| Wiadomości Ziem Górskich (Nie okreslony) |
| |
"Wiadomości Ziem Górskich". Miesięcznik wydawany w Warszawie w 1939 (nry
4-9) jako kontynuacja » "Biuletynu Związku Ziem Górskich". Red.: Kazimierz
Pawlewski.
|
|
| wiatrołomy (Terminologia) |
| |
Obszary pokryte leżącymi wyłamanymi przez wiatr drzewami. W Tatrach zwł. wiatr halny przyczynia się do
powstawania w., które tworzą się przede wszystkim tam, gdzie "otworzono wrota"
wiatrowi przez wyrąbanie choćby kilku drzew, szczególnie na brzegach lasu w
jednolitej ścianie leśnej. Powstawaniu w. sprzyja skaliste lub gliniaste, zbite
podłoże, gdzie korzenie drzew nie mogą się należycie zagłębić i siedzą płytko
pod powierzchnią...
|
|
| wiatry (Terminologia) |
| |
Obszar Tatr jest nawiedzany przez częste i silne w.,
zazwyczaj najsilniejsze jesienią i na wiosnę, ale nie jest to regułą. W. te
można podzielić na dwie grupy: w. lokalne i w. panujące.
Do w. lokalnych należą tzw. bryzy nocne i dzienne, tj. w
nocy spływ wieczornego, oziębionego, cięższego powietrza ze stoków górskich ku
dolinom, a w dzień podnoszenie się ku
szczytom nagrzanych na dnie dolin ciepłych prądów powietrza. Bryzy te...
|
|
| wibramy (Nie okreslony) |
| |
wibramy. 1) Podeszwy z twardej, grubej, profilowanej gumy do butów
turystycznych. - 2) Buty tur. z podeszwą typu wibram. Zob. też obuwie
turystyczne. Nazwa pochodzi z połączenia pierwszych zgłosek imienia i nazwiska
włoskiego producenta obuwia z taką podeszwą: Vitale Bramani.
|
|
| Wicherkiewicz Jerzy (Nie okreslony) |
| |
Wicherkiewicz Jerzy (? Kraków ? - VI 1944 k. Kazimierzy Wielkiej w
Miechowskiem). Krak. taternik, działacz ruchu oporu w czasie II wojny świat. pod
okupacją niemiecką. W latach wojennych mimo utrudnień i ryzyka ze strony
okupanta przyjeżdzał często w Tatry i był w owych latach jednym z bardziej
aktywnych taterników, zwł. w 1942 i 1943. Wspinał się na trudnych drogach z
Janem Krupskim, Stanisławem Siedleckim, Jerzym Mierzejewskim, Zbigniewem...
|
|
| wiciokrzew (Nie okreslony) |
| |
wiciokrzew (Lonicera ), z rodziny Przewiertniowatych
(Caprifoliaceae ). W Tatrach występują dwa gatunki wiciokrzewu: w. czarny
(L. nigra ) znacznie częstszy, i w. suchodrzew (L. xylosteum ).
Pierwszy ma kwiaty różowe, drugi kremowe, u obu zrosłopłatkowe. Owoce,
nibyjagody, u pierwszego są czarne z niebieskawym nalotem, u drugiego
szkarłatne. Liście u obu gatunków są podługowatojajowate na krótkich ogonkach.
Oba...
|
|
| Wideł, Wielki Szczyt (Nie okreslony) |
| |
Wideł, Wielki Szczyt (2517, 2522 m) lub po prostu Widły; Velka Vidlová
veža; Grosse Gabelspitze; Nagy Villa-csúcs. S. Najwybitniejszy szczyt w
Grani Wideł, w jej środk. części. Wszystkie drogi wiodące na Wielki Szczyt Wideł
są trudne i piękne. Pierwsze wejście: Miklós Szontagh jun. i przew. Johann
Hunsdorfer sen. w 1903. Zimą: Ernst Dubke oraz przew. Johann Breuer jun. i
Johann Franz sen. w 1906.
