| chaber (Nie okreslony) |
| |
chaber (Centaurea ) z rodziny Złożonych (Compositae).
Najbardziej u nas znany jest szafirowy chaber (Centaurea cyanus), zwany
częściej bławatkiem, ale ten właśnie ch. jest b. rzadki na Podtatrzu, a w samych
Tatrach zdarza się wyjątkowo, tylko jako roślina czasem zawleczona przy
schroniskach (» synantropijne rośliny).
Natomiast b. pospolity jest u stóp Tatr i w ich dolnych partiach ch. łąkowy
(C. jacea), z...
|
|
| Chadwick-Onyszkiewicz Alison (Ludzie) |
| |
Chadwick-Onyszkiewicz Alison (1942 Birmingham, Anglia
- 17 X 1978 w Himalajach), od 1971 żona pol. alpinisty Janusza Onyszkiewicza. Ang. alpinistka,
malarka, z zawodu nauczycielka litografii. Wspinała się od 1960 (Walia, Anglia,
Alpy), a w Tatrach dokonała takich przejść jak: wsch. ścianą Mnicha, pn. ścianą Kazalnicy Mięguszowieckiej, w zimie pn. ścianą
Niżnich Rysów i I wejścia zimowego
pn. ścianą Pośredniego Mięguszowieckiego...
|
|
| chalkopiryt (Nie okreslony) |
| |
chalkopiryt . Kruszec miedzi, minerał barwy mosiężnożółtej, związek
miedzi i żelaza z siarką. B. drobne ilości tego kruszcu występują w Miedzianem,
na Ornaku, na Kunsztach k. Pisanej Hali. W XVI-XVIII w. prowadzono tam prace
górn. i próbowano otrzymywać miedź z chalkopirytu, ale produkcja się nie
opłacała wobec minimalnej ilości kruszcu.
|
|
| Chalupka Samo (Ludzie) |
| |
Chalupka Samo , właśc. Samoslav (27 II 1812 Horná
Lehota k. Brezna - 10 V 1883 tamże). Poeta słow. z epoki romantyzmu, ewang.
pastor. Uczył się m.in. w liceum kiezm. (1822-24), potem w Bratysławie, gdzie
był jednym z założycieli stowarzyszenia Literárna jednota. W 1831 jako ochotnik
walczył w Powstaniu Listopadowym w Polsce, potem studiował teologię w Wiedniu,
gdzie stykał się ze studentami pol. i wspólnie z nimi układał plany...
|
|
| Chałubińscy (Ludzie) |
| |
Chałubińscy . Z rodziny tej członkowie kilku pokoleń
mieli ścisłe związki z Zakopanem i Tatrami, najpierw słynny dr Tytus Chałubiński (1820-89) oraz jego córka
Jadwiga, z męża Surzycka (1858-1941), i syn
Ludwik (1860-1933). Następnie córka i
synowie Ludwika: Aniela (ur. 1902), Stefan (ur. 1909) i Tytus jun. (1915-33), oraz wnuczki
Jadwigi Surzyckiej: Jadwiga Jurakowska, z męża Mogilnicka (ur. 1910), i Zofia
Jurakowska, z męża Nowicka...
|
|
| Chałubińska Aniela (Ludzie) |
| |
Chałubińska Aniela (1 X 1902 Lwów), córka » Ludwika Chałubińskiego. Geografka, prof. uniw.
w Lublinie, autorka (od 1923) licznych prac z dziedziny dydaktyki i historii
geografii oraz geografii fiz. i regionalnej, a także klimatologii.
Tatr i Podtatrza dotyczą m.in. jej prace o pol. naukowcach, np. Ludwik
Zejszner jako geograf ("Kosmos" 1928), Wspomnienia o Prof. M.
Limanowskim ("Czas. Geogr." 1952), Profesor Romer ("Geogr. w...
|
|
| Chałubiński Ludwik (Ludzie) |
| |
Chałubiński Ludwik (2 lub 20 VIII 1860 Warszawa - 17
IV 1933 Zakopane, poch. w grobowcu ojca na
starym cment.), syn » Tytusa Chałubińskiego.
Inż. chemik, taternik.
