisji Turystyki Narc. ZG
PTTK, a następnie Komisji Narc. ZG PTTK.
Różne rodzaje i stopnie GON osiąga się przez zdobycie określonej liczby
punktów za odbycie punktowanych wycieczek narc. w różnych grupach górskich....
|
|
| Górska Odznaka Turystyczna |
| |
Górska Odznaka Turystyczna (GOT). Odznaka o kilku
kolejnych stopniach, nadawana turystom za określoną liczbę punktów zdobytych
przez przebycie pieszo pewnych punktowanych tras wycieczkowych w Karpatach Pol.
i w Tatrach, a po II wojnie także w Sudetach. Celem GOT jest upowszechnianie
turystyki górskiej, zgodnie z ideologią PTT, a następnie PTTK. Odznaka ta
została ustanowiona w 1935 przez PTT i po przerwie wojennej wznowiona w 1949. W
1951 sprawy GOT...
|
|
| grań |
| |
grań (w gwarze podh.: grań lub grania). Grzbiet szczytu lub turni, zwykle skalisty i wąski (np. pd. grań
Kościelca lub wsch. grań Żabiego Konia), czasem szeroki i trawiasty lub
piarżysty (np. grań Czerwonych Wierchów), albo też cały grzbiet na
ogół skalistego pasma górskiego (miejscami może być szeroki i trawiasty), jak
np. Grań Tatr.
Każdy szczyt ma zazwyczaj co najmniej dwie granie, które
go łączą z sąsiednimi...
|
|