|
|
| Wideł, Wschodni Szczyt (Nie okreslony) |
| |
Wideł, Wschodni Szczyt; Východná Vidlová veža; Östliche Gabelspitze;
Keleti Villa-csúcs. S. Niepozorny z daleka szczyt w Grani Wideł, od
Kiezmarskiego Szczytu oddzielony Kiezmarską Przełęczą. Oglądany z bliska od
pn.-wsch., Wschodni Szczyt Wideł przedstawia się jako nader urwista turnia o
kształcie obelisku skalnego. Jest to jeden z najtrudniej dostępnych szczytów
tatrz., gdyż z dróg wiodących nań najłatwiejsza jest bardzo trudna....
|
|
| Wideł, Zachodni Szczyt (Nie okreslony) |
| |
Wideł, Zachodni Szczyt; Západná Vidlová veža; Westliche Gabelspitze;
Nyugati Villa-csúcs. S. Wybitny szczyt w Grani Wideł, z kopułą szczytową
Łomnicy połączony Miedzianym Murem, a od Wielkiego Szczytu Wideł odgraniczony
głęboko wciętą Przełęczą w Widłach. Pierwsze wejście (niesłusznie
kwestionowane): Karol Englisch samotnie w 1903. Zimą: Gerhard Haffner, Alfred
Schmidt i przew. Matthias Nitsch w 1935.
|
|
| Widłach, Przełęcz w (Nie okreslony) |
| |
Widłach, Przełęcz w (ok. 2413 m); Vidlové sedlo; Gabelscharte;
Villa-horhos. S. Między Zach. Szczytem Wideł a Wielkim Szczytem Wideł.
Stanowi najniższe i najwybitniejsze zagłębienie w Grani Wideł.
|
|
| widłaki (Nie okreslony) |
| |
widłaki (Lycopodiaceae ). Rośliny zarodnikowe. W Tatrach
interesujący jest ubikwist (wszędobylski, na całej kuli ziemskiej) widłak
wroniec (Huperzia selago, Lycopodium selago ), przez górali nazywany
nietotą i uważany za roślinę leczniczą i
magiczną. Wroniec nie ściele się po ziemi lecz rośnie kępkami we wszystkich
piętrach roślinnych Tatr, na wapieniu i granicie. Zarodniki w postaci...
|
|
| Widły (Nie okreslony) |
| |
Widły lub Grań Wideł; Vidlový hrebeň, Vidly,
hrebeň Vidiel, hrebeň Vidlových veží; Gabelgrat, Gabelspitzen; Villa-gerinc,
Villa-csúcsok. S.Grupa urwistych szczytów, których grań łączy Łomnicę z
Kiezmarskim Szczytem. Od górnej części kopuły szczytowej Łomnicy są Widły
oddzielone Wyżnią Miedzianą Przełączką, a od Kiezmarskiego Szczytu odgranicza je
Kiezmarska Przełęcz. Wznoszą się nad Dziką...
|
|
| widmo Brockenu (Nie okreslony) |
| |
widmo Brockenu, zwane też mamidłem górskim lub zjawiskiem Brockenu. Po
raz pierwszy opisano je ze szczytu Brocken w górach Harzu w Niemczech, stąd
nazwa. Zjawisko to polega na rzuceniu własnego, powiększonego cienia, w otoku
tęczowego koła, na chmurę (lub mgłę), która odgrywa rolę ekranu, jeśli
znajdziemy się między nią a słońcem. W latach 1930-tych w środowisku taterników
powstała niby-legenda, że zobaczenie mamidła zwiastuje...
|
|
| wiechlina alpejska (Nie okreslony) |
| |
wiechlina alpejska (Poa alpina ), z rodziny Traw (Gramineae
). Trawa o dość szerokich, soczystych, jasnozielonych liściach i
rozpierzchłych wiechach kwiatowych, nieco większych niż u pospolitej wiechliny
rocznej (Poa annua ). Istnieją dwie formy w.a.: zwykła forma
nasieniodajna (Poa alpina f. fructifera, f. seminifera )
oraz forma żyworodna (f. vivipara ), rozmnażająca się wegetatywnie.
Zamiast...
|
|
| wiechlina szlachetna (Rośliny) |
| |
wiechlina szlachetna (Poa nobilis), z rodziny Traw (Gramineae). Żyworodna, podobna do w. alpejskiej f.
