| redyk (Terminologia) |
| |
W gwarze podh.: wypędzanie stad (kierdli) owiec z początkiem lata na hale górskie (redyk wiosenny) lub też spędzanie owiec z końcem
lata (zwykle pod koniec września) z powrotem z hal do wsi (redyk jesienny lub
redyk powrotny). Słowo redyk
występowało też na Orawie Polskiej i na Spiszu Polskim. Jest to jeden z typowych
wyrazów karpackiej kultury past. i ma pochodzić z rumuńskiego.
|
|
| redykać się (Terminologia) |
| |
W gwarze podh.: iść z owcami ze wsi na halę lub wracać z owcami z hali do
wsi.
|
|
| redykałka (Terminologia) |
| |
W gwarze podh.: mały serek owczy, mniejszy od oszczypka o różnych kształtach (np.
kaczki, jelenia, owcy, parzenicy), rozdawany znajomym przez bacę jako upominek
podczas jesiennego redyku. Może to też być ukrajany kawałek większego sera (np.
oszczypka) lub cały oszczypek ofiarowany przez bacę w podobnych
okolicznościach.
|
|
| Referat Taternictwa (Nie okreslony) |
| |
Referat Taternictwa Koła w Gliwicach Oddziału Katowickiego PTT. Koło to
istniało od 28 XI 1948 do XII 1950. Była to pierwsza pol. organizacja tur. w
Gliwicach (pomijając Drużynę Wysokogórską ZHP o charakterze tatern.), gdyż przed
II wojną świat. istniał tam z pol. towarzystw tylko "Sokół", a oddział gliwicki
Deutscher Alpenverein był niemiecki.
Założycielami Koła w Gliwicach byli przedwojenni członkowie PTT, przeważnie
ze Lwowa i...
|
|
| regiel (Terminologia) |
| |
Wyniosłe wzgórze, zasadniczo lesiste, wznoszące się
u pn. podnóża wyższych, skalistych szczytów Tatr. Koło Zakopanego reglami są np.: Nosal, Krokiew, Łysanki. Słowo to występuje też w nazwach geogr.:
Hruby Regiel, Mały Regiel itp. Nazwa regiel (lub piętro reglowe) oznacza
też jedno z » pięter roślinności.
Słowo regiel pochodzi z gwary podh. i
zapewne wywodzi się z niem. Riegel, które zresztą w dawniejszej literaturze niem....
|
|
| Reglami, Droga pod (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Droga jezdna biegnąca u samych stóp regli od Doliny Bystrej do Kościeliskiej Doliny, łącząca na tym odcinku
wyloty wszystkich dolin. Stanowi szlak spacerowy, z którego roztaczają się ładne
widoki na kotlinę Zakopanego i Gubałowskie Pasmo. D.p.R. zwała się dawniej
Żelazną Drogą, gdyż w XIX w. wożono nią rudę żelazną do hut w Kuźnicach. Jest wiersz Kazimierza Tetmajera Na "Żelaznej Drodze" pod Reglami.
|
|
| Reglami, Ścieżka nad (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Znakowany szlak
tur. łączący przez szereg przełęczy doliny
tatrz. w okolicy Zakopanego. Obfituje w
piękne widoki i można ten szlak przechodzić odcinkami. Ś.n.R. biegnie
następująco: Kalatówki, Przełęcz Białego, Dolina Białego (górna część), Czerwona Przełęcz, Strążyska Dolina, Przełęcz w Grzybowcu, Dolina Małej Łąki, Miętusi Przysłop, Miętusia Dolina, Wyżnia Miętusia Kira w Kościeliskiej Dolinie.
Ścieżkę nad Reglami...
|
|
| Reglany Potok (Nie okreslony) |
| |
Reglany Potok; Riglaný potok, Ríglanský potok; Riegelbach, Weissseifen.
S. Płynie całą Doliną do Regli. Powstaje w jej górnej odnodze, Szerokiej
Dolinie Bielskiej, popod Szeroką Przełęczą Bielską.Przepłynąwszy dnem Szerokiej
Doliny spływa następnie poprzez Reglane Spady, tj. wysoki próg skalny (ok.
