E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

żargon taternicki

 
  Kategoria: 
Nie okreslony 

  opis  
  forum (0)  

żargon taternicki (polski). Nieraz jest trudno odróżnić, czy dane słowo należy do terminologii specjalistycznej (np. taternickiej), czy do żargonu. Zresztą słowa wyraźnie żargonowe z biegiem lat czasem przechodzą do terminologii specjalistycznej, częściej jednak wychodzą z użycia i zostają zapomniane. Np. słowo taternik było początkowo raczej żargonowe, ale szybko stało się składnikiem terminologii tatern., a następnie weszło do pol. języka literackiego. Podobnie słowo plecak .

W związku z Tatrami najbardziej rozwinął się ż.t. i żargon taternicko-jaskiniowy, częściowo wspólne. Ż.t. pojawia się gł. w mowie potocznej, ale także w druku, zwł. w środowiskowych biuletynach tatern. i tatern.-jask., nawet w ich tytułach, również coraz częściej w książkach o tematyce tatern. i alpinistycznej.Pojedyncze słowa ż.t. można znaleźć już np. w pismach Stanisława Witkiewicza, ale właściwy ż.t. (z większym zasobem słów) rozwinął się dopiero wtedy, gdy taternictwo rozrosło się liczbowo i wyraźnie wyodrębniło z turystyki górskiej, a więc w 1900-14.Większość słów ż.t. w owym okresie pochodziła z niem., gdyż taternicy pol. korzystali wtenczas dużo z niemieckojęzycznej (niem. i austr.) literatury alpinistycznej. Rozwinęła się naówczas tak terminologia tatern., jak i ż.t. Zasób słów ż.t. był wtedy niewielki i nietrwały, np. kleterka i krakslerka (wspinaczka), kleterki (trzewiczki wspinaczkowe), bergsztajgery (buty okute), rukzak (plecak), pikiel (czekan), abzajlować (zjeżdżać na linie). Żargon ten jednak już na tyle rzucał się w oczy (nawet w pismach Mieczysława Karłowicza czy Ferdynanda Goetla), że pojawiła się jego parodia (u Andrzeja Struga).

W latach międzywoj. utrzymały się tylko niektóre dawniejsze słowa ż.t., ale powstało trochę nowych, nadal głównie kalki z niem., np. ausser (droga nadzw. trudna), melzak, melzaczyć się. Źródłem takich słów była teraz nie tylko literatura krajów alp., ale także piśmiennictwo spiskoniem. i wydawane na Węgrzech przewodniki w języku niemieckim. Zasób słów polskiego ż.t. jednak nie był jeszcze obfity.

Żywiołowe narastanie ż.t. nastąpiło po II wojnie świat. z wielorakich przyczyn: duży wzrost liczby taterników, większe ich skupiska w Tatrach i poza Tatrami, rozwój techniki wspinania, nowe elementy sprzętu tatern., młodszy przeciętny wiek taterników itd. Nie jest to oczywiście jednolity ż.t., ani w czasie (okres blisko 50 lat), ani w różnych środowiskach taternickich. Żadna odmiana ż.t. nie ma trwałości języka ogólnopolskiego (literackiego), który zresztą też ulega zmianom, ale powolniejszym. Jedne słowa ż.t. mają wąski zasięg, inne rozprzestrzeniają się na wszystkie środowiska tatern.; jedne są krótkotrwałe, inne żyją dłużej.

Ogólną cechą ż.t. lat powojennych jest przejęcie wielu słów z gwar młodzieżowych miejskich (nieraz ze zmianą znaczenia), z języka słow. (na skutek częstych kontaktów z taternikami słow. i czytania słow. literatury tatern.), np. horolezka, lano, lanowanie, taborisko, prewis ; z języka franc. (po wyjazdach w Alpy), np. kuluar, flanka ; z języka ang. (z literatury ang. i amer.), np. heks (z hexentric), roks, skyhook, trek, bouldering lub boldering ; z języka włoskiego (z literatury), np. direttissima lub direta, superdirettissima lub superdireta ; z jęz. ros. (z literatury i z wyjazdów w góry radz.), np. pik (szczyt).O ż.t. pisano dotąd niewiele. W 1963 miał się ukazać w "Taterniku" (nr 1) artykuł Jacka Kolbuszewskiego Giętki język taterników, ale zachowała się tylko odbitka szczotkowa; cenzura ówczesnego wydawcy kazała ową pionierską pracę wycofać z drukarni. Bernard Koisar ogłosił anonimowo słowniczek ż.t. w czasopiśmie satyr. "Spelunka" (1962-66). Wreszcie Tomasz Ostromęcki opublikował wspólne omówienie polskiej terminologii tatern. i żargonu tatern.: O słownictwie taterników ("Tat." 53, 1977, nr 4). Słownik ż.t. gliwickiego środowiska tatern. opracował Zbigniew Tumidajewicz pt. Mały słownik slangu wspinaczkowego (w podręczniku Wacława Sonelskiego W skale, Gliwice 1987 i 1990); słownik ten jednak obejmuje również i normalne terminy taternickie.

Do ż.t. trzeba też zaliczyć niektóre potocznie używane nazwy geogr., np MO lub Moko zamiast Morskie Oko, Hala zamiast Gąsienicowa Hala, Mięgusz zamiast Mięguszowiecki Szczyt, PPW lub Pepewu zamiast Polana pod Wysoką (wszystkie z lat międzywoj.) oraz nowsze jak Maszynka do Mięsa (żleb z Bańdziocha Mięguszowieckiego).Zob. też terminologia.





KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024