Był jednym z najlepszych taterników swoich czasów i znał
całe Tatry (Wys., Zach. i Biel.) jak mało
kto wtedy. Chodził po tych górach od 1874 (gdy miał lat 14) do 1911, początkowo
w towarzystwie swego ojca (np. w 1876 był razem z nim na Wysokiej). Dokonał I
wejścia na...
|
|
| Chałubiński Stefan (Ludzie) |
| |
Chałubiński Stefan (30 V 1909 Kraków), syn » Ludwika Chałubińskiego. Taternik, w 1948-77 jeden z najczynniejszych
przewodników tatrz., od 1969 przewodnik tatrz. I klasy. Od 1945 czł. TOPR i
GOPR. Czł. hon. Koła Przewodników Tatrz. w
Zakopanem.
|
|
| Chałubiński Tytus (Ludzie) |
| |
Chałubiński Tytus (29 XII 1820 Radom - 4 XI 1889 Zakopane, poch. na starym cment.). Znakomity lekarz i
botanik, wielki społecznik, wybitny taternik, jeden z czołowych badaczy Tatr,
dla rozwoju Zakopanego i poprawy bytu górali podh. jedna z najbardziej
zasłużonych postaci.
Szkołę średnią skończył w Radomiu w 1838. Po studiach lek. i bot. w Wilnie
1838-40, Dorpacie 1840-42 i Würzburgu 1842-44 osiadł w 1845 w Warszawie,
zdobywając tam...
|
|
| Chałubiński Tytus junior (Ludzie) |
| |
Chałubiński Tytus junior (2 VIII 1915 Zakopane - 25
VI 1933 tamże, poch. na nowym cment.), syn » Ludwika Chałubińskiego. Taternik. W wieku lat
18 miał ciężki wypadek w pn. żlebie Niebieskiej
Przełęczy i zmarł w zakop. szpitalu.
|
|
| Chałubińskiego, Wrota (Przełęcze) |
| |
Chałubińskiego, Wrota (2022, 2019, 2022 m), potocznie Wrota; Vráta
Chałubińského, Chałubińského brána; Chałubiński Tor; Chałubiński kapu.
PS. Wąska przełęcz w gł. grani Tatr,
odgraniczająca Szpiglasowy Wierch od Kopy nad Wrotami. Przejście przez W.Ch.
stanowi najdogodniejsze połączenie Doliny Rybiego Potoku przez Dolinę za Mnichem
z Ciemnosmreczyńskimi Stawami i Koprową Doliną. Szlak wiodący z Gąsienicowej
Hali przez...
|
|
| Charewicz Lech Aleksy (Ludzie) |
| |
Charewicz Lech Aleksy (1935 Warszawa). Fotografik, o
bogatej twórczości krajozn. i górskiej, przedstawianej na wystawach i
nagradzanej. Są to liczne fotografie z gór pol. (m.in. z Tatr) i in. Od 1968 czł. PKG i uczestnik jego
wypraw w Alpy, Kaukaz, Ałtaj Mongolski, Himalaje i Karakorum.
|
|
| Charvátová Zuzana (Ludzie) |
| |
Charvátová Zuzana , od 1981 Hofmanová (ur. 1959).
Czes. taterniczka i alpinistka, na pocz. lat 1980-tych jedna z czołowych w
Czechosłowacji. Wspinała się dużo w Tatrach
i w in. górach, w lecie i zimą: Alpy 1979-82 i 1984, Kaukaz 1981, Himalaje 1984,
Andy 1985. W Alpach i Kaukazie przeszła szereg wielkich i nadzw. trudnych ścian
(m.in. I wejścia zim.) w zespołach mieszanych i kobiecych (z Aleną Stehlíkovą i in.).
|
|
| Chlebnice (Miejscowość) |
| |
Chlebnice
Wieś orawska na pd. od Długiej nad Orawą, nad Chlebnickim Potokiem
(Chlebnický potok), założona przed 1556. Mieszkańcy pierwotnie zajmowali się
głównie pasterstwem. Od 1615 aż do 1812 (i dłużej?) wędrowali w lecie z trzodami
na pastwiska tatrz., na » Halę Biała Skała,
a w pocz. XIX w. także na in. hale w Zuberskiej
Dolinie. Wieś nazywała się początkowo Chlewnica (nazwa wzgórza, na którym
były chlewy).
|
|
| chloryt (Nie okreslony) |
| |
chloryt . Minerał barwy zielonej, o blaszkowatej budowie. Chloryty mają
b. różny skład chem., w zasadzie są to wodne krzemiany magnezu, żelaza i glinu.