1300-1500 m), przez górną część kaskadami, a przez dolną wysokim wodospadem
(Reglana Siklawa). W dolnych partiach Doliny do Regli...
|
|
| Regli, Dolina do (Nie okreslony) |
| |
Regli, Dolina do; dolina Riglaného potoka, Ríglanská dolina, dolina pod
Hlásnou skalou; Rigeltal, Riegeltal, Weissseifental. S. Jedna z dłuższych
dolin na pn. stokach Tatr Bielskich. Zaczyna się swą gł. gałęzią (» Szeroką
Doliną Bielską) pod Szeroką Przełęczą Bielską na wysokości ok. 1750 m i zbiega
początkowo ku pn.-wsch., a niżej zasadniczo ku pn. i uchodzi do środk. części
Doliny Bielskiego Potoku na wysokości ok. 950 m, u...
|
|
| Rehman Antoni (Nie okreslony) |
| |
Rehman Antoni, także Rehmann (13 V 1840 Kraków - 12 I 1917 Lwów). Botanik
(Uniw. Krak. 1860-63, dr 1865), geograf (uniw. w Bonn i Wiedniu 1881-82),
geomorfolog, podróżnik, prof. Uniw. Lwow. 1882-1910.
Od 1865 odbywał liczne podróże nauk. po całych Karpatach i do Rosji, w 1873
zwiedził Kaukaz (dochodząc na stokach Kazbeku do wysokości ok. 3500 m), w 1874
Krym, a w 1875-77 i 1879-80 Afrykę Pd. (m.in. Smocze Góry), publikując w związku
z...
|
|
| Reichart Dezső jun. (Nie okreslony) |
| |
Reichart Dezső jun.(1898 Stary Smokowiec - 1945 na Kaukazie). Węg.
lekarz, taternik, czł. BETE, ratownik górski, wybitny znawca Tatr, wielki
propagator narciarstwa. Najpierw praktykował jako lekarz w należącym do jego
rodziny Tatrzańskim Domu (k. Tatrz. Polanki), potem był lekarzem nacz. w Starym
Smokowcu.
Był czynnym taternikiem przede wszystkim w 1920-30, chodził wówczas po
Tatrach m.in. z Gyulą Komarnickim i Alfredem Groszem....
|
|
| Reichart Dezső sen. (Nie okreslony) |
| |
Reichart Dezső sen.(1871 - 6 II 1933 Tatrz. Polanka). Od 1902 przez 30
lat dyr. Starego Smokowca, propagator sportów zim. (m.in. bobslej), założyciel
Tatrzańskiego Domu (k. Tatrz. Polanki). Jego synem był dr Dezső Reichart
jun.
|
|
| Reimann Carl (Nie okreslony) |
| |
Reimann Carl. Niem. botanik. W 1864 był uczestnikiem podróży bot., jaką
podjęli Paul Ascherson, Adolf Engler i Max Kuhn: przez Podhale w Tatry, na Spisz
i w Pieniny. Razem z nimi jest współautorem pracy Eine Karpatenreise
("Verh. Bot. Ver. Brandenburg" 1865).
|
|
| Reimschüssel Julian (Nie okreslony) |
| |
Reimschüssel Julian (27 IX 1908 Sporysz k. Żywca - 30 III 1984 Zakopane).
Nauczyciel (Wydz. Pedag. Wyższe Studium Hand. w Krakowie 1934), pisarz, działacz
społ. i kult.-oświatowy. W 1936-50 był nauczycielem w Żywcu, z przerwą w czasie
II wojny świat. (w 1940 więziony w niem. obozach koncentr., skąd został
zwolniony jako Ślązak; w 1943-45 w AK). Od 1950 dyr. w zakop. Państw. Gimnazjum
i Liceum Hand., a po jego likwidacji nauczyciel w szkołach...
|
|
| Reinfuss Roman (Nie okreslony) |
| |
Reinfuss Roman (27 V 1910 Przeworsk). Etnograf (UJ 1945, dr 1946), prof.
nadzw. 1955, zwycz. 1971, kier. Pracowni Dokumentacji Polskiej Sztuki Lud.