żyworodnej, różni się wzrostem większym i bujniejszym, kłoskach dwukwiatowych
(w. alpejska ma kłoski 5-10-kwiatowe), gdzie dolny kwiat jest normalny, tylko
górny przyjął postać żyworodną, główna różnica zaś to obecność licznych
rozłogów, których nie ma u w. alpejskiej.
Jest to endemit
tatrz., odkryta przez...
|
|
| wiechlina wiotka (Nie okreslony) |
| |
wiechlina wiotka (Poa laxa ), z rodziny Traw (Gramineae ).
Jest to trawa wyłącznie wysokogórska, o niebieskawozielonych wiotkich liściach i
b. ścieśnionych wiechach kwiatostanowych. Rośnie tylko na niewapiennym podłożu,
w piętrze kosówki, hal i turni.
|
|
| Wieczorek Antoni Marian (Nie okreslony) |
| |
Wieczorek Antoni Marian (16 VII 1898 Zakopane - 16 XII 1940 Kraków).
Fotografik zamieszkały w Zakopanem.
Był jednym z czołowych fotografików tatrz. w okresie międzywojennym. Pisywał
w czasopismach na temat fotografii górskiej, np. O fotografii górskiej w
Tatrach ("Wierchy" 13, 1935). Wydał książeczkę Fotografowanie w górach
(Poz. 1938). Od 1925 jego zdjęcia tatrz. ukazywały się często w czasopismach
i na pocztówkach....
|
|
| Wielicka Dolina (Nie okreslony) |
| |
Wielicka Dolina; Velická dolina; Felker Tal; Felkai-völgy. S.Walna
dolina po pd. stronie Tatr Wysokich, podchodząca pod Polski Grzebień. Otaczają
ją Gierlach, Litworowy Szczyt, Wielicki Szczyt, Mała Wysoka, Staroleśny Szczyt i
Granaty Wielickie. W środk. części W.D. znajduje się Wielicki Staw, a w górnej
leży Długi Staw Wielicki. Nad Wielickim Stawem, przy którym krzyżują się szlaki
tur., stoi » Śląski Dom; pierwotnie było to...
|
|
| Wielicka Polana, Niżnia (Nie okreslony) |
| |
Wielicka Polana, Niżnia (ok. 1570 m); Nižná Velická polana. S.
Ukryta wśród kosodrzewiny zaraz na pd.-wsch. od Niżniego Wielickiego Ogrodu w
Wielickiej Dolinie.
|
|
| Wielicka Polana, Wyżnia (Nie okreslony) |
| |
Wielicka Polana, Wyżnia (ok. 1700 m); Vyšná Velická polana; Nasse
Bleiche. S. Wśród kosodrzewiny nieco na pd.-wsch. od pd. końca
Wielickiego Stawu. Przecina ją Magistrala Tatrz. i tu stało niegdyś Schronisko
Hunfalvyego.
|
|
| Wielicka Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Wielicka Przełęcz (2295 m); Velické sedlo; Felker Joch; Felkai-hágó.
S. Między Litworowym Szczytem a Wielickim Szczytem. Nazwa pochodzi od
Wielickiej Doliny.
|
|
| Wielicka Siklawa (Nie okreslony) |
| |
Wielicka Siklawa; Velický vodopád; Felker Wasserfall; Felkai-vízesés.
S.Tworzy go Wielicka Woda spadając kaskadami z wysokiego progu Wielickiej
Doliny powyżej Wielickiego Stawu.
|
|
| Wielicka Woda (Nie okreslony) |
| |
Wielicka Woda (ok. 1945-660 m); Velický potok; Felker Wasser, Felker
Bach; Felkai-patak, Felkai-víz. S. Strumień powstający w Wielickiej
Dolinie jako odpływ Długiego Stawu. Nieco niżej ginie pod rumowiskiem skalnym,
ale wypływa znowu na powierzchnię (już na stałe) w Wielickim Ogrodzie. Tu W.W.
przepływała dawniej przez Kwietnikowy Stawek (ok. 1820 m). Następnie stacza się
przez wysoki próg doliny (tworząc tu Wielicką Siklawę) i wpada...
|
|
| Wielicki Krzysztof Jerzy (Nie okreslony) |
| |
Wielicki Krzysztof Jerzy (5 I 1950 Szklarka). Taternik, alpinista, inż.
elektronik (Politechn. Wrocł. 1972). Czł. i działacz Klubu Wysokogórskiego
Katowice.
