ciepłota powietrza

ciepłota powietrza . W Tatrach jest przeciętnie znacznie niższa w porównaniu z nizinami. Co każde 100 m wzniesienia obniża się temperatura (ciepłota) powietrza o ok. 0,55 C (w pasie umiarkowanym półkuli pn.). Zarówno więc średnie temperatury dzienne, jak średnie dla danej pory roku i średnie roczne są w Tatrach niższe w porównaniu z odpowiednimi temperaturami na niżu. Np. średnia roczna c.p. dla Krakowa (ok. 250 m n.p.m.) wynosi 8,2 C, dla Nowego Targu (ok. 600 m) 5,6 C, dla Zakopanego (844 m) 4,9 C, dla Morskiego Oka (1400 m) 2,5 C, dla Gąsienicowej Hali (1520 m) 2,4 C, dla Kasprowego Wierchu (1991 m) -0,7 C, dla Łomnicy (2635 m) -3,8 C.

Dobowa ciepłota w górach waha się b. silnie. Wielkie różnice występują nie tylko między c.p. dnia i nocy, ale także między c.p. w miejscu naświetlonym i zacienionym. Silne wypromieniowywanie nocne - oraz z miejsc, w których przestaje świecić słońce - powoduje nagłe spadki temperatury. Także raptowne zachmurzenia, tak częste w górach, deszcz, wiatr wywołują b. szybkie i nieraz znaczne obniżki temperatury powietrza. Te nagłe spadki temperatury są szczególnie szkodliwe dla chorych na płuca i skłonnych do przeziębień i bronchitów.

Im więc wyżej położone jest jakieś miejsce w górach, tym jest tam chłodniej i tym większa będzie różnica między minimalną i maksymalną temperaturą doby, czyli tzw. amplituda dobowa. Zdarza się jednak, w specjalnych warunkach, że w miejscach wyżej położonych wystąpić może temperatura powietrza wyższa niż w miejscach znacznie niżej leżących. Różnice temperatur wówczas mogą być nawet b. duże, np. na Kasprowym Wierchu -2,1 C, w Kuźnicach -5,2, w Zakopanem -14,1 C w tym samym czasie, a w Nowym Targu, równocześnie, -27,8 C. Takie zjawisko nosi nazwę inwersji, czyli odwrócenia temperatury i występuje najczęściej wskutek powolnego spływania wzdłuż górskich zboczy zimnych, cięższych warstw powietrza, zbierającego się w zagłębieniach terenu (tzw. mrozowiskach), a równoczesnego podnoszenia się lżejszego, ciepłego powietrza. Odbywa się to zazwyczaj nocą, przy bezwietrznej pogodzie, zwł. w zimie, przy wysokim stanie barometru. Taka inwersja może trwać parę godzin, ale może też utrzymywać się przez kilka dni. Dzięki temu zjawisku inwersji średnia temperatura zimy w górach jest stosunkowo wyższa niż w otaczających je dolinach.

Na c.p. wywiera też wpływ wystawa (ekspozycja) w stosunku do stron świata, a więc kąt padania promieni słonecznych: na zboczach pd. w górach panuje wyższa temperatura powietrza niż na północnych na tych samych wysokościach.Rysem charakterystycznym dla układów cieplnych w Tatrach jest też b. zróżnicowana i urozmaicona rzeźba terenu, która powoduje, że stosunki cieplne powietrza mogą się zmieniać nieraz na niewielkich obszarach: inne są w kotlinach i depresjach, inne na zboczach, w okolicy potoków lub jezior, na wierzchołkach gór itp.

Błędem jest mówić: "w słońcu było tyle a tyle stopni" - temperaturę (ciepłotę) powietrza mierzy się zawsze w cieniu, nigdy w słońcu; termometry pomiarowe są umieszczone w specjalnie zacienionej klatce, zaś termometr umieszczony na miejscu słonecznym i przez słońce nagrzewany wskazywałby temperaturę własną, nie powietrza. W słońcu mierzy się » nasłonecznienie (insolację), nie temperaturę powietrza.

---