(placówka Inst. Sztuki PAN) w Krakowie 1946-80, wykładowca na uniw. w Krakowie,
Wrocławiu i Lublinie, od 1960 czł. różnych komisji PAN, w 1968-90 przewodniczący
jury Międzynar. Festiwali Folkloru Ziem Górskich (w Zakopanem).
Zajmował się głównie etnografią Karpat i Podkarpacia (lud. kultura...
|
|
| Rejchman Bronisław (Nie okreslony) |
| |
Rejchman Bronisław, także Rajchman i Reichman (30 IX 1848 Warszawa - 22
II 1936 tamże, poch. na cment. ewang.-reform.), stryjeczny dziadek » Jana
Reychmana. Przyrodnik (warsz. Szkoła Główna i Uniw. Warsz. 1870), publicysta,
popularyzator wiedzy przyr., jeden z pierwszych w Polsce propagatorów
darwinizmu.
W 1872 współzałożyciel tygodnika pop.-nauk. "Przyroda i Przemysł" i jego
współred., w 1884-85 czł. komitetu redakc. "Wszechświata". Od...
|
|
| Reklewski Wincenty (Nie okreslony) |
| |
Reklewski Wincenty (IX 1786 Obręczna k. Opatowa - ok. 1 X 1812 Moskwa).
Poeta, ppłk wojska Księstwa Warsz., uczestnik wyprawy Napoleona na Moskwę.
W jego zbiorze poezji Pienia wiejskie (Kr. 1811, wydane pod krypt.
W.R.) jest sielanka Górale , najstarszy drukowany pol. wiersz tatrz.
(przedruk w "Wierchach" 1934, s. 9-10). W drugiej sielance R., Wiesław,
opis zimy w Karpatach jest uważany przez niektórych krytyków lit. za...
|
|
| rekordy wysokości (Nie okreslony) |
| |
rekordy wysokości. O najwyższej (rekordowej) wysokości, jaką osiągnął
człowiek w górach, zaczęto dużo pisać w związku z pol. taternictwem i alpinizmem
w latach międzywoj., ale zdobywanie takich rekordów zaczęło się dużo wcześniej,
choć czasem odbywało się to nieświadomie. Poniżej podane są takie rekordy w
kolejności chronologicznej.
Polskie rekordy wysokości.
2418 m: Stanisław Staszic z pol. przewodnikami na Kołowym...
|
|
| Rekucki Michał (Nie okreslony) |
| |
Rekucki Michał (2 IX 1884 Nowy Targ - 15 XII 1971 Kraków, poch. w Nowym
Targu). Malarz i rzeźbiarz (krak. ASP 1907-12), portrecista i pejzażysta. Od
1909 wystawiał często w kraju (m.in. w Zakopanem) i za granicą (gł. w USA, zwł.
w Chicago).
W czasie I wojny świat. walczył w armii austr. i jako jeniec ros. był
wywieziony na Syberię; w 1921 wrócił do Polski. W 1924-59 mieszkał w Chicago,
ale do wojny przyjeżdżał nieraz do Polski. W maju...
|
|
| relikt (Terminologia) |
| |
Gatunek rośliny
lub zwierzęcia z dawniejszych epok historii
ziemi, przeżytek, który przystosował się do zmienionych warunków siedliskowych,
rozmnażał się dalej i przetrwał po dzień dzisiejszy. W Tatrach najwięcej jest
reliktów z epoki lodowej czyli plejstocenu, z różnych jego okresów,
poprzedzających obecne czasy.