Łupki chlorytowe (łupki krystaliczne) można spotkać np. na Wołowcu,
Trzydniowiańskim Wierchu, w Dolinie Jarząbczej i
Starorobociańskiej.
|
|
| Chłabówka (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Chłabówka, dawniej Chławówka i Hławówka.
Osiedle Zakopanego przy szosie wiodącej
z Jaszczurówki na Toporową Cyrhlę . Ciągnie się od owej szosy ku
pn.-zach. w dół aż nad Olczyski Potok .
Dzieli się na nowszą i mniejszą Niżnią Chłabówkę (nad pr. brzegiem Olczyskiego
Potoku na pn. od Jaszczurówki) oraz większą i starszą Wyżnią Chłabówkę (wyżej na
szerokim grzbiecie aż do wspom. szosy).
Ch. była pierwotnie...
|
|
| chłopek (Nie okreslony) |
| |
chłopek , rzadziej chłop. W gwarze podh.: skała lub turniczka
przypominająca z dala swym kształtem postać ludzką.
|
|
| Chłopek (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Chłopek; Igła skalna w pn.-zach. grani Czarnego Mięguszowieckiego Szczytu , nieco
powyżej Mięguszowieckiej Przełęczy , która
od owej igły zwana jest też Przełęczą pod Chłopkiem. Owa igła, dobrze widoczna
znad Morskiego Oka , przypomina swym
kształtem postać ludzką i stąd jej nazwa.
|
|
| Chmielewski Jan (Ludzie) |
| |
Chmielewski Jan (8 II 1895 Niżni Nowogród - 1 XII
1974 Warszawa). Architekt, urbanista, planista przestrz., kier. Biura Planowania
Przestrz. Warszawy (od 1936), wiceprezes Gł. Urzędu Planowania Przestrz. Kraju
(1945-49), prof. Politechn. Warsz. (1949-65), turysta, narciarz i żeglarz.
Członek PROP od 1951.
Planowaniem przestrz. zajął się już w latach międzywoj.,
najpierw w odniesieniu do Zakopanego, Tatr Pol
. i Podtatrza Pol.,...
|
|
| Chmielowski Adam (Ludzie) |
| |
Chmielowski Adam , brat Albert (20 VIII 1845, nie
1846 ! , Igołomia, pow. miechowski - 25 XII 1916 Kraków, poch. na Cment.
Rakowickim, w 1949 przeniesiono jego prochy do krypty kościoła Karmelitów Bosych
przy ul. Rakowickiej). W 1863 uczestnik Powstania Styczniowego (ciężko ranny
stracił nogę), potem malarz (studia w Monachium 1869-74), wreszcie zakonnik.
W latach, gdy uprawiał malarstwo, przyjaźnił się m.in.
ze Stanisławem Witkiewiczem...
|
|
| Chmielowski Benedykt (Ludzie) |
| |
Chmielowski Benedykt , właśc. Joachim Benedykt (20 lub 21 III 1700 na
Wołyniu - 7 IV 1763 Firlejów k. Rohatyna). Ksiądz, proboszcz w Firlejowie,
dziekan rohatyński, autor książek rel. oraz pierwszej pol. encyklopedii Nowe
Ateny albo Akademia wszelkiey scyencyi pełna (Lw., t. 1-2, 1745-46; wyd. 2
rozszerz.: t. 1-4, 1754-56; wyd. 3 skrócone: Kr. 1966).Ta kompilacyjna
encyklopedia jest dziełem pseudonaukowym, przeważnie bezkrytycznym, opartym na...
|
|
| Chmielowski Janusz (Ludzie) |
| |
Chmielowski Janusz (9, nie 8, I 1878 Warszawa - 26
IV 1968 Katowice, poch. tamże: Katowice-Dąb), syn » Piotra Chmielowskiego. Jeden z
najwybitniejszych taterników, alpinista, autor pierwszego przewodnika tatrz. dla
taterników, współtwórca pierwszej organizacji tatern., z wykształcenia inż.
budowy maszyn (studia na politechn. w Rydze, Darmstadcie i Lwowie do 1903) oraz
matematyk (Uniw. Lwow. 1906).