Wspinał się w Tatrach od 1970, także nowymi drogami o wielkich trudnościach,
np. na pd.-wsch. ścianie Jastrzębiej Turni (w 1973) i na pn. ścianie Jaworowego
Szczytu (1978). Uczestniczył w pierwszych przejściach zim. podobnych dróg w
urwiskach Kazalnicy Mięguszowieckiej (1973),...
|
|
| Wielicki Ogród (Nie okreslony) |
| |
Wielicki Ogród (ok. 1820-1840 m) lub Pośredni Wielicki Ogród, dawniej
Ogród Wahlenberga lub Kwietnik; Kvetnica, dawniej Záhradka; Blumengarten,
Unterer Blumengarten, Felkaer Blumengarten; Virágoskert, Alsó Virágoskert,
dawniej Virágkert.
S. Dość płaskie piętro Wielickiej Doliny bezpośrednio powyżej
Granatnicy (Mokrej Wanty) i Wielickiej Siklawy. Jest to mokra, bagnista łąka
górska, pokryta bujną roślinnością o ciekawych...
|
|
| Wielicki Ogród, Niżni (Nie okreslony) |
| |
Wielicki Ogród, Niżni (ok. 1550-1570 m); Nižná Kvetnica. S. Dość
rozległa, lekko pochylona polana wśród kosodrzewiny u górnego końca środk.
części Wielickiej Doliny, po wsch. stronie Wielickiej Wody. Na środku N.W.O.
rozchodzą się znakowane szlaki tur.: w górę do Wielickiego Stawu, w dół do
Tatrzańskiej Polanki i w bok (ku wsch.) do Starego Smokowca.
|
|
| Wielicki Ogród, Wyżni (Nie okreslony) |
| |
Wielicki Ogród, Wyżni (ok. 1890 m); Vyšná Kvetnica; Oberer Blumengarten;
Felső Virágoskert. S. Duży trawiasty taras po wsch. stronie dna
Wielickiej Doliny, u stóp Suchej Kopy i Staroleśnego Szczytu, a poniżej Długiego
Stawu.
|
|
| Wielicki Staw (Nie okreslony) |
| |
Wielicki Staw (1678, 1663 m), dawniej też Wielki Staw, Felkański Staw i
Jezioro Felka; Velické pleso, dawniej Velké pleso, Felčanské jazero; Felker
See, dawniej Felkaer See, Felka See, Fölker See, Völkaer See i Völkersee;
Felkai-tó. S. Największy staw w Wielickiej Dolinie, u górnej granicy
zwartej kosodrzewiny. Nad jego pd.-zach. brzegiem stoi duży hotel, który
odziedziczył swą nazwę po stojących tu dawniej kolejnych schroniskach tur.,...
|
|
| Wielicki Szczyt (Nie okreslony) |
| |
Wielicki Szczyt (2320, 2319 m); Velický štít; Felker Spitze;
Felkai-csúcs. S. Pierwszy szczyt na pn.-zach. od Polskiego Grzebienia,
ponad górną częścią Wielickiej Doliny (stąd jego nazwa). Pierwsze wejście:
August Otto i przew. Pavel Čižák (Csizák) w 1897. Zimą: Károly Fodor, Lajos K.
Horn i Jenő Serényi w 1909.
|
|
| Wielka (Nie okreslony) |
| |
Wielka (680 m); Velká; Felka; Felka. S. Miasteczko na Spiszu, na
obu brzegach dolnego biegu Wielickiej Wody; mieszk. 1173 w 1880, 3536 w 1940. Od
1945 stanowi część miasta Poprad. W. powstała przed 1268, kiedy istniała tu już
parafia. W 1412-1769 Wielka była jednym z 16 miast spiskich, które były
zastawione Polsce i wchodziła wtedy w skład starostwa spiskiego. Mieszkańcy
zajmowali się rolnictwem, pasterstwem i rzemiosłami. Przed I wojną...
|
|