Z roślin takimi r. polodowcowymi są np.: tzw. reliktowa sosna (Pinus
silvestris), wierzba żyłkowana (Salix...
|
|
| Rembowski Jan (Nie okreslony) |
| |
Rembowski Jan (12 lub 22 I 1879 Wawrzyszew k. Warszawy - 26 I 1923
Warszawa). Malarz, grafik, rzeźbiarz (krak. ASP 1901-07, z przerwami).
W związku z chorobą (gruźlica) w 1903-16 przebywał dużo w Zakopanem i wtedy
powstały jego: Legenda o Giewoncie, Janosik, Pochód górali, Złotogłów,
liczne portrety górali, dekoracje w Sanatorium Dłuskich oraz różne in.
obrazy i rysunki. Namalował też portrety Władysława Orkana, Tadeusza...
|
|
| Reuss Gustáv (Nie okreslony) |
| |
Reuss Gustáv (4 I 1818 Revúca, okres Rožňava - 14 I 1861 tamże). Słow.
lekarz (uniw. w Budapeszcie i Wiedniu 1844), historyk regionalny i botanik,
autor pierwszej flory Słowacji pt. Května Slovenska (Banská Štávnica
1853). W dziele tym ogłosił liczne dane bot. z Tatr, oparte częściowo na
własnych badaniach.
Lit. - "Biológia" 1972, nr 4. - "ES" 5, 1981. - "ESS" 2,
1984.
|
|
| Rewaj Maria (Nie okreslony) |
| |
Rewaj Maria, z domu Tylikowska (3 V 1934 Jangrot, woj. krak. - 19 VII
1969 w Wysokim Atlasie, Maroko, poch. w Szczecinie), żona taternika i alpinisty,
Tadeusza Rewaja. Taterniczka, alpinistka, chemik (Uniw. Pozn. 1956, dr 1965 na
Politechn. Warsz.), adiunkt Politechn. Szczecińskiej.Taternictwo uprawiała od
1957, w lecie i zimą, alpinizm w górach Bułgarii (Riła w 1964), Alpach (1965 i
1968), Kaukazie (1967). W 1962-69 była prezesem Koła Szczecińskiego...
|
|
| Rey Mieczysław (Nie okreslony) |
| |
Rey Mieczysław (22 II 1836 Słupie, pow. pilzneński - 12 I 1918 Mikulińce,
pow. tarnopolski). Ziemianin, hrabia, czł. Rządu Tymczasowego w 1863, poseł do
galic. Sejmu Krajowego 1874-99, działacz społ., pierwszy prezes Tow. Tatrz.R.
był jednym z założycieli TT, którzy 31 XII 1873 podpisali jego pierwszy statut,
a następnie został pierwszym prezesem TT w 1874-85, a członkiem wydziału TT od
1874 aż do 1891. Przyczynił się wybitnie do rozwoju TT...
|
|
| Reychman Jan (Nie okreslony) |
| |
Reychman Jan (19 II 1910 Warszawa - 11 I 1975 tamże, poch. na cment.
ewang.-reform.), wnuk stryjeczny » Bronisława Rejchmana, siostrzeniec »
Bolesława i Wacława Olszewiczów, kuzyn » Witolda Mileskiego. Historyk (UW 1933),
orientalista i hungarysta, etnograf, prof. UW od 1955, turysta i krajoznawca,
działacz PTTK.
Do gimnazjum uczęszczał od 1923 w Zakopanem i wtedy rozpoczął swe wieloletnie
wędrówki po Tatrach i po całym Podtatrzu (m.in....
|
|
| rezerwaty przyrody (Nie okreslony) |
| |
rezerwaty przyrody. Są to tereny stanowiące ostoję pierwotnej lub mało
zniszczonej przyrody, objęte szczególną ochroną prawną, ze względów nauk.,
przyr., dydakt., hist., gosp. lub estetycznych. R.p. mogą być jednostkami
samodzielnymi lub stanowić części parków nar. (tak właśnie jest i w
Tatrach).
Zależnie od przedmiotu ochrony wyróżnia się r.p. geologiczne, wodne,
zwierzęce, leśne, florystyczne i in. Zależnie od rodzaju ochrony...
|
|
|