W 1906-08 był nauczycielem we lwow. szkole...
|
|
| Chmielowski Piotr (Ludzie) |
| |
Chmielowski Piotr (9 II 1848 Zawadyńce k. Kamieńca
Podolskiego - 22 IV 1904 Lwów), ojciec » Janusza
Chmielowskiego . Wybitny krytyk i historyk literatury, czł. AU (1893), prof.
Uniw. Lwow. (1903-04).
Od 1876 był czł. TT, od 1877 odbywał wycieczki po Tatrach , np. w 1893 przez Wrota Chałubińskiego do Morskiego Oka , na Rysy i Krywań
(z synem Januszem , prof. Samuelem
Dicksteinem oraz przew. Józefem Tatarem i
Janem (?) Walą), w 1894 na...
|
|
| Chmielowski Witold (Ludzie) |
| |
Chmielowski Witold (1883 Warszawa? - 1934 Katowice?),
najmłodszy syn » Piotra Chmielowskiego , a
brat » Janusza Chmielowskiego .
Taternik , handlowiec, od 1924 pracował
w przemyśle górn. w Katowicach. W młodych latach dużo przebywał w Zakopanem w domu swego ojca.
Chodził po Tatrach, uczestnicząc m.in. w wycieczkach swego brata Janusza w
1901 na Jagnięcy Szczyt i Baranie Rogi oraz w 1902 na Orlą Basztę .
|
|
| Chochołowska Brama, Niżnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Chochołowska Brama, Niżnia; W skałę tworzącą
wsch. bok N.Ch.B. wmurowana jest tablica ku czci przywódców Chochołowskiego Powstania w 1846: ks. Józefa Leopolda Kmietowicza , Jana Kantego Andrusikiewicza i in. Obok tej
tablicy jest druga, upamiętniająca pobyt papieża w Chochołowskiej Dolinie. W
skale tej znajdują się dwie małe jaskinie o
długości 5,5 m i 4,5 m.
|
|
| Chochołowska Brama, Wyżnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Chochołowska Brama, Wyżnia; W.Ch.B. jest utworzona
przez najniżej położone skały zach. ramienia Kominiarskiego Wierchu i wsch. ramienia Bobrowca . Miejsce to jest czasem nazywane Pod
Zawiesistą, ale niesłusznie, gdyż miejsce o tej ostatniej nazwie znajduje się
dalej w górę doliny.
Tuż za W.Ch.B., na pd. od niej, stało małe prywatne schronisko tur.
(Blaszyńskich z Chochołowa), zbudowane po II wojnie świat., nad zach. brzegiem...
|
|
| Chochołowska Dolina (Doliny) |
| |
Chochołowska Dolina; W górze Ch.D. dzieli się na
trzy gł. gałęzie: Starorobociańska Dolina ,
Jarząbcza Dolina i Wyżnia Chochołowska Dolina . Poza tym istnieje
jeszcze szereg bocznych dolin i dolinek, z których najważniejsze to: Małe i Wielkie Koryciska , Kryta Dolina , Długa Dolina , Głębowiec , Mała i Wielka
Sucha Dolina , Huciańska Dolina i Dudowa Dolina . Wspomniane trzy gł. górne
gałęzie Ch.D. też posiadają swe boczne odnogi. Gł....
|
|
| Chochołowska Dolina, Wyżnia (Doliny) |
| |
Chochołowska Dolina, Wyżnia;
|
|
| Chochołowska Hala (Hala - Polana) |
| |
Chochołowska Hala;
|
|
| Chochołowska Polana (Hala - Polana) |
| |
Chochołowska Polana; Przed II wojną świat. stało tu
wielkie schronisko tur., spalone podczas wojny przez Niemców, aby nie mogli z
niego korzystać partyzanci . Po wojnie
wybudowano tu nowe, wielkie schronisko PTTK.
Stojąca na Ch.P. mała drewniana kaplica była zbudowana po II wojnie świat. na
potrzeby filmu o Janosiku. Stoją tu też liczne budynki past., ale pasterstwo
jest tu zachowane tylko w ograniczonym zakresie. Baca przebywa w...
|
